خواص سیاه دانه چیست؟

رویداد۲۴ مریم آیتی: سیاه دانه با ارتفاعی ۲۰ تا ۹۰ سانتی‌متری یک گیاه گل‌دار محسوب می‌شود. سیاده دانه دارای دانه‌های سیاه و ریز فراوانی است که از قدیم در خاورمیانه و کشور‌های جنوب غربی آسیا برای درمان بیماری‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. بعضی معتقد هستند که سیاه دانه برای درمان تمامی بیماری‌ها جز مرگ کاربرد دارد. این گیاه در ایران به خصوص در اراک و اصفهان زیاد رشد می‌کند. نام‌های دیگر آن را می‌توان شونیز، سیاه تخمه، سنوخ سیاه و کمون آسود بیان کرد.

جویدن سیاه دانه

 بدون شکستن دانه‌های گیاه سیاه دانه تنها با قورت دادن آن، این گیاه از بدن دفع می‌شود و از این‌رو، بدن از خواص آن بهره نمی‌برد. بنابراین به خاطر داشته باشید که سیاه دانه را هنگام مصرف خوب بجوید و یا آن را آسیاب کنید.

آشنایی با خواص سیاه دانه

کاهش فشار خون

طبق تحقیقات انجام شده مشخص شد که پودر و روغن سیاه دانه در صورتی که به مدت ۸ هفته به طور منظم استفاده شود، قادر خواهد بود تا فشار خون افراد را به طور چشمگیری کاهش دهد. 

کنترل تولید انسولین

مطالعه‌ای در مجله غدد درون ریز و متابولیسم نشان داد که سیاه دانه باعث بازسازی تدریجی نسبی سلول‌های بتا پانکراس می-شود، غلظت انسولین سرم را کاهش می‌دهد و گلوکز بالای سرم را کاهش می‌دهد.

کاهش التهاب

آنتی اکسیدانی به نام «تیموکینون» موجود در سیاه دانه می‌تواند به کاهش التهاب یا تورم در بدن کمک کند. در اکثر موارد، التهاب، عکس‌العمل طبیعی بدن برای حفاظت از خودش در مقابل آسیب‌ها و عفونت‌ها می‌باشد. از طرفی به احتمال زیاد التهاب زیاد باعث به وجود آمدن بیماری‌های زیادی مثل دیابت، سرطان و بیماری‌های قلبی نیز می‌شود. طبق تحقیقات، سیاه دانه دارای خواص ضد التهابی خوبی برای بدن می‌باشد.

کاهش وزن و لاغری

سیاه دانه برای لاغری به دلیل ترکیبات موجود در آن است که به عنوان چربی سوز عمل می‌کنند.

افرادی که روغن سیاه دانه مصرف می‌کنند و ورزش‌های هوازی انجام می‌دهند نتایج کاهش وزن بهتری نسبت به افرادی که مکمل مصرف نمی‌کنند دارند.

بیشتر بخوانید: خواص و مضرات آبغوره

یافته‌ها نشان داد که روغن سیاه دانه ممکن است وزن بدن را کاهش دهد. در افرادی که از این مکمل استفاده کرده بودند، شاخص توده بدنی (BMI) و دور کمر کاهش یافته بود و به کاهش چربی شکمی کمک می‌کند. 

به گزارش رویداد۲۴ سیاه‌دانه سرشار از فیبر و آنتی‌اکسیدان است که می‌تواند به دفع مواد سمی و پرکردن معده و ایجاد احساس سیری در شما کمک کند. روغن سیاه دانه می‌تواند سبب لاغری و کاهش وزن سریع شود و نکته جالب آن این است که هم فرم موضعی و هم فرم خوراکی آن این خاصیت را دارند. 

سیاه دانه به دلیل داشتن فیبر فراوان سبب کاهش اشتها، تثبیت قند خون و در نتیجه کاهش چربی‌های شکم می‌شود. با استفاده از سیاه دانه می‌توان تمایل به مصرف برنج، نان و شیرینی جات را کاهش داد. در واقع با کنترل اشتها می‌توانید یک تا دو کیلو گرم در ماه وزن کم کنید. دوز مصرفی سیاه دانه یک تا سه قاشق غذا خوری در روز می‌باشد.

