واکنش‌های متفاوت دانشگاه‌های تهران در اعتراضات ۱۴۰۱ / از سکوت شاهد تا التهاب شریف

رویداد۲۴ میثم سعادت: اعتراضات سال ۱۴۰۱ را می‌توان مهمترین اعتراضات دانشجویی ایران بعد از انقلاب فرهنگی ابتدای انقلاب و ماجرای کوی دانشگاه سال ۱۳۷۸ نامید. البته در دهه پنجاه نیز جو ملتهب دانشگاه‌ها و تعطیلی هر روزه کلاس‌ها، در نهایت منتهی به انقلاب فرهنگی شد. حالا بعد از چهار دهه، فضایی ایجاد شده که کلاس‌ها در برخی دانشگاه‌ها تعطیل می‌شود؛ برخی استادان انصراف داده‌اند و اتفاقاتی مثل ماجرای دانشگاه شریف هم رخ داده است.

در هفته گذشته با اینکه از حجم اعتراضات خیابانی در سراسر کشور کاسته شده بود، اما همچنان جو برهی دانشگاه‌های ملتهب بود. به نظر می‌رسد تعطیلی دو ساله دانشگاه تحت تاثیر ویروس کرونا، اعتراضات دانشجویی را همچون آتش زیر خاکستر نگه داشته است. از طرف دیگر، نبود تشکیلات (ناشی از تعطیلی دانشگاه) موجب سردرگمی نیرو‌های امنیتی برای کنترل اوضاع دانشگاه شده است.

اگر پیش از این با بازداشت یکی دو نفر از چهره‌های موثر اعتراضات کنترل می‌شد، حالا با وجود بازداشت‌ها و تهدیدها، اعتراضات دانشجویان به صورت روزانه در بعضی دانشگاه‌ها تکرار می‌شود. در این گزارش به اختصار برخی اعتراضات را در دانشگاه‌های مختلف شهر تهران بررسی می‌کنیم

اعتراضات در دانشگاه صنعتی شریف

دانشگاه صنعتی شریف یک بار دیگر تبدیل به مهمترین محل اعتراضات دانشجویی تبدیل شده است. دو هفته قبل ورود نیرو‌های امنیتی و شلیک گاز اشک‌آور به دانشجویان در کنار حمایت‌های رئیس فعلی دانشگاه شریف (جلیلی) از دانشجویان معترض و همچنین حمایت برخی اساتید شناخته شده این دانشگاه، موجب شد اعتراضات دانشگاه شریف همچنان ادامه داشته باشد.

روز یکشنبه برخی دانشجویان طیف بسیح دانشجویی دانشگاه شریف تلاش کردند مانع حضور مختلط دانشجویان در سلف دانشگاه شوند که این مسئله به درگیری‌هایی منتهی شد. همزمان مسئولان دانشگاه شریف اعلام کردند تا اطلاع ثانوی، مانع ورود برخی دانشجویان به دانشگاه خواهند شد. مجید رفیعی، شهرام خزائی، آذین موحد و علیرضا بحرینی، از استادان دانشگاه شریف نیز در حمایت از دانشجویان اعلام کردند که کلاس‌های درس خود را تعطیل می‌کنند.

در دو روز گذشته فضای دانشگاه شریف مخصوصا در اتفاق سلف دانشگاه ملتهب شد اما امروز خبری از ناآرامی در دانشگاه نیست. گفته می‌شود برخی دانشجویان به خاطر ماجرای سلف از ورود به دانشگاه ممنوع شده‌اند.

فضای اعتراضات در دانشگاه تهران

اولین دانشگاهی که بعد از خبر مرگ مهسا امینی تجمع اعتراضی برگزار کرد، دانشگاه تهران بود که ۲۷ شهریور شاهد تجمع برخی دانشجویان این دانشگاه بود. دانشگاه تهران هم مثل شریف تقریبا هر روز شاهد اعتراض در پردیس مرکزی یا پردیس‌های دیگر مثل دانشکده مدیریت یا دانشکده فنی بود.

نیمه مهر دانشجویان دانشگاه تهران اعلام کردند از روز شنبه ۱۶ مهر، دختران و پسران همگی در یک سلف غذاخوری مشترک حضور خواهند یافت. این مطالبه در روز‌های بعدی هم پیگیری شد. مدیریت دانشگاه تهران تلاش کرده که با برگزاری نشست‌هایی، نقش میانجی را در این اعتراضات ایفا کند.

