پیک هفتم کرونا پس از نوروز می‌آید؟
رویداد۲۴ روزنامه جام جم نوشت: «تا پایان سال ۱۷ روز بیشتر باقی نمانده است و با توجه به چراغ سبز ستاد ملی مقابله با کرونا به مسافرت، خیلی‌ها این روزها مشغول برنامه‌ریزی برای سفرهای نوروزی هستند. این در حالی است که هنوز حدود شش تا هشت میلیون نفر در برابر کرونا واکسینه نشده‌اند. با این که بخشی از این آمار مربوط به حوزه کودکان و دانش‌آموزان است اما برآوردهای اولیه نشان می‌دهد بین یک‌ونیم تا دو میلیون پلاک خودرو متعلق به رانندگانی است که واکسینه نشده‌اند و تردد آنها ممکن است به شیوع دوباره کرونا دامن بزند. در این بین مسئولان ستاد ملی مقابله با کرونا تاکید دارند که جریمه یک میلیون تومانی برای هر ۲۴ ساعت تردد برون‌شهری این افراد می‌تواند مانع تردد آنها و فراگیری دوباره کرونا شود. با این حال با توجه به این که هیچ برنامه‌ای برای کنترل وضعیت تزریق واکسن سرنشینان خودروها اعلام نشده و سازوکار مشخصی در این رابطه وجود ندارد، کارشناسان حوزه سلامت از این بابت ابراز نگرانی می‌کنند.
سومین تعطیلات نوروز با کرونا
۳۰ بهمن ماه ۱۳۹۸ زمانی بود که شیوع کرونا در ایران اعلام شد و پس از آن مردم که شناخت زیادی از این بیماری نداشتند با ترس از ابتلا به کرونا، شروع به رعایت نکاتی کردند که از سوی مسئولان وزارت بهداشت اعلام می‌شد و به دنبال آن بسیاری از سفرهای نوروزی نیز کنسل شد. همچنین آن زمان به منظور جلوگیری از گسترش بیماری کرونا در کشور، مسئولان بسیاری از استان‌ها اعلام کردند برای حفظ جان شهروندان از حضور مسافران نوروزی در استان خود جلوگیری خواهند کرد و مراکز گردشگری و اقامتی را به روی مردم بستند. به این شکل در نوروز ۱۳۹۹ برای نخستین بار، تعداد قابل توجهی از شهروندان به جای حضور در سفرهای نوروزی در خانه ماندند.
بنا بر اعلام وزارت راه و شهرسازی در نوروز ۹۹ به نسبت سال قبل‌تر از آن، میزان سفرهای ریلی ۹۴درصد، سفرهای جاده‌ای با ناوگان حمل‌ونقل عمومی ۷۵درصد و سفرهای هوایی۷۰درصد کاهش یافتند. دومین نوروز کرونایی اما رنگ و بوی دیگری داشت. با این که وضعیت بیماری در کشور وخیم اعلام شده بود و شرایط بسیاری از شهرها قرمز یا نارنجی اعلام شده بود و این نشان از وضعیت وخیم کرونا در کشور داشت، بسیاری از مردم که مدت‌ها از ترس بیماری کرونا در خانه مانده بودند دیگر توان در خانه ماندن نداشتند و این طور شد که با آغاز سال ۱۴۰۰ موج سفرهای نوروزی به شکل غیر معمول آغاز شد.
در شرایطی که هنوز رنگ‌بندی کرونایی مناطق مختلف کشور برای سفرهای نوروزی به صورت رسمی اعلام نشده بود، حسن روحانی، رئیس‌جمهور وقت، با سخنانش مبنی بر این که همه استان‌ها شرایط خوبی دارند، چراغ سبز سفرها را روشن کرد. در این زمان حتی جریمه یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومانی ستاد ملی مقابله با کرونا برای ورود یا خروج از شهرهای قرمز و نارنجی هم چندان فایده نداشت؛ چرا که بسیاری از شهروندان دورزدن قانون را آغاز کرده بودند.
از عبور از جاده‌های فرعی و مخدوش‌کردن پلاک خودروها گرفته تا درگیری با ماموران پلیس راهور و حتی کرایه تریلی برای رساندن خودروهای گرانقیمت و لاکچری به مقصد، همه راهکارهایی بودند که افراد قانون‌گریز برای سفرکردن از آنها استفاده کردند. بنا بر آمار اعلام‌شده از سوی مرکز مدیریت راه‌های سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، ترددها در ایام نوروز ۱۴۰۰ در مقایسه با نوروز سال قبل آن ۹۳درصد افزایش یافت.
این آمار از روز ۲۰ اسفند ۱۳۹۹ همزمان با آغاز طرح نوروزی وزارت راه و شهرسازی تا پایان روز ۱۴ فروردین ۱۴۰۰ ثبت شده و نشان می‌دهد در این زمان به طور متوسط روزانه یک میلیون و ۷۷۹ هزار و ۸۸۶ خودرو در معابر کشور تردد داشته است. آن زمان به دلیل انجام‌نشدن واکسیناسیون کامل، بار دیگر به تعداد افراد مبتلا به بیماری کرونا با شرایط وخیم افزوده شد و بیمارستان‌های کشور پر شد از تعداد بیمارانی با شرایط وخیم که نیازمند تخت‌های خالی در بخش مراقبت‌های ویژه بودند.
اکنون اما بیش از دو سال است که از شیوع بیماری کرونا در کشور می‌گذرد و نوروز ۱۴۰۱ سومین نوروزی خواهد بود که کرونا مهمان ناخوانده مردم ایران شده است. با این که وضعیت واکسیناسیون در کشور اکنون روند مطلوبی را طی می‌کند اما تاکید کارشناسان به رعایت پروتکل‌های بهداشتی نباید فراموش شود.
پیش‌بینی بحران در جاده‌ها
آسان شدن شرایط سفرهای نوروزی این دغدغه را ایجاد کرده که آیا نهادهای مسئول در حوزه سفرهای نوروزی می‌توانند مانع سفر افرادی شوند که هر سه دز واکسن خود را دریافت نکرده‌اند. علیرضا اسماعیلی، عضو هیات علمی دانشگاه پلیس، در این باره به جام جم می‌گوید: گفته می‌شود قرار است پلیس به صورت هوشمند افرادی را که دز سوم واکسن خود را دریافت نکرده‌اند، جریمه کند و باید دید این طرح تا چه حد تأثیرگذار و بازدارنده خواهد بود.
وی می‌افزاید: بدون شک اگر در سومین سال ورود کرونا به کشور سفرهای نوروزی از سر گرفته شود، شاهد موج سنگینی از سفرها خواهیم بود. مردم بعد از دو سال در خانه ماندن می‌خواهند به سفر بروند و در بعضی از جاده‌ها با بحران روبه‌رو خواهیم شد.
عضو هیات علمی دانشگاه پلیس از جاده‌های شمالی، جاده‌های منتهی به شهرهای زیارتی و جاده‌هایی که مسیر تردد به شهرهای جنوبی هستند به عنوان بیشترین مناطقی یاد کرد که پذیرای مسافران نوروزی خواهند بود.
اسماعیلی با اشاره به ظرفیت محدود جاده‌های کشور می‌گوید: باید بپذیریم جاده‌های کشور ظرفیت محدودی دارد و طبیعی است اگر بین عرضه و تقاضا که همان جاده‌ها و تعداد سفرهاست، تعادل برقرار نشود، مأموران پلیس راهور با مشکل مواجه خواهند شد. در این شرایط اگر در جاده‌ها شاهد بارندگی یا ریزش کوه باشیم نیز بحران دوچندان خواهد شد و شهروندان ساعات زیادی را در ترافیک‌های جاده‌ای تجربه خواهند کرد.
بیشتر بخوانید: تهران در حال گذر از قله موج ششم کرونا/ اُمیکرون پایان کووید نیست
وی تردد خودروها بر اساس طرح زوج و فرد در جاده‌ها یا تغییر زمان تعطیلات شاغلان در ادارات دولتی با سایر افراد را از جمله راهکارهایی دانست که می‌تواند مانع ترافیک جاده‌ای شود. بدون شک در دو سال گذشته حوزه گردشگری با آسیب‌های جدی روبه‌رو بوده و بسیاری از مشاغل فعال در این بخش تعطیل شده‌اند اما این مسائل نباید سبب شود سفرهای نوروزی با هر شرایطی از سر گرفته شود. ایران اکنون در پیک ششم کرونا قرار دارد و رعایت‌نکردن نکات بهداشتی از سوی شهروندان در سفرهای نوروزی می‌تواند سبب ایجاد موج جدیدی از کرونا در کشور شود.
اما و اگرهای سفرهای نوروزی ۱۴۰۱
بر اساس آخرین اعلام وزارت بهداشت، تا روز گذشته ۶۲میلیون و ۹۳۰هزار و ۱۴۷ نفر دز اول، ۵۵میلیون و ۵۵۳هزار و ۱۴۷ نفر دز دوم و ۲۳میلیون و ۳۵۶هزار و ۳۷۲ نفر، دز سوم واکسن کرونا را تزریق کرده‌اند و مجموع واکسن‌های تزریق‌شده در کشور به ۱۴۱میلیون و ۸۳۹هزار و ۶۶۶دز رسید.
در این شرایط اما یک پیام توییتری از عباس شیرواژن، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا در رابطه با مهار نسبی موج ششم بیماری کرونا و ازسرگیری سفرهای استانی مشروط به این که شهروندان هر سه دز واکسن خود را دریافت کرده باشند، کافی بود تا برنامه‌ریزی‌های مسافران برای تعطیلات عید نوروز این بار بدون دغدغه‌های گذشته از سر گرفته شود.
اکنون شهروندانی که طی دو سال قبل با سختگیری‌های زیاد ستاد مقابله با کرونا جلوی سفرهایشان تا حدود زیادی گرفته شده بود در تعطیلات عید نوروز ۱۴۰۱ می‌توانند آسان‌تر از سال‌های قبل سفر کنند.
بنا بر اعلام کمال هادیانفر، رئیس پلیس راهور پیش‌بینی می‌شود بین ۵۰ تا ۵۷درصد افزایش ترددها در ایام نوروز ۱۴۰۱ نسبت به مدت مشابه سال جاری را تجربه کنیم و با این شرایط فراهم‌شدن زیرساخت‌ها برای سفرهای ایمن نوروزی به منظور جلوگیری از شیوع موج جدیدی از بیماری کرونا در کشور، موضوعی است که باید به آن توجه شود.
در حال حاضر برای جلوگیری از سفر افراد واکسن‌گریز، سامانه‌ای تحت عنوان سکوی مدیریت تبادل اطلاعات در حوزه مدیریت هوشمند کرونا راه‌اندازی شده که قرار است با کمک این سامانه جلوی افرادی که اقدام به تزریق واکسن کرونا نکرده‌اند گرفته شود.
در فاز نخست بر اساس اطلاعات ارائه‌شده از سوی سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، تصاویری که از ۱۷۰۰ دوربین بین شهری و ۱۲۷ دوربین شهری احصا می‌شود، ملاک عمل قرار می‌گیرد.
افراد فعال در حوزه بهداشت و درمان کشور همچنان تاکید دارند که تزریق سه دز واکسن در کاهش ابتلا به بیماری کرونا بسیار تاثیرگذار است و افرادی که هنوز اقدام به تزریق سه دز واکسن نکرده‌اند بهتر است هرچه سریع‌تر نسبت به تزریق واکسن اقدام کنند.
بابک عشرتی، متخصص اپیدمیولوژی در این باره به جام جم می‌گوید: ستاد مقابله با کرونا، تزریق سه دز واکسن را شرط اصلی سفرهای نوروزی اعلام کرده است و اگر این شرط به‌درستی اجرایی شود تصمیم درستی خواهد بود که تا حدود زیادی جلوی شیوع دوباره موج جدید کرونا در کشور را می‌گیرد. درخواست ما این است مسئولان تا حد امکان مانع از سفرهای افرادی شوند که هنوز اقدام به تزریق واکسن نکرده‌اند.
وی معتقد است اگر مسئولان کشور سفررفتن را بدون مانع اعلام می‌کنند بهتر است آموزش‌های لازم به منظور چطور سفررفتن را نیز به شهروندان ارائه دهند. در شرایط کنونی بهترین نوع سفر، مسافرت و معاشرت صرف با اعضای خانواده است و توصیه می‌شود افراد از حضور در مراکز تفریحی سرپوشیده یا حضور در دورهمی‌ها خودداری کنند.
این متخصص اپیدمیولوژی با تاکید بر این که ویروس کرونا نشان داده که می‌تواند جهش‌های جدیدی داشته باشد، می‌گوید: احتمال شیوع سویه جدید کرونا همچنان وجود دارد و با توجه به این که سرایت‌پذیری این ویروس بسیار بالاست، امیدوار هستیم بعد از تعطیلات عید نوروز آینده شاهد موج جدیدی از بیماران کرونایی در بیمارستان‌های کشور نباشیم.
طبیعت‌گردی و بومگردی، چاره کار
با این که از زمان شیوع بیماری کرونا، حوزه گردشگری به‌شدت تحت تاثیر این بیماری قرار گرفته اما فعالان حاضر در این حوزه تاکید دارند شهروندان باید مسافرت‌های ایمن همچون بومگردی یا طبیعت‌گردی را در دستور کار خود قرار دهند.
ناصر رضایی، عضو پژوهشکده گردشگری، با اشاره به آماده‌نبودن کشور برای از سرگیری سفرهای نوروزی به جام جم می‌گوید: در حال حاضر برای جلوگیری از موج جدید بیماری کرونا در کشور، باید مسافران به سفرهای طبیعت‌گردی یا بومگردی با تعداد محدود سوق داده شوند. این دو نوع گردشگری می‌تواند تا حدود زیادی علاوه بر رونق گردشگری در کشور مانع شیوع بیماری کرونا شود.
وی معتقد است بهترین نحوه سفر در شرایط کنونی مسافرت شهروندان با خودروهای شخصی است، زیرا یک خانواده که دائم با یکدیگر در ارتباط هستند، کمترین خطر را برای هم دارند.
همچنین به گفته وی، استفاده از اتوبوس یا هواپیما برای سفر به مراتب خطر بیشتری برای سلامت شهروندان به همراه خواهد داشت و این نوع سفرها باید به حداقل برسند.
این عضو پژوهشکده گردشگری می‌گوید: بدون شک تاثیری که بیماری کرونا بر چرخه گردشگری کشور داشت در هیچ حوزه دیگری شاهد نبودیم. هتل‌ها، سرمایه‌گذاران فعال در حوزه گردشگری، آژانس‌های مسافرتی، افراد شاغل در بحث‌پذیرایی از مسافران، شرکت‌های حمل و نقل مسافر و حتی خرده‌فروشانی که اقدام به فروش سوغاتی می‌کردند، همه در ایام کرونا آسیب دیدند و افراد بسیاری کار خود را از دست دادند.
از نظر این کارشناس فعال در حوزه گردشگری، حمل و نقل هوایی خطرناک‌ترین نوع حمل و نقل در ایام عید نوروز است و باید برای این موضوع تدابیر ویژه‌تری اتخاذ شود. متأسفانه شرکت‌های فعال در حوزه حمل‌ونقل هوایی از حداکثر ظرفیت مسافران برای سوارشدن در هواپیماها استفاده می‌کنند و با توجه به سرعت انتشار ویروس کرونا، این موضوع می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
وی درباره مسائل مطرح‌شده از سوی سخنگوی ستاد مقابله با کرونا مبنی بر جلوگیری از سفر افراد واکسینه‌نشده،می‌گوید: در حال حاضر کنترل تمام امور مردم با کد ملی امکان‌پذیر است و در شرایطی که اعلام شده افرادی که هنوز سه ماه از تزریق دز سوم واکسن‌شان نگذشته هم می‌توانند راهی سفر شوند و به جمع واکسینه‌شدگان کامل بپیوندند و باید در اماکن گردشگری و مبادی شهرها به این موضوع توجه شود.