خواص دمنوش سیاه دانه چیست ؟

از بهترین دمنوش‌هایی که برای کم کردن چربی‌های شکم شما را یاری می‌کند، دمنوش سیاه دانه می‌باشد. به جای نوشیدن چای می‌توانید دمنوش سیاه دانه مصرف کنید.

بهترین روش استفاده از خواص روغن سیاه دانه برای لاغری به شکل‌های زیر است:

•‌ می‌توانید یک قاشق چایخوری روغن را با یک کاسه معمولی ماست یا یک ظرف سالاد مخلوط نمایید و میل کنید.

•‌ می‌توانید ۵ تا ۱۰ قطره روغن به شیر یا آب میوه‌های ارگانیک بیافزایید و بنوشید.

•‌ می‌توانید یک قاشق چایخوری روغن سیاه دانه را با یک تا دو قاشق چای خوری عسل مخلوط کنید و هر روز صبح قبل از اولین وعده غذایی مصرف نمایید.

•‌ می‌توانید قبل از صبحانه و شب قبل از خواب یک قاشق چایخوری روغن سیاه دانه، یک قاشق چای خوری عسل و دارچین را با یک فنجان آب مخلوط کنید و بنوشید.

•‌ می‌توانید هر روز با معده خالی یک قاشق چای خوری روغن سیاه دانه و آب پرتقال بنوشید.

•‌ می‌توانید یک لیوان آب گرم با آب لیمو وسه تا پنج میلی گرم سیاه دانه بنوشید و پس از آن، یک قاشق عسل خالص طبیعی بخورید.

سیاه دانه سرشار از آنتی اکسیدان

آنتی اکسیدان‌ها موادی هستند که رادیکال‌های آزاد مضر را خنثی می‌کنند و از آسیب اکسیداتیو به سلول‌ها جلوگیری می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که آنتی اکسیدان‌ها می‌توانند تأثیر قدرتمندی بر سلامت و بیماری داشته باشند. در واقع، برخی از مطالعات نشان می‌دهد که آنتی اکسیدان‌ها ممکن است در برابر چندین نوع بیماری مزمن، از جمله سرطان، دیابت، بیماری قلبی و چاقی محافظت کنند.

سیاه دانه و روغن آن ویتامین C بالایی دارد. ویتامین C آنتی اکسیدان بسیار قوی می‌باشد که به منظور تقویت سیستم ایمنی بدن مناسب است.

کاهش کلسترول

مطالعات نشان داده است که مصرف مکمل سیاه‌دانه با کاهش قابل توجه کلسترول LDL کل و کلسترول بد و همچنین تری گلیسیرید خون همراه است. 
کلسترول نوعی از چربی‌ها می‌باشد و به طور طبیعی در بدن وجود دارد. بدن انسان به مقادیری از کلسترول احتیاج دارد، ولی ذخیره بیش از اندازه آن در خون، احتمال بروز بیماری قلبی را بالا می‌برد.

سیاه دانه در کم کردن کلسترول تاثیر دارد. طبق یک بررسی، با استفاده از مکمل‌های سیاه دانه قادر خواهیم بود تا کلسترول کل بدن را به طور بی‌نظیری کم کنیم.

روغن سیاه دانه در کم کردن کلسترول نسبت به پودر سیاه دانه بهتر نتیجه می‌دهد، اما فقط پودر سیاه دانه قادر است که کلسترول خوب را افزایش دهد.
طبق بررسی‌های یک مطالعه نشان داده شده که استفاده از مکمل سیاه دانه به مدت یک سال می‌تواند سبب کم شدن کلسترول بد، کلسترول کلی و زیاد شدن کلسترول خوب شود.

بهبود درد معده و گوارش

سیاه دانه عفونت حاصل از هلیکوباکتر پیلوری را درمان می‌کند، این باکتری سبب بروز زخم معده در اشخاص می‌شود.