تمام این اتفاقات مربوط به مهرماه بوده و با آغاز آبانماه فضای دانشگاه تقریبا آرام است و خبری از اعتراضات در دانشگاه تهران نیست.

بیشتر بخوانید: اعتراضات در ایران در آستانه چهلم مهسا امینی/ ناآرامی در کدام استان‌ها بیشتر است؟ +اینفوگرافیک

اعتراضات دانشجویی دانشگاه امیرکبیر

تا پیش از این اعتراضات، پلی‌تکنیک را سیاسی‌ترین دانشگاه ایران می‌خواندند. این لقب به خصوص از سال ۸۸ به بعد به دانشجویان این دانشگاه داده می‌شد. این‌بار هم البته اخبار زیادی از اعتراضات دانشجویان پلی‌تکنیک و همچنین بازداشت برخی از دانشجویان این دانشگاه منتشر شد. بلافاصله بعد از اعتراضات دانشگاه تهران، دانشجویان امیرکبیر هم در همان شهریورماه تجمع اعتراض‌آمیزی برگزار کردند اما در حال حاضر هم فضای این دانشگاه آرام است.

اعتراضات دانشگاه بهشتی

دانشگاه بهشتی از جمله دانشگاه‌هایی بوده که به خاطر سنت‌های دانشجویی و البته قرار گرفتن در شمال تهران، نسبت به دانشگاه‌های دیگر، فضای اجتماعی بازتری داشته است. فعالان دانشجویی شاید به یاد بیاورند که در دهه هشتاد دانشجویان این دانشگاه در اعتراض به تعطیلی کتابخانه مختلط دانشگاه اعتراض کرده بودند.

دانشجویان دانشگاه بهشتی این بار هم تجمعات متعددی را برگزار کردند. نصیری قیداری رئیس دانشگاه بهشتی، در پی این اعتراضات گفته بود ممکن است مجبور شویم دانشجویی را به مشاوره یا روان‌پزشک ارجاع دهیم، چرا که قرار نیست امنیت ۲۰ هزار دانشجو را به خاطر تعداد حداقلی از دانشجویان که خاطی هستند به خطر بیندازیم.»

اعتراضات دانشگاه بهشتی منحصر به محیط این دانشگاه نبود و پردیس شعید عباسپور نیز شاهد اعتراضات دانشجویی بود. از هفته پیش فضای دانشگاه تقریبا آرام بود. روز گذشته البته یک خبر از این دانشگاه رسید که مربوط به فاطمه مشهدی‌عباسی استاد دندانپزشکی دانشگاه بود که گفته شده بازداشت شده است. برخی نیز گفته‌اند او توسط عده‌ای ناشناس ربوده شده است. پس از این ماجرا برخی استادان بیانیه‌هایی اعتراضی امضا کرده‌اند.

اتفاق بی‌سابقه اعتراض در دانشگاه الزهرا

دانشگاه الزهرا شاهد یکی از متفاوت‌ترین دوره‌های خود بود. این دانشگاه که دخترانه است، از همان روز اول شاهد اعتراضات دانشجویان خود بود. حتی روزی که ابراهیم رئیسی برای آغاز سال تحصیلی به این دانشگاه رفته بود نیز دانشجویان دانشگاه الزهرا تجمعی اعتراضی برگزار کردند. دانشجویان دانشگاه الزهرا در اعتراضات خود نام مائده دلبری دانشجوی بازداشتی این دانشگاه را نیز تکرار می‌کردند. خانم دلبری هفته گذشته با قرار وثیقه آزاد شد. 

تا کنون سابقه نداشته اعتراض دانشجویی در دانشگاه الزهرا شکل بگیرد اما این رکورد در سال ۱۴۰۱ شکسته شد و اعتراضات دانشجویی در دانشگاه الزهرا نیز انجام شد. هماکنون نیز فضای این دانشگاه آرام است.

اعتراضات دانشجویان دانشگاه شریعتی

دانشگاه فنی حرفه‌ای دخترانه شریعتی، تنها دانشگاهی است که در جنوب تهران قرار گرفته است. در این دانشگاه نیز تجمعی برگزار شد و دانشجویان آن شعار‌هایی سر دادند. بعد از این تجمع تشکل‌های اصولگرای این دانشگاه در بیانیه‌ای نوشتند «در دانشکده‌ای به وسعت بیست و هفت هزار مترمربع، در حالیکه هیچ مامور نیروی انتظامی وارد دانشگاه نمی‌شود و بالاتر از آن حتی جریانی منسوب به سرکوب‌گری جلوی دانشجوی معترضی را سد نمی‌کند، جایی جز روی قبور شهدای گمنام پیدا نمی‌شود تا به اعتراض ایستاد؟»

سکوت در دانشگاه امام صادق

گزینش‌های سخت دانشگاه امام صادق یک بار دیگر تفاوت این دانشگاه را با سایر موسسات آموزش عالی نشان داد. در دانشگاه امام صادق نه خبری از اعتراض بود نه تحصن. نه کلاسی تعطیل شد و نه کسی بازداشت شد. حتی دانشجویان این دانشگاه این ضرورت را ندیدند که در دفاع از ارزش‌های خود دست به اعتراض بزنند.

اعتراضات دانشگاه علامه با حضور سخنگوی دولت

دانشگاه علامه هم در روز‌های مختلف شاهد اعتراضات دانشجویی بود. دانشجویان دانشگاه علامه به خصوص دانشکده ارتباطات آن همواره در اعتراضات دانشجویی سال‌های گذشته حضور داشتند و این بار هم در روز‌های مختلف شاهد اعتراضات دانشجویی بود. هفته گذشته علی بهادری جهرمی به این دانشگاه رفت تا شاید آبی روی آتش اعتراضات این دانشگاه باشد. دانشجویان با شعار‌هایی از سخنگوی دولت استقبال کردند.

سخنگوی دولت در دانشگاه خواجه نصیر

روز دوم اعتراضات، دانشجویان این دانشگاه اعلام کردند که به علت «دستگیری» دانشجویان، در کلاس‌های درس حاضر نخواهند شد. این دانشگاه نیز مثل دانشگاه شریف در یکی از برنامه‌های اعتراضی، شاهد حضور نیرو‌های امنیتی بود. این هفته هم مثل دانشگاه علامه، علی بهادری جهرمی میهمان دانشجویان دانشگاه خواجه نصیر بود که با اعتراضات آن‌ها مواجه شد.

دانشگاه آزاد تهران شمال

با وجود اینکه پیش از این در اعتراضات سیاسی، اخباری از دانشجویان دانشگاه آزاد منتشر نمی‌شد، این بار تصاویری منتشر شد که نشان می‌داد دانشجویان دانشگاه آزاد تهران شمال نیز در اعتراضات حضور داشته‌اند. این حضور مربوط به روزهای اوج اعتراضات بود و هماکنون فضای دانشگاه آرام گزارش شده است.

اعتراضات دانشگاه هنر

دانشجویان دانشگاه هنر تهران با اشاره به محدودیت‌های تحصیل در این دانشگاه و محدودیت‌های فعالیت پس از فارغ‌التحصیلی، خواستار آزادی دانشجویان بازداشتی شدند و اعلام کردند تا پیش از آزادی آنان در کلاس‌ها شرکت نخواهند کرد.

در فضای مجازی تصاویری منتشر شد که نشان می‌داد دانشجویان این دانشگاه، گرافیتی‌های اعتراضی در محیط دانشگاه ایجاد کرده‌اند. برخلاف سایر دانشگاه‌ها، گزارشی از درگیری بین دانشجویان این دانشگاه منتشر نشده است. بعضی از استادان این دانشگاه نیز در میان معترضان حضور داشتند.

حامد اکرمی، مونس بسکابادی، مهدی بهشتی‌نژاد، رسول جلیلی، رضا خدادادی، منا سلطانی، فاطمه شکیب، رضوان صادق‌زاده، سودابه صالحی، کوروش گلناری، مسعود علیا، امیر مازیار، بنفشه مقدم و کامبیز موسوی‌اقدم از استادان دانشگاه هنر در بیانیه‌ای اعلام کردند در اعتراض به بازداشت دانشجویان اعتصاب می‌کنند.

بیشتر بخوانید: تاریخ سرکوب دانشگاه در ایران

دانشگاه علم و صنعت

به گزارش رویداد۲۴ دهم مهر دانشجویان دانشگاه علم و صنعت که به دانشگاه اصولگرایان شهرت دارد، شاهد اعتراضات دانشجویی بود و دانشجویان اصولگرا و منتقد با یکدیگر درگیری لفظی پیدا کرده بودند و شعار‌هایی علیه یکدیگر سر داده بودند. از آن پس خبر خاصی در این دانشگاه نبود.

