برنامه همه‌جانبه غرب برای مهار جمهوری اسلامی/ جو بایدن چگونه به ایده‌های نتانیاهو بازگشت؟

رویداد۲۴ ‌ علیرضا مکی: با گذشت زمان به نظر می‌رسد مواضع دولت بایدن در مورد برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران به مواضع رژیم صهیونیستی نزدیک و نزدیک‌تر میشود.

سال ۲۰۲۰ با به قدرت رسیدن بایدن، به نظر می‌رسید بالاخره راه حلی برای بازگشت طرفین به توافق هسته‌ای پیدا شده است. اما اکنون با گذشت دو سال از ورود بایدن به کاخ سفید، آمریکا آماده برداشتن قدم‌های بعدی به منظور مهار برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران است.

همکاری آمریکا و اسرائیل در مقابله با ایران

طی هفته‌های گذشته، مقامات آمریکایی بار‌ها اعلام کرده‌اند که در حال حاضر بازگشت به توافق هسته‌ای با جمهوری اسلامی ایران در دستور کار قرار ندارد. این مسئله مخصوصا اینقدر دارای اهمیت است که شخص بایدن در دو مصاحبه جداگانه اعلام کرد که در حال حاضر دولت وی بر مذاکره با جمهوری اسلامی ایران متمرکز نیست. این در حالی است که طی روز‌های گذشته با وجود امید‌های اولیه اروپا، دولت آمریکا با متهم کردن جمهوری اسلامی ایران به وقت‌کشی و عدم جدیت طرف ایرانی، عملا خود را از روند مذاکرات جدا کرده است.

دولت بایدن آماده اقدام در چهارچوب طرح‌های عملیاتی و گذر از مذاکرات به عنوان ابزاری در جهت مهار برنامه هسته‌ای و نظامی ایران است. از جمله می‌توان به پیشنهادهای جدی آمریکا به اسرائیل به منظور همکاری نزدیک‌تر برای مقابله با برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران طی روز‌های گذشته اشاره کرد.

مطابق اخبار به دست آمده طی روز‌های گذشته، آمریکایی‌ها به دولت نتانیاهو پیشنهاد کرده‌اند در قبال کمک به اسراییل برای عادی‌سازی و برقراری روابط دیپلماتیک با عربستان سعودی و نیز انعقاد یک توافقنامه جدید امنیتی به منظور هماهنگی نزدیک‌تر برای مقابله با برنامه هسته‌ای ایران، دولت نتانیاهو امتیازاتی را به طرف فلسطینی به منظور ارام‌سازی وضعیت در کرانه باختری ارائه کند. این پیشنهاد اگرچه ممکن است با موانع داخلی در کابینه راست‌گرای نتانیاهو مواجه شود، اما بیانگر رویکرد جدید دولت بایدن در قبال برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و توافق هسته‌ای است. 

بیشتر بخوانید: چرا اسرائیل و آمریکا حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران را شبیه‌سازی کردند؟

مدتی پیش رزمایشی منطقه‌ای به فرماندهی سنتکام با مشارکت رژیم صهیونیستی، امارات، بحرین و بریتانیا انجام شد که در آن بر موضوعاتی نظیر غلبه شبکه‌های پدافند هوایی، تهاجم عمیق و تهاجم و دفاع سایبری تمرکز شد؛ رزمایشی که به گفته مقامات اسراییل، نوید همکاری نزدیک‌تر میان نیرو‌های نظامی حاضر را می‌دهد.

به گزارش رویداد۲۴ دولت بایدن و دولت نتانیاهو در حال مذاکره‌ای جدی هستند. مطابق اظهارات مقامات اسرائیلی این همکاری در حوزه‌های اطلاعاتی و به منظور پیگیری نزدیک‌تر پیشرفت روند برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.

 تغییر موضع از «مذاکرات هسته‌ای» به سمت «همکاری با اسرائیل برای مقابله با ایران»

همچنین در چهارچوب این برنامه، به اشتراک‌گذاری اطلاعات تجمیع‌شده، همکاری در برنامه‌های مخل روند توسعه برنامه هسته‌ای و موشکی ایران و تمرین‌های مشترک نظامی همچون رزمایش یونیپر ۲۰۲۳ انجام خواهد شد.

موفقیت در این مذاکرات به توانایی دولت نتانیاهو در پیشبرد برنامه اصلاحی پیشنهادی دولت بایدن در پرونده صلح فلسطین وابسته است و به همین دلیل دیر یا زود آمریکایی‌ها برای مهار برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران به سوی هماهنگ‌سازی با اسرائیل و سایر شرکای منطقه‌ای می‌روند. این در حالی است که به نظر می‌رسد دولت بایدن و شخص رابرت مالی برای پیشبرد روند مذاکرات با جمهوری اسلامی ایران چندان اشتیاقی از خود نشان نمی‌دهند.

تغییر موضع از «مذاکرات هسته‌ای» به سمت «همکاری با اسرائیل برای مقابله با ایران» گویای این امر است که نه تنها واشنگتن از انعقاد توافق ناامید است بلکه آماده است گام‌های بعدی را در قالب‌هایی دیگر علیه برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران بردارد. گام‌هایی که می‌تواند حتی شکل نظامی به خود گرفته و سطح تنش منطقه‌ای را افزایش دهد. در این چهارچوب سفر رابرت مالی به منطقه و رایزنی با شرکای منطقه‌ای آمریکا از جمله عربستان و عراق قابل توجه است؛ این یعنی بالاخره بعد از دو سال از دولت بایدن، تل‌آویو موفق شده نظرات واشنگتن را به نظرات خود نزدیک‌تر کند.

نزدیکی آمریکا به اسرائیل باید توجه مقامات جمهوری اسلامی ایران را به خود جلب کند، چراکه محاسبات به سادگی می‌تواند از کنترل خارج شود و با افزایش سطح تنش‌ها، ایران ناگاه خود را وسط یک درگیری منطقه‌ای با حضور قدرت‌های فرامنطقه‌ای ببینید.

ممکن است که چنین پیش‌بینی حد نهایی از دینامیسم تکامل بحران را نشان دهد و ممکن است که به نظر بسیاری از کارشناسان احتمال آن نسبتا کمرنگ باشد، اما وقوع بحران‌های بزرگ به سادگی با اشتباه محاسباتی طرفین در طول تاریخ رخ داده است.

برنامه‌های هدفمند دولت‌های آمریکا و اسراییل به منظور به اشتراک‌گذاری اطلاعات، تمرین به منظور غلبه بر پدافند هوایی و نیز برنامه‌های تقویت ساختار پدافند هوایی و موشکی دولت‌های منطقه نظیر خرید سیستم‌های پدافندی توسط امارات از آمریکا و اسرراییل به خوبی نشان‌دهنده درجه خطری است که در حال شعله‌ور شدن است.

با توجه به توافقنامه‌های متعدد فعلی آمریکا و اسرائیل و نیز احتمال انعقاد یک توافق جداگانه به صورت تخصصی به منظور مقابله با برنامه هسته‌ای ایران می‌تواند نشان‌دهنده یک فصل جدید در روند تکامل دینامیسم بحران در پرونده هسته‌ای ایران باشد.