بیماری ADHD چیست؟

رویداد۲۴ سیما صابری: بیماری ADHD  یک اختلال روانی است که برای کسانی که به آن مبتلا هستند، مشکلاتی از جمله نشاط بالا، عدم تمرکز و ناتوانی در کنترل رفتار به وجود می‌آورد. این اختلال معمولا در دوران کودکی آغاز می‌شود و ممکن است تا سن بزرگسالی ادامه یابد. علائم اختلال اختلال نقص توجه ممکن است شامل عدم توانایی در تمرکز و توجه به وظایف و فعالیت‌های روزمره، ناتوانی در نظم‌دهی و سازماندهی، فراموشی مکرر، بیقراری و نشاط بالا، ناتوانی در صبر کردن و انتظار، بی‌توجهی به جزییات، حرکت‌های بی‌مورد و بی‌هدف، حرف زدن بی‌اندازه و سرزنش‌پذیری باشد.

علت این اختلال هنوز به طور کامل مشخص نشده‌ اما به نظر می‌رسد این بیماری به عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی و نواقص در عملکرد مغزی مرتبط است. درمان اختلال نقص توجه ، مخفف نام (Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder) معمولا شامل ترکیبی از روش‌های روان‌درمانی، مشاوره، و در برخی موارد داروها است. این درمان‌ها به کنترل علائم، بهبود توانایی تمرکز و کنترل رفتار، و بهبود کیفیت زندگی فرد مبتلا کمک می‌کنند.

برای اینکه تشخیص ADHD برای یک فرد در نظر گرفته شود، علائمی همچون  بی توجهی و یا بیش فعالی- تکانشگری باید مزمن یا طولانی مدت باشد، عملکرد فرد را مختل کند و باعث شود که فرد از رشد معمولی برای سن خود عقب بماند. استرس، اختلالات خواب، اضطراب، افسردگی و سایر شرایط یا بیماری‌های فیزیکی می‌توانند علائمی مشابه علائم اختلال نقص توجه را ایجاد کنند. در نتیجه بلافاصله بعد از دیدن این علائم نباید این بیماری را به خود نسبت دهید. بلکه یک پزشک باید نظر تخصصی ارائه کند و ارزیابی کامل برای تعیین علت علائم ضروری است.

اختلال نقص توجه در کودکان

اکثر کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه در طول سال‌های دبستان باید بیماری آن‌ها را تشخیص داد و برای درمان آن کوشید. برای اینکه یک نوجوان یا بزرگسال دارای اختلال ADHD تشخیص داده شود، حتما باید علائم قبل از 12 سالگی در فرد عیان شده باشد.

بیشتر بخوانید: شایع‌ترین علت سرگیجه

علائم ADHD می تواند در سنین 3 تا 6 سالگی ظاهر شود و تا نوجوانی و بزرگسالی ادامه یابد. علائم اختلال نقص توجه را می‌توان با مشکلات عاطفی دیگر اشتباه گرفت. خیلی اوقات خانواده‌ها به وجود این علائم در کودکان خود بی‌توجهی می‌کنند و به موقع برای درمان اقدام نمی‌کنند و همین امر منجر به تاخیر در تشخیص می‌شود. بزرگسالان مبتلا به اختلال نقص توجه که با تاخیر این اختلال را متوجه می‌شوند ممکن است سابقه عملکرد تحصیلی ضعیف، مشکل در محل کار، یا روابط دشوار یا شکست خورده داشته باشند.

علائم اختلال نقص توجه می تواند در طول زمان با افزایش سن فرد تغییر کند. در کودکان خردسال مبتلا به ADHD، بیش فعالی- تکانشگری غالب ترین علامت است. وقتی کودک به مدرسه ابتدایی می رسد، ممکن است نشانه بی توجهی بیشتر شود و باعث شود کودک از نظر تحصیلی دچار مشکل شود. در نوجوانی، به نظر می‌رسد بیش فعالی کاهش می‌یابد و علائم ممکن است بیشتر شامل احساس بی‌قراری باشد، اما اختلال در توجه و تکانشگری ممکن است باقی بماند. بسیاری از نوجوانان مبتلا به اختلال نقص توجه نیز با روابط و رفتارهای ضد اجتماعی دست و پنجه نرم می‌کنند.