رئیس بسیج دانشگاه علم و صنعت درباره اعتراضات این دانشگاه گفته است «تجمعات دانشگاه علم و صنعت در ابتدا در فضایی آرام دنبال می‌شد، ولی با ورود لیدر‌های اغتشاشات که عموما فارغ‌التحصیل بودند یا اساسا دانشجوی این دانشگاه نبودند و از خارج دانشگاه وارد شده بودند، از مسیر اصلی خارج شد و این افراد سعی داشتند تجمعات دانشجویی را مصادره به مطلوب کنند.»

بیانیه دانشگاه تربیت مدرس

دانشجویان دانشگاه تربیت مدرس که فقط دانشجوی فوق لیسانس به بالا پذیرش می‌کند، اولین دانشگاهی بود که اعتصاب کردند و سر کلاس نرفتند. انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه تربیت مدرس (اصولگرا) در بیانیه‌ای درباره این اعتراضات نوشته «متأسفانه در اقدامات اخیر برخی از دانشجویان با رفتار‌های احساسی و مشخص نبودن حدود مطالبات‌شان در خصوص حجاب، گشت ارشاد، آزادی دانشجویان بازداشتی، آزادی و ... این مسئله را به ذهن متبادر می‌سازد که دنبال پایان یافتن این اتفاقات و به نتیجه رسیدن مطالبات خود نیستند. در همین راستا انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه تربیت مدرس ضمن محکوم کردن اتفاقات اخیر و اقدام قاطع با مسببان آن، خواستار رسیدگی شفاف و زودهنگام به اتهامات افرادی است که ارتباط مستقیم با دستگاه‌های امنیتی خرابکار خارج از کشور داشته و علی‌الخصوص افرادی که حقوق عمومی ملت را به مخاطره کشیدند.»

فضای آرام دانشگاه شاهد

دانشگاه شاهد نیز جز دانشگاه‌هایی بود که در آن خبری از تجمعات نبود. مسئول سیاسی بسیج دانشجویی دانشگاه می‌گوید «معمولا دانشگاه شاهد جو رادیکالی ندارد، ولی باز هم در کانال‌های خبری، شاهد اطلاعیه‌هایی مبنی بر ایجاد آشوب در دانشگاه بودیم که با بصیرت و عدم همراهی دانشجویان خنثی شد. ما بیشتر با دانشجویان جدید الورودی مواجه بودیم که اگر هم اعتراضی داشتند از سر هیجانات ورود به دانشگاه بوده و با گفتگو توانستیم ارتباط خوبی با این افراد بگیریم. از بدو شروع سال تحصیلی با کادرسازی و برگزاری برنامه‌های فرهنگی فضای دانشگاه را در دست گرفتیم و الحمدلله اجازه ندادیم عده‌ای با نفوذ در دانشگاه به دنبال سو استفاده از این قشر فرهیخته باشند.»

تجمع در آزاد تهران مرکزی (سوهانک)

دانشجویان دانشگاه آزاد سوهانک نیز با برگزاری تجمع شعار‌هایی سر دادند. اعتراضات این دانشگاه نیز مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است. ده‌ها ویدئو از اعتراضات این دانشگاه در شبکه‌های اجتماعی میان کاربران همرسانی شده است.

اعتراضات آرام در دانشگاه علوم تحقیقات

بنا به گزارش‌ها دانشگاه آزاد علوم و تحقیقات نیز که مثل تربیت مدرس، بیشتر دانشجویان تحصیلات تکمیلی پذیرش می‌کند، شاهد برگزار تجمعات دانشجویی بود و دانشجویان این دانشگاه نیز برنامه‌هایی اعتراضی در سطح دانشگاه برگزار کردند.

دانشگاه علم و فرهنگ

دانشجویان دانشگاه علم و فرهنگ تهران نیز تجمعات آرامی داشتند که بعضا با شعارهایی همراه بود.

اولین اعتراض در تاریخ دانشگاه سوره

دانشگاه سوره نیز یکی از دانشگاه‌هایی بود که برای اولین بار در تاریخ دانشجویان آن در یک برنامه اعتراضی شرکت کردند. پیش از این همه اعتراضات صورت گرفته در این دانشگاه صنفی بود.