ضد سرطان

تحقیقات صورت گرفته حاکی از آن است که سیاه دانه خواص ضد سرطانی بی‌نظیری دارد که برای پیشگیری و درمان انواع سرطان مثل سرطان روده بزرگ، مغز، لوسمی، پستان و سرطان دهان تاثیر بیشماری دارد.

کشتن باکتری ها 

یک مطالعه از سیاه دانه به صورت موضعی بر روی نوزادان مبتلا به عفونت پوستی استافیلوکوک استفاده کرد و نشان داد که به اندازه یک آنتی بیوتیک استاندارد مورد استفاده برای درمان عفونت‌های باکتریایی موثر است.

محافظت از کبد 

کبد یک اندام فوق العاده مهم است. سموم را حذف می‌کند، دارو‌ها را متابولیزه می‌کند، مواد مغذی را پردازش می‌کند و پروتئین‌ها و مواد شیمیایی تولید می‌کند که برای سلامتی حیاتی هستند. 

مخلوط کردن سیاه دانه با عسل یک ترکیب بی‌نظیری ایجاد می‌کند که برای سم‌زدایی کبد بسیار منفعت دارد و برای پیشگیری از بیماری‌های کبدی مثل کبد چرب تاثیر زیادی دارد. مطالعات جدید حاکی از آن است که استفاده روزانه از سیاه دانه التهاب و چربی رسوب شده در کبد را کم می‌کند.

تنظیم قند خون

قند خون بالا می‌تواند علائم منفی بسیاری از جمله افزایش تشنگی، کاهش وزن ناخواسته، خستگی و مشکل در تمرکز را ایجاد کند. اگر در درازمدت کنترل نشود، قند خون بالا می‌تواند منجر به عواقب جدی‌تری مانند آسیب عصبی، تغییرات بینایی و کندی بهبود زخم شود. برخی شواهد نشان می‌دهند که سیاه دانه می‌تواند به ثابت نگه داشتن قند خون و در نتیجه جلوگیری از این عوارض جانبی خطرناک کمک کند.

 
جلوگیری از زخم معده 

زخم معده زخم‌های دردناکی هستند که زمانی ایجاد می‌شوند که اسید‌های معده لایه مخاط محافظی که معده را می‌پوشاند را می‌خورند. برخی تحقیقات نشان می‌دهند که سیاه دانه می‌تواند به حفظ پوشش معده و جلوگیری از تشکیل زخم کمک کند.

بهبود روماتیسم

بیمارانی که به روماتیسم مبتلا هستند، می‌توانند روزانه به صورت ناشتا یک قاشق عسل طبیعی گرم به همراه چند قطره روغن سیاه دانه را با هم ترکیب کرده و میل کنند.

برای آرام شدن درد‌های روماتیسمی می‌توانید موم عسل را با روغن سیاه دانه به نسبت برابر ترکیب کنید و قبل از خواب، قسمتی که درد می‌کند را با آن ماساژ دهید. سپس آن قسمت را با دستمال ببندید.

تقویت گردش خون

اگر به دنبال گردش خون بهتر در بدن‌تان هستید، بهتر است به مدت یک هفته روزانه یک قاشق چایخوری روغن سیاه دانه را به همراه یک قاشق عسل طبیعی و با دو حبه سیر له شده ترکیب کرده و مصرف کنید.

خواص سیاه دانه برای پوست و مو

تقویت مو

از خواص سیاه دانه برای مو می‌توان به جلوگیری ویا درمان ریزش مو اشاره کرد. برای جلوگیری از ریزش مو‌ها و رویاندن مو‌های ریخته شده، پودر سیاه دانه و حنا را در روغن سوسن مخلوط کرده و روی سر خود مالیده، پس از یک تا دو ساعت بشورید و هفته‌ای دوبار اینکار را انجام دهید. مداومت در انجام آن، باعث رشد مو‌های ریخته شده و تقویت مو‌ها می‌گردد. 

خوردن عسل و روغن سیاهدانه نیز برای جلوگیری از ریزش مو و تقویت موی شما موثر است. روغن سیاه دانه ریشه مو را تقویت کرده و از ریزش آن جلوگیری می‌کند و همچنین خشکی مو را از بین می‌برد.

