نتایج انتخابات عراق؛ صدر، حلبوسی و بارزانی دولت آینده را تعیین می‌کنند؟

رویداد۲۴نتایج اولیه‌ای که روز دوشنبه ۱۱ اکتبر اعلام شد، یک نقشه سیاسی جدید و جالب توجه را بویژه در زمینه سیاسی شیعیان عراق ایجاد کرد، چرا که قدرت‌های سیاسی بزرگی سقوط کردند و برخی از آن‌ها کرسی‌های خود در پارلمان را از دست دادند، در حالی که نیرو‌های سیاسی جدیدی به صورت غافلگیر کننده به قدرت رسیدند.

---

بیشتر بخوانید: نتایج انتخابات عراق برای ایران چه معنایی دربردارد؟

---

جریان صدری به رهبری مقتدی صدر، صدر نشین مطلق انتخابات پارلمانی شد و در نتایج اولیه، تعداد کرسی‌های این جریان به ۷۳ رسید، یعنی معادل ۴۰ درصد از کل کرسی‌های موجود. پیروزی موثر صدری‌ها که مورد حمایت شدید مردم هستند و از قدرت مسلحانه و رهبری دینی قوی برخوردارند، وجاهت زیادی به جریان سیاسی صدر در پارلمان، دولت و همچنین در میان مردم عراق می‌دهد.

اما این تصویر در صحنه سیاسی بدون در نظر داشتن مخالفت احتمالی نیرو‌های سیاسی شیعه مسلحی که جریان صدری را دشمن سرسخت خود می‌دانند و معتقدند این جریان تهدیدی برای قدرت آن‌ها در عراق است، تنها در قالب یک تئوری باقی می‌ماند.

نیرو‌های مذکور، در قالب ائتلاف فتح به رهبری هادی العامری و برخی تشکل‌های سیاسی نزدیک به ایران و نوری المالکی هستند که به سرعت مخالفت خود با نتایج انتخابات پارلمانی را اعلام کرده و از احتمال مقابله و جلوگیری از تحمیل واقعیت سیاسی جدید در عراق، سخن گفتند.

در خارج از میدان درگیری داخل ساختار سیاسی شیعه بین صدر و دشمنان او، یک قدرت دیگر هم وجود دارد که در انتخابات حاضر شده و نماینده گروه‌های معترضی هستند که در بغداد و مناطق شیعه نشین حاضرند و این گروه توانستند ۲۰ کرسی را در پارلمان به دست آورند که اگر بتوانند با جریان صدر وارد ائتلاف شوند، وزنه سیاسی مهمی را برای خود ایجاد می‌کنند.

در بین اهل سنت، جریانی به رهبری محمد الحلبوسی، رئیس سابق پارلمان، توانستند نیمی از کرسی‌هایی که به اهل سنت اختصاص داده شده را از آن خود کرده و به ۳۸ درصد کرسی‌ها دست پیدا کنند. اما در مجامع سیاسی سنی شاهد واکنش‌های خشنی از سوی بازندگان نیستیم و این افراد تنها به صدور بیانیه‌هایی با موضوع طعنه به پاکی و سلامت انتخابات اکتفا کردند، که از ان میان، اسامه النجیفی و سلیم الجبوری، دو رئیس قبلی پارلمان هستند که نتوانستند در انتخابات پیروز شوند.

این در حالی است که کرد‌ها هم نتایج دور از انتظاری را رقم زدند و حزب دموکرات کردستان به رهبری بارزانی توانست ۳۴ کرسی در پارلمان، معادل یک سوم کرسی‌هایی که کرد‌ها در مجموع به دست آوردند را کسب کند. طبیعتا نتیجه‌ای که کرد‌ها در انتخابات پارلمان عراق گرفتند، نشان دهنده شرایط حزب اتحاد ملی کردستان و شکاف‌های ایجاد شده در آن است.

در سایه این تحولات نمی‌توان انتظار داشت شاهد انتقال آرامی به سمت یک واقعیت سیاسی جدید در عراق باشیم، نه فقط به دلیل درگیری‌های بین احزاب سیاسی و اشخاص، بلکه به دلیل تاثیر این تغییرات در طرح‌های منطقه‌ای و دولت‌های همسایه بویژه ایران... هر چند که این تعداد کرسی می‌تواند موجب شکل گیری یک ائتلاف شیعه شود، اما این ائتلاف به تشکل‌های غیر شیعه دیگری نیاز دارد تا بتواند به یک سوم کرسی‌های موثر دست پیدا کند. از سوی دیگر، چالش واقعی در میدان پارلمان نیست، بلکه مشکل اصلی نگرانی‌ها در مورد تشکیل دولتی است که صدری‌ها رهبری آن را بر عهده بگیرند و وارد مقابله با نفوذ ایران در عراق شوند.

ایران می‌داند که شیعیان عراق قابلیت حکمرانی طایفه‌ای را ندارند و بخش مهمی از آن‌ها به ایران و قدرت‌های داخلی نزدیک به آن، نگاه مثبتی ندارند...

صدر از این فرصت برای اجرای برنامه‌های خود استفاده می‌کند و احتمالا وارد ائتلاف با حلبوسی و بارزانی می‌شود تا اغلب کرسی‌های پارلمان را با خود همراه کرده و تایید گسترده مردم را داشته باشد. همین مساله است که احتمال وقوع برخورد بین گروه‌های سیاسی در عراق را افزایش می‌دهد، برخوردی که بیش از هر چیز برای تثبیت هیبت دولت عراق است، نه یک درگیری شیعه-شیعه.

ممکن است فرصت‌هایی برای حل سیاسی وجود داشته باشد و معترضان نتایج انتخابات را قبول کنند، به این شرط که تعدیل‌هایی در آن ایجاد شده یا ضمانت‌هایی در مورد عدم تعرض به مخالفان داده شود. این راه حل در صورت محقق شدن باید زمان زیادی را منتظر یک توافق منطقه‌ای بین المللی بماند و احتمالا در راستای آن، نوری المالکی بعنوان نخست وزیر مشخص می‌شود و جریان صدری تعداد مناسبی از پست‌های وزارتی را به دست آورده و درون دولت نفوذ می‌کند، تا به این شکل نگرانی‌های احزاب مسلح رفع شده و صدری‌ها هم به مفاصل اصلی دولت دست یابند.

اما چنین راه حلی مرهون موضع اهل سنت و کردهاست که ممکن است با قدرت وارد تشکیل ائتلاف‌هایی برای دولت آینده شوند، هر چند که به دلیل دشمنی شدیدی که بین جریان‌های مختلف وجود دارد و همچنین در نتیجه نبود اعتماد بین المالکی و صدر، این ائتلاف‌ها احتمالا واقعی نباشد. ممکن است صدر خواستار انتخاب رئیس دولت از جریان خود باشد. این گزینه اگر محقق شود، تنها تاثیر موقتی خواهد داشت و تنش همچنان باقی می‌ماند، نه تنها به دلیل خصومت بین صدری‌ها و دیگر جریانها، بلکه به دلیل دخالت‌های خارجی که سعی می‌کنند یکی از این طرف‌ها در عراق قدرت داشته باشد.

به این ترتیب عراق برای بسیاری از دولت‌های منطقه میدانی برای نفوذ باقی می‌ماند و زمان زیادی نمی‌گذرد که درگیری‌ها در این کشور اوج خواهد گرفت.