چند درصد از مردم در اعتراضات ۱۴۰۱ شرکت کردند؟

رویداد۲۴ میثم سعادت: هنوز هیچ آماری از اعتراضات ۱۴۰۱ در ایران وجود ندارد. نه مشخص است چه تعداد معترض در خیابان‌ها بودند و نه مشخص است چه تعداد جان خود را از دست داده‌اند. تنها آمار مربوط به سخنان وزیر کشور است که گفته «در شلوغ‏‌ترین روز تجمعات اخیر ۴۵ هزار نفر در تجمعات شرکت کردند و در دانشگاه‌‏های کشور نیز در اوج شلوغی، ۱۸ هزار نفر از جریان‌های مختلف در تجمعات حضور داشتند.»

معمولا هیچ نهاد رسمی آماری از حضور مردم نمی‌دهد، اما به واسطه سخنان مسئولان و مقامات کشور می‌توان تخمین زد که وضعیت چگونه است. هفته گذشته فرمانده سپاه همدان گفته «در اغتشاشات استان همدان ۷۰۰ نفر دستگیر شدند.»

جمعیت استان همدان کمی بیش از ۱ میلیون ۷۰۰ هزار نفر است، اگر مبنا را فقط استان همدان بگیریم، یک ضرب و تقسیم ساده نشان می‌دهد در استان همدان از هر ۲۵۰۰ نفر، ۱ نفر بازداشت شده است. آمار بازداشت ۷۰۰ نفر از معترضین در همدان در حالی اعلام می‌شود که بسیاری از استان‌های کشور مثل تهران، کردستان، آذربایجان غربی، کرمانشاه، ایلام، خراسان رضوی، گیلان و مازندران، روز‌های پرالتهاب‌تری را نسبت به همدان تجربه کردند.

اگر فرض کنیم میزان اعتراضات در همدان به اندازه میانگین کشوری بوده، می‌توان گفت اگر این آمار در تمامی کشور باشد، در این صورت باید به این عدد رسید که ۳۲ هزار نفر در سراسر کشور بازداشت شده‌اند.

بیشتر بخوانید: اعتراضات در ایران در آستانه چهلم مهسا امینی/ ناآرامی در کدام استان‌ها بیشتر است؟ +اینفوگرافیک

به گزارش رویداد۲۴ مقامات استان ایلام نیز در یک مصاحبه گفته‌اند که «در اعتراضات سه درصد معترضین بازداشت شده‌اند.» اگر این آمار درست باشد و تخمین ۳۲ هزار نفر از بازداشت‌شده‌ها نیز مورد تایید باشد، می‌توان گفت حدود یک میلیون و صدهزار نفر در تجمعات اعتراض به مرگ مهسا امینی بازداشت شده‌اند. البته این تخمین است و ممکن است به واقعیت نزدیک نباشد. مثلا در استان بوشهر گفته شده ۲۰۰ نفر بازداشت شده‌اند که این یعنی در استان کم‌التهابی مثل بوشهر تقریبا از هر ۵ هزار نفر، ۱ نفر بازداشت شده است. در تخمین کل کشور به همین روش، حضور افراد به کمتر از نیم میلیون نفر می‌رسد.

درباره استان تهران هم همین آمار را بررسی کنیم. اعلام شده ۳ هزار نفر در تهران بازداشت شده‌اند. این آمار را احمد علیرضا‌بیگی نماینده مجلس داده است. اگر این آمار درست باشد و همچنان به عدد بازداشت سه درصد معترضان اعتماد کنیم، می‌توان تعداد معترضان در خیابان تهرانی را ۱۰۰ هزار نفر تخمین زد. جمعیت معترضین در سراسر کشور هم چیزی بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود.

در البرز، رئیس کل دادگستری استان اعلام کرده «تاکنون برای ۲۰۱ نفر از متهمانی که در اغتشاشات حضور موثر داشته، به ویژه برای کسانی که از عناصر اصلی و فعال اغتشاشات بوده، به اموال عمومی و خصوصی خسارت وارد کرده یا در فضای مجازی، مردم به خصوص جوانان را برای شرکت در اغتشاشات تحریک و تشویق کردند، کیفرخواست صادر و پرونده آن‌ها جهت رسیدگی و صدور حکم به دادگاه‌های استان ارسال شده است.»

این آمار در حالی است که پیش از این گفته می‌شد ۹۵ درصد بازداشت‌شده‌ها بدون ورود به محاکم قضایی آزاد می‌شوند. اگر هر دوی این آمار‌ها درست باشد، تعداد بازداشت شده‌های البرز حداقل ۴۰۰۰ نفر است.

درباره تعداد دانشجویان نمی‌توان با قاطعیت سخن گفت. اما گزارش‌ها نشان می‌دهد دست‌کم یک‌سوم دانشجویان در تجمعات دانشجویی شرکت کرده‌اند. این مسئله قابل توجه است که بسیاری از دانشجویان هر روز واحد‌های درسی ندارند و عدم شرکت دو سوم دانشجویان، لزوما به معنای مخالفت آن‌ها با اعتراض دانشگاه نیست. چنانچه در تجمعات اصولگرایان نیز حاضران از ده درصد تعداد دانشجویان بیشتر نیستند.

نکته مهمتری که حاکمیت باید به آن توجه کند، این است که عدم حضور طیف وسیعی از مردم در اعتراضات خیابانی لزوما به معنای تایید سیاست‌های کلی کشور نیست و این امکان وجود دارد که بخشی از آنها معترضانی باشند که به دلایل مختلف از جمله وضعیت زندگی، استخدامی، سن و ... در خیابان حضور ندارند.

هرچند بعید است نهاد‌های رسمی آمار دقیقی از تعداد معترضان یا حتی بازداشت‌شده‌های اعتراضات منتشر کنند، اما سکوت آن‌ها نیز باعث خواهد شد آمار‌های غیر رسمی، مورد توجه قرار بگیرد. چنانچه بعد از آبان ۹۸ نیز، در سکوت مقامات رسمی، امروز بسیاری از تحلیلگران به آمار ۱۵۰۰ نفر کشته شده خبرگزاری رویترز اعتماد می‌کنند.