چرا ایران فرصت بهبود روابط با کشور‌های همسایه را از دست داد؟

رویداد۲۴ محمود صدری دیپلمات سابق وزارت خارجه در یادداشتی برای رویداد‌۲۴ تازه‌ترین تحولات منطقه خاورمیانه و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در رقم زدن اتحادهای جدید با دیگر همسایگان ایران بررسی کرده است که در ادامه می‌خوانید:

نخستین موضوع این است که سفر بن سلمان به کشور‌های امارات و قطر و عمان و دیگر کشور‌ها از اهمیت به سزائی برخوردار است. این دیدار در حالی انجام می‌گیرد که اختلافات گذشته بین آن‌ها، ج. ا. ا را در مسئله سوریه و در فشار‌های ناشی از اتحاد عربستان و امارات و اسرائیل با ترامپ بسیار کمک نموده است. در آن زمان جنگ بین تروریست‌ها در سوریه که ناشی از اختلاف کشور‌های منطقه بود در شکست آن‌ها بسیار موثر واقع گردید. همچنین اتحاد علیه ایران با شکاف روبرو گشت و دستگاه دیپلماسی آمریکا نیز علیرغم تلاش‌های زیاد نتوانست توافقی بین آن‌ها ایجاد نماید.

بیشتر بخوانید: تبعات منفی و هزینه‌های بیشمار خصومت با آمریکا برای ایران/ راهبرد سیاست خارجی ایران باید اصلاح شود

مورد دوم این است که بن سلمان در این سفر توانست با عمان پروژه‌های مشترکی را تعریف کند. او که در یمن و در بلند پروازی‌های اقتصادی با امارات به مشکلات جدی برخورد کرده بود به ترمیم اختلافات پرداخت.

دیدار بن سلمان همچنین این پیام را دربرداشت که اختلاف اخوانی‌ها وجناح مخالف درصدد کاهش تضاد‌ها و درگیری‌ها بودند. سفر این شاهزاده این معنا را نیز دربرداشت که او به عنوان یک قدرت اصلی کشورش مورد توجه قرار گرفته است.

سوم اینکه تحولات اخیر که سبب تلاش ترکیه برای نزدیکی به امارات و عربستان و مصر شده است و روابط بسیار متشنج عربستان با قطر را بهبود بخشیده است در نتیجه رویکرد بایدن و تغییر سیاست‌ها‌ی آمریکا نسبت به ترامپ  است. عربستان و امارات مانند زمان ترامپ از حمایت بلامنازع برخوردار نیستند. ترکیه نیز مورد عنایت و رضایت بایدن نیست. از این رو آن‌ها در صدد ترمیم اختلافات گذشته و تقویت و نزدیکی با یکدیگر آمده‌اند.

مورد چهارم این است که تضاد بایدن با ترکیه و عربستان و اختلاف‌نظر این کشور با اسرائیل فرصت خوبی برای ج.‌ا.‌ا محسوب می‌شود، اما عدم امکان بهبود فضای مناسبات کشورمان با حاکمان واشنگتن نتوانست از آن به نحو احسن استفاده کند. به همین خاطر جناح عربی-ترکی در مسیر واقعیت‌ها و سیاست جدید آمریکا در حال تغییر رویکردها‌ی خود است.

پنجم اینکه در حال حاضر موفقترین کشور در خلیج فارس امارات است. این دولت کوچک در تولید ثروت 'رشد اقتصادی' هاب شرکت‌های بزرگ و مراکز مالی و تاثیرات بسیار قوی در تحولات منطقه از جمله یمن، سوریه و لیبی موفق عمل کرده و تلاش داشته که در سودان و تونس و دیگر نقاط منطقه نیز اثرگذار باشد. این کشور همچنین تلاش دارد در افغانستان به تدریج جای پای خود را باز کند.

سیاستمداران امارات بیشترین روابط با اسرائیل و دنیای یهود را برقرار نموده و در عین‌حال اجازه نداده‌اند که این سیاست‌ها موجب خدشه‌دار شدن مناسباتش با ج.‌‌ا.‌ا و به وجود آمدن تنش شود. سفر مقام اماراتی به ایران و دیدار مقام بلندپایه اسرائیل از امارات به فاصله یک روز نشان از پیچیدگی و هنرمندی سیاسی اماراتی‌ها است. اماراتی‌ها همچنین علیرغم تجاوزات ددمنشانه در یمن و اجیر کردن مزدوران فراوان با عقب نشانی‌های به موقع مانع حملات حوثی‌ها بوده‌اند.

ششم اینکه بن سلمان نیز تلاش دارد همانطور که بن زائد ایده‌ها و پروژه‌های شاه را دنبال نمود مسیر امارات را برای عربستان رقم بزند، اما او‌ مرتکب اشتباهات بزرگی شد. بن سلمان از کیاست و زیرکی و تجربه و حلم بن زائد برخوردار نیست و لذا هم در داخل عربستان تندروی‌های جدی را علیه مخالفان‌ دنبال نمود و هم با ایران و ترکیه و دیگر کشور‌ها آداب و سنت‌های دیپلماتیک را رعایت نکرد.

این شاهزاده همچنین در داخل با مخالفت علمای ارتجاعی وهابی و وابستگان دستگاه سلطنتی و جامعه سنتی روبرو‌ است، ولی در هر حال جدا از اقدامات غیر خردمندانه‌اش ایده کشور پیشرفته را پیگیر است. او در این رابطه از حمایت قشر جدید و تحصیل کرده عربستان که خواهان تحول هستند برخوردار است.