واکنش ایرانیان به کودتای نظامی گروه واگنر در روسیه چه بود؟

رویداد۲۴ تحولات این هفته روسیه، سریع و آتشین بود؛ آتش کودتایی که از جمعه شب آغاز شد، به بیست و چهار ساعت نکشیده، خاموش شد. گروه نظامی با عنوان «واگنر» به رهبری «یوگنی پریگوژین» در اعتراض به سوءمدیریت فرماندهان ارتش دست به اقدام نظامی علیه دولت پوتین زد. این اقدام اگرچه از ابتدا شمایل کودتا داشت، اما دست‌کم در ساعات اولیه به ادعای شورشیان، با نیت کودتا و براندازی رئیس‌جمهور نبود اما بعد از سخنرانی صبح شنبه ولادیمیر پوتین و خائن خواندن سران شورش، تبدیل به یک کودتای تمام‌عیار شد.

نیرو‌های واگنر که منطقه جنوبی روستوف را تحت کنترل داشتند به سمت مسکو به راه افتادند، اما در ۲۰۰ کیلومتری پایتخت روسیه خبر رسید که رهبر کودتا با رئیس جمهور بلاروس دوست و متحد پوتین، به توافق آتش‌بس رسیده است.

واکنش ایران به عملیات نظامی گروه واگنر در روسیه

بیست و چهار ساعت گذشته آزمون جالبی برای حامیان روسیه و همچنین جریان‌های رقیبشان در ایران بود. شاید عجیب‌ترین واکنش را رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی نشان داد. نورنیوز در ساعت‌های اولیه کودتا در روسیه چنان مضطرب و غیرحرفه‌ای واکنش نشان داد که بیننده را یاد سکانس درخشان «سریال پاورچین» می‌انداخت؛ آنجا که کارمندان پاچه‌خوار به سوگ «عمه کتی» جناب رئیس مویه می‌کردند!

نورنیوز در اولین واکنش حمایتی خود، اقدامات گروه واگنر با وجود داشتن «آثار روانی مخرب» بر جنگ اوکراین، «فاقد حداقل توان لازم برای به چالش کشاندن ارتش روسیه» خواند. واکنش دوم نورنیوزعجیب‌تر از اولی بود. این رسانه در توییتر خود «آگاهی» پوتین از «برنامه جدید غرب» را ستود را و گفت اظهارات پوتین نشان داد که او از برنامه‌ها «برای ایجاد جبهه جدیدی از درون روسیه توسط واگنر» با هدف «تضعیف انسجام ملی» و «به زانو در آوردن مسکو در جنگ اوکراین» آگاه است و عزم خود را برای جلوگیری از جنگ داخلی جزم کرده است.

رسانه‌های دولت از همان ابتدا در توصیف گروه واگنر از واژه «مزدور» و «پروژه‌بگیر» استفاده می‌کردند. «ایرنا» ارگان اطلاع‌رسانی دولت از ساعات اولیه تحولات رسالت داشت اعلام کند در روسیه هیچ خبری نیست و همه چیز در امن و امان است. خبرنگار ایرنا در روسیه چندین ویدئو در خیابان و اماکن دیدنی منتشر کرد تا بگوید برخلاف خبر‌های منتشر شده، شرایط در مسکو عادی است. این در حالی است که اواسط ظهر روز شنبه، عملا مسکو تعطیل شد و بر اساس اخبار رسانه‌های خود روسیه، اماکن دیدنی و توریستی روسیه تخلیه شدند.

خبرنگار اعزامی صداوسیما هم شنبه شب روی تراس، جایی مشرف به یک اتوبان در مسکو در مقابل دوربین ظاهر شد و گفت «همان طور که می‌بینید مسکو در امن و امان است و شب قبل هم در اوج تحولات خبر خاصی در مسکو نبود و برخلاف ادعای رسانه‌های آمیکایی و غربی که مدعی حضور سنگین نیرو‌های نظامی و تانک و حتی کودتا در مسکو شده بودند، شهر دیشب هم آرام بود»

بیشتربخوانید: چرا گروه واگنر روسیه دست به کودتا زد؟/ آیا شورش یوگنی پریگوژین برای پوتین دردسرساز است؟

به گزارش رویداد۲۴ فعالان سیاسی نزدیک به حاکمیت و کاربران شبکه‌های اجتماعی معروف به سپاه سایبری هم واکنش‌های مشابهی داشتند. یکی از کاربران طرفدار ارزشی در توییتر نوشت «ما یک‌بار جلوی سقوط دولت سوریه را به دلیل منافع ملی کشور و ملت گرفتیم. اگر لازم باشد مانع سقوط دولت پوتین هم می‌شویم.»

ناگفته نماند دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی خویشتنداری خوبی از خودش نشان داد. ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجه در تنها واکنش به تحولات در روسیه و پیشروی گروه واگنر، آن را یک «موضوع داخلی» خواند و افزود «جمهوری اسلامی از حاکمیت قانون در فدراسیون روسیه حمایت می‌کند.» این موضع وزارت خارجه شبیه مواضع کشور‌های اروپایی به تحولات روسیه بود.