در شرایطی که تزریق هر سه دز واکسن شرط اصلی سفر در نوروز ۱۴۰۱ اعلام شده، نگرانی‌هایی برای افرادی که به طور کامل واکسینه شده‌اند نیز وجود دارد که مبادا پلاک خودرویشان به اشتباه جریمه شود.
تیمور حسینی، جانشین پلیس راهور ناجا در این باره می‌گوید: برابر مصوبات ستاد ملی مقابله با کرونا، افرادی که سه دز واکسن کرونا را تزریق کرده باشند برای سفر به دیگر شهرها در نوروز هیچ محدودیتی ندارند؛ حتی اگر شهرها در شرایط قرمز کرونایی باشد. افرادی که دزهای کامل واکسن کرونا را تزریق کرده و می‌خواهند برای نوروز عازم شهرهای دیگر شوند، نیازی نیست مشخصات خود یا پلاک خودروی شخصی را در سامانه‌ای ثبت کنند. دوربین‌های هوشمند جاده‌ای شماره پلاک خودروها را ثبت کرده و اگر مالک خودرو سه دز واکسن را تزریق نکرده باشد تردد و سفرش غیرمجاز تلقی شده و روزانه یک میلیون تومان جریمه خواهند شد.
با وجود اعلام حسین قاسمی، دبیر کمیته اجتماعی، امنیتی و انتظامی ستاد ملی مقابله با کرونا، مبنی بر استعلام واکسیناسیون افراد و ابتلای آنها بر اساس کد ملی برای جلوگیری از سفر افراد واکسن‌نزده یا مبتلا به کرونا، باید دید این تصمیم جدید به‌درستی اجرایی می‌شود یا این که سرنوشت آن مانند سرنوشت طرح نه‌چندان موفق ممنوعیت تردد شبانه خواهد بود. ممکن است با وجود در نظر گرفتن جریمه یک میلیون تومانی برای هر ۲۴ ساعت تردد مالکان خودروهای شخصی که سه دز واکسن کرونا را تزریق نکرده‌اند این طرح آن طور که باید تاثیرگذار نباشد. هر چند از سوی مرکز اطلاعات و ارتباطات سازمان مدیریت بحران کشور پیشنهاد شده که قبل از آغاز سفرهای نوروزی به افرادی که هنوز واکسن کرونا تزریق نکرده‌اند اطلاع داده شود که ممنوع‌السفر هستند اما با وجود این هنوز ابهاماتی برای تردد شهروندان واکسن‌نزده وجود دارد. برای مثال هنوز اعلام نشده که نهادهای نظارتی که کد ملی راننده یک خودرو را کنترل می‌کنند چطور قرار است وضعیت تزریق واکسن سرنشینان خودروها را نیز کنترل کنند.
گفته می‌شود از مجموع ۱۸۰۰ دوربین ثبت تخلف، ۸۵ درصد این دوربین‌ها یعنی معادل ۱۶۰۰ دستگاه دوربین آماده به کار و فعال هستند، همچنین ۸۸۴ دوربین نظارت جاده‌ای نیز ازسوی راهداری فعال بوده و ترددهای جاده‌ای رصد می‌شوند و این موضوع نیز می‌تواند به عنوان عاملی بازدارنده برای سفرهای نوروزی افراد واکسینه نشده مطرح باشد. کارشناسان معتقدند راهکارهای جدید اتخاذشده از سوی ستاد ملی مقابله با کرونا برای ازسرگیری سفرهای نوروزی در سال ۱۴۰۱ و همکاری سایر نهادهای نظارتی و انتظامی با ستاد ملی مقابله با کرونا، ممکن است مانع سفرهای افراد واکسینه‌نشده را نشود یا این که افراد قانون‌گریز بار دیگر شگرد جدیدی برای فرار از قانون پیدا کنند و با رفتارهای پرخطر خود برای دیگر شهروندان و کادر درمان دردسرساز شوند.»