از روغن سیاهدانه بصورت خالص و یا مخلوط با روغن‌های دیگر مثل زیتون ویا نارگیل ویا کرچک و حتی آب لیمو می‌توان برای تقویت، رشد، جلوگیری از ریزش، نرم و شفاف شدن و جلوگیری از شوره سر استفاده کرد.

روغن سیاه دانه برای مو می‌تواند به‌عنوان یک ماسک برای پیشگیری از سفیدی زودرس شود. همچنین از دیگر خواص روغن سیاه دانه برای مو می‌توان به درمان شوره سر اشاره کرد. 

این روغن به دلیل وجود غلظت بالای تیموکینون، یک آنتی هیستامین قدرتمند محسوب می‌شود. این قابلیت در ترمیم مو‌های نازک شده بر اثر آسیب و تنش‌های محیطی مفید است. همچنین رشد طبیعی مو‌های از بین رفته، یکی دیگر از فواید مصرف سیاه دانه است.

رفع آکنه و جوش و لک صورت

سیاه دانه خواص آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی زیادی دارد که برای بهبود جوش صورت و آکنه تاثیر فراوانی دارد. برای این کار شما باید یک قاشق چایخوری پودر سیاه دانه و یک قاشق غذاخوری سرکه سیب را با هم مخلوط کنید و به صورت خود بمالید، بعد از گذشت ۱۰ دقیقه می‌توانید صورت خود را با آب سرد شست و شو دهید. این کار به مرور زمان باعث برطرف شدن جوش صورت شما می‌شود.

چنانچه پوست خشکی دارید، نه‌تن‌ها می‌توانید از روغن سیاه دانه برای لکه صورت استفاده کنید، بلکه می‌توانید آن را بر روی پاشنه پا، آرنج و زانو خود بمالید تا خشکی و تیرگی پوست شما رفع شود. 

درمان پسوریازیس

در بیماری مزمن پسوریازیس چرخه‌ی طبیعی رشد سلولی دچار اختلال می‌شود. استفاده موضعی از روغن سیاه دانه، می‌تواند باعث کاهش پلاک‌های پسوریازیس شود.

آب رسانی کافی به سطح پوست با ماساژ صورت با روغن سیاه دانه

یکی از مشکلاتی که اغلب افراد با پوست خود دارند، خشکی بیش از حد آن است. آلودگی‌های محیطی و رژیم غذایی ناسالم نیز مزید بر علت شده تا پوست ما روزبه روز خشک‌تر شود. 

بسیاری از متخصصان حوزه سلامت و مراقبت از پوست عقیده دارند، استفاده از انواع روغن‌های گیاهی می‌تواند یکی از مؤثرترین راه‌ها برای مرطوب نگه‌داشتن پوست باشد. ماساژ صورت با روغن سیاه دانه، یکی از بهترین روش‌ها برای آبرسانی به سلول‌های سطح پوست است.

تقویت چشم

سیاه دانه بینایی را زیاد می‌کند. برای این کار نیاز به پنج گرم سیاه دانه کوبیده شده دارید که نیمی از آن را صبح و نیم دیگر را عصر به همراه عسل مصرف نمایید.

در طب سنتی به منظور تقویت بینایی، از روغن سیاه دانه کمک می‌گرفتند. به این صورت که چند قطره روغن سیاه دانه در بینی می‌چکاندند که در تقویت چشم تأثیر داشت.

یک قاشق چای خوری پودر سیاه دانه به همراه یک قاشق عسل را در لیوانی آب مخلوط کرده و بنوشید. همچنین برای مالیدن آن کافیست از روغن سیاه دانه خوراکی دور چشم خود با سرانگشت از نقطه‌ی گیجگاهی تا روی استخوان حدقه بمالید. از استفاده کردن هرگونه روغن و یا ماسک در نزدیکی پلک‌ها و مژه‌ها خودداری نمایید.

رفع درد مفاصل

یکی از مهم‌ترین خواص روغن سیاه دانه مالشی، برای تسکین درد مفاصل است. البته خواص روغن سیاه دانه برای درد مفاصل تنها به درد‌های حاد ناشی از آسیب‌ها مربوط نمی‌شود؛ بلکه افرادی که دارای درد مزمن هستند، می‌توانند از این روغن برای مالش در مفصل دردناک همچون آرنج، مچ، زانو و... استفاده کنند و تاثیر آن را در کاهش درد ببینند. 

تقویت رحم

روغن سیاه دانه حاوی میزان بالایی از آنتی‌اکسیدان‌ها است که در پیشگیری و درمان بسیاری از سرطان‌ها به‌خصوص سرطان سینه، سرطان دهانه رحم، سرطان روده بزرگ و... موثر است. اما این تنها خواص روغن سیاه دانه برای رحم نیست بلکه سبب کاهش انقباض عضلات رحم نیز می‌شود. 
نکته مهم: البته این موضوع سبب می‌شود در دوران بارداری ممنوعیت مصرف داشته باشد؛ زیرا می‌تواند سبب بارداری زودرس و حتی سقط جنین شود.

تقویت هورمون‌ها

روغن سیاه دانه همچنین برای بهبود حرکت اسپرم‌ها و تعداد آن‌ها در مردان و همچنین برای افزایش میزان شیر در دوران شیردهی زنان مفید است. 

خواص دیگر سیاه دانه

سیاه دانه برای دفع خلط و نرم کردن سینه، آرام کردن درد، ادرار آوری، بهبود زخم ها، رفع تاول‌های پوستی، درمان بیماری‌های کبدی و آلرژی و حتی بیماری‌های جدی مثل نفس تنگی، اختلال در سیستم دفاعی بدن، دیابت، زردی، ایدز و سل، و بیماری‌های قلبی و عروقی، میگرن و کم‌خونی و حتی سرطان موثر است.

آهن و پتاسیمی که در سیاه دانه وجود دارد مسمومیت خونی و یبوست را نیز رفع می‌کند و برای سردرد‌های پیش از قاعدگی، قارچ روده، تب یونجه، نفخ شکم، برونشیت و آسم پر سود است.

مضرات احتمالی سیاه دانه

با وجود فواید زیادی که برای سیاه دانه شمردیم، گاهی سیاه دانه می‌تواند برای برخی از افراد مضر نیز باشد. از مضرات احتمالی سیاه دانه می‌توان به موارد زیر اشاده کرد:

• ایجاد خارش و حساسیت در نتیجه‌ی تماس با دانه‌های سیاه دانه وجود دارد. این حالت نوعی آلرژی است که به درماتیت تماسی معروف است.

• سیاه دانه منجر به کنترل فشار خون و کاهش آن می‌شود، اما کاهش شدید فشار خون برای عده‌ای از افراد مضر است. افت فشار خون مانع انتقال صحیح اکسیژن به مغز و قلب و در نتیجه سردرد و تهوع می‌شود. 

• زنان باردار نباید سیاه دانه مصرف کنند، زیرا مصرف آن باعث انقباض ماهیچه‌های رحم می‌شود و احتمال سقط جنین و آسیب به آن را در پی دارد.

• مطالعات مرکز تحقیقاتی سرطان نشان می‌دهد که سیاه دانه با دارو‌های شیمی درمانی تداخل دارد و می‌تواند اثر درمان‌های متداول سرطان را خنثی و یا کاهش دهد. بهتر است قبل از استفاده با پزشک خود مشورت کنید.

• افرادی که طبع گرم دارند بهتر است در مصرف سیاه دانه زیاده روی نکنند.

• برخی دارو‌ها با روغن سیاه دانه، تداخل دارد. روغن سیاه دانه به دلیل داشتن خاصیت متابولیزه بر روی دارو‌های رایج مانند متوپرولول (Lopressor) و یا وارفارین (Coumadin) تاثیر گذار است پس اگر از این دارو‌ها استفاده می‌کنید سعی کنید قبل از مصرف آن حتما با پزشک خود مشورت کنید.