واکنش جریان مخالف و منتقد حاکمیت به تحولات روسیه هم جالب توجه بود. عده‌ای این تحولات را روزنه امیدی برای ایران خواندند و سقوط دولت پوتین را به منزله سقوط یکی از مهمترین متحدان جمهوری اسلامی و در نتیجه تضعیف آن قلمداد کردند. صالحی‌ وزیر ارشاد دولت روحانی و رئیس موسسه اطلاعات در توییتر خود گروه واگنر را به جریان «آتش به اختیار قانون‌گریز» تشبیه کرد و این سوال را مطرح کرد که «آیا درس عبرت میگیریم؟» البته معلوم نبود قرار است از چه چیزی درس عبرت بگیریم و شباهت یک کودتای نظامی توسط یک گروه شبه‌نظامی در روسیه با شرایط کنونی ایران چیست که باید درس عبرت بگیریم؟

صالحی هشدار داد که «جماعت آتش به اختیار قانون‌گریز، روزی سلاح را به سوی جبهه خودی می‌گشایند. این سنت تاریخ است.» این توییت مقام ارشد دولت روحانی با واکنش تند کاربران حامی دولت کنونی مواجه شد. حمید رسایی نماینده سابق مجلس و عضو جبهه پایداری صالحی را به طعنه زدن به مقامات ارشد کشور متهم کرد و گفت «یکی از سنت‌های تاریخ این است که آدم‌ها کم‌کم ذات خودشان رو نشون می‌دهند.»

وحید یامین‌پور معاون امور جوانان وزارت ورزش در واکنش به توییت صالحی نوشت «به‌کار بردن تعبیر آتش به اختیار که از طرف رهبر انقلاب برای جوانان مومن انقلابی استفاده شده، برای واگنرها، اگر از روی احقاد کهنه اصلاح‌طلبانه شما نباشد، دست‌کم بدسلیقگی و خامی است. کاش پس بگیرید و پاک کنید.»

خبرگزاری فارس ساعت ۱ بامداد روز یکشنبه گزارشی با عنوان «اصلاح‌طلبان حافظ منافع واگنر در ایران» منتشر کرد. این رسانه مدعی شد اغلب رسانه‌های اصلاح‌طلب به پوشش سراسری و حمایت‌گونه از شورش گروه واگنر پرداخته‌اند در حالی که در موضوعات مهم بین‌المللی دیگر و دستاورد‌های بزرگ همچنون رونمایی از موشک هاپرسونیک «سکوت راهبردی» پیشه کرده بودند.

فارس، رسانه‌های اصلاح‌طلب را به بالا خواندن «سطح تنش» در روسیه و «کودتا» خواندن اقدام واگنر متهم کرده است. ظاهرا از نظر رسانه نزدیک به نهاد‌های نظامی، پوشش خبری حوادث کشور همسایه بدون رعایت دستورالعمل‌های رسانه‌های دولتی فدراسیون روسیه، خلاف منافع ملی ایران است! به عبارت دیگر رسانه‌ها باید بر اساس دستورهای کرملین مطالب خود را در ایران منتشر کنند تا به زعم اصولگرایان، در زمره «اقدام علیه امنیت ملی» قرار نگیرند!

خبرگزاری فارس توییت عباس عبدی فعال سیاسی اصلاح‌طلب درباره پریگوژین را به منزله حمایت از فرمانده گروه واگنر قلمداد کرده است. عباس عبدی در توییتر خود گفته بود «برای تحقیر پریگوژین می‌گویند او سرآشپز پوتین بوده است. این موضوع پیش از این که تحقیر او باشد، تحقیر پوتین است که سرآشپز خود را سردسته و فرمانده نیروی شبه‌نظامی و غیر رسمی قرار می‌دهد. خودکرده را تدبیر نیست.»

البته انتظار خبرگزاری فارس از رسانه‌های اصلاح‌طلب تازگی نداشت. این تصور که رسانه‌ها در ایران باید براساس دستورالعمل روس‌ها خبر‌ها را پوشش بدهند قبلا از زبان شخص سفیر فدراسیون روسیه هم شنیده شده بود. لوان جاگاریان سفیر سابق روسیه در ایران بعد از شروع جنگ روسیه و اوکراین در یک نشست خبری به اصحاب رسانه ایران تاخته بود که چرا به جای لفظ «عملیات ویژه نظامی»، از واژه «تهاجم نظامی» استفاده می‌کنند!

در پایان روز طولانی روسیه، جریان‌های دست راستی در ایران در ایران از عقب‌نشینی پریگوژین بیش از خود پوتین خوشحال بودند؛ گویی این دستاوری برای نظام ایران بوده است. عبدالرحیم انصاری کاربر جریان ارزشی توییتر نوشته بود: «واگنر عقب‌نشینی کرد! دلم برای اصلاح‌طلبان بی‌تحلیل ایرانی می‌سوزد که با نیشخند می‌گفتند ۴۰۰ کیلومتر تا مسکو! یا آن کانال‌های جوگیرشان که اخبار واگنر را لحظه‌ای پوشش می‌دادندو یا آن دوست اصلاح‌طلبی که با طعنه به من گفت روستوف را گرفتیم، پوتین هم باید به ونزوئلا فرار کند.»