بیماری ADHD  در بزرگسالی

به گزارش رویداد۲۴ بیماری ADHD یا اختلال کمبود توجه و بیش فعالی، در بزرگسالی می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند. این بیماری در کودکی شروع می‌شود و ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد. در بزرگسالان، علائم اختلال نقص توجه ممکن است تغییر کند و به شکل‌های متفاوتی ظاهر شود. بعضی از مشکلاتی که ممکن است در بزرگسالان مبتلا به اختلال نقص توجه دیده شود عبارتند از:

-مشکلات در حفظ توجه و تمرکز

-مشکلات سازماندهی و برنامه‌ریزی

-مشکلات در انجام وظایف روزمره

-مشکلات در ارتباطات و روابط

-مشکلات در مدیریت هیجانات

-مشکلات در کار و تحصیل

این افراد ممکن است با مشکلاتی مانند عملکرد کاری ناکافی، دشواری در انجام وظایف تحصیلی، عدم پیشرفت مطلوب و عملکرد ضعیف تحصیلی مواجه شوند.

 مهم است بدانید که هر فرد ممکن است تجربه‌های متفاوتی در مورد ADHD داشته باشد و نیاز به تشخیص و درمان حرفه‌ای دارد. درمان اختلال نقص توجه معمولاً شامل ترکیبی از روش‌های روان‌درمانی، مشاوره و در برخی موارد، داروها می‌شود. این درمان‌ها به کنترل علائم، بهبود تمرکز و کنترل رفتار و افزایش کیفیت زندگی افراد مبتلا به اختلال نقص توجه کمک می‌کنند.

اگر بخواهیم دسته بندی از علائم اختلال نقص توجه داشته باشید باید آن را به سه دسته کلی تقسیم کنیم:

 بی‌توجهی: افراد مبتلا به اختلال نقص توجه معمولاً دارای مشکلات توجه هستند. آنها ممکن است به سختی تمرکز کنند، در انجام وظایف روزمره دچار مشکل شوند، جزئیات را از دست بدهند و به سادگی پرت شوند. همچنین، فراموشی، سازماندهی ضعیف و سختی در پایان دادن به کارها نیز از علائم بی‌توجهی هستند.

بیش فعالی: افراد مبتلا به اختلال نقص توجه معمولاً فعالیت بیش از حدی دارند. آنها ممکن است بیش از حد حرکت کنند، بدون دلیل معترض شوند، در حالت خواب برود، بی‌قراری و ناشکوفایی نشان دهند و به سختی در آرامش باشند.

تکانشگری: افراد مبتلا به ADHD معمولاً دارای تکانشگری زیادی هستند. آنها ممکن است به سختی صبر کنند، تصمیمات نادرست بگیرند، خشونت آمیز یا بی‌احتیاطی نشان دهند و به سختی در کنترل عواطف خود موفق باشند.

میزان شیوع اختلال ADHD چقدر است؟

اختلال ADHD یکی از شیوع بالای بیماری‌های روانی در جوانان است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در حدود ۵ تا 10 درصد از کودکان و نوجوانان در سراسر جهان از این اختلال رنج می‌برند. همچنین، ممکن است تا ۶۰ درصد از افراد دارای این اختلال در دوران کودکی همچنان علائم آن را در دوران بزرگسالی تجربه کنند. با این حال، نرخ شیوع در بین بزرگسالان از این اختلال کمتر است نسبت به کودکان و نوجوانان. نشانه‌ها و علائم اختلال اختلال نقص توجه می‌تواند شامل عدم تمرکز، بیش‌فعالی و ناتوانی در کنترل رفتار باشد. این اختلال ممکن است توانایی آموزشی و اجتماعی فرد را تحت تأثیر قرار دهد.

آزمون‌های تشخیص ADHD

آزمون‌های تشخیص اختلال کم‌توجهی  که اغلب توسط متخصصین روان‌شناسی و روان‌پزشکی انجام می‌شوند، به تشخیص اختلال نقص توجه و ارزیابی شدت آن کمک می‌کنند. یکی از آزمون‌های متداول برای تشخیص و مقیاس ارزیابی اختلال نقص توجه براساس DSM-5 است.

DSM-5 یک راهنمای تشخیصی است که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا (APA) تدوین شده است. این مقیاس شامل مجموعه‌ای از سوال‌ها و خود اظهاری است که توسط فرد و همچنین افراد نزدیک به وی پر می‌شود. این آزمون شامل سوال‌ها و مواردی است که به ویژگی‌ها و علائمی مانند ناتوانی در تمرکز، فعالیت زیاد و بی‌نظمی در برخورد با وظایف کاری و تحصیلی می‌پردازد. این تست همچنین به ویژگی‌هایی مانند عدم توانایی مدیریت زمان، و عواقب این علائم بر زندگی روزمره می‌پردازد.

علاوه بر آزمون  DSM-5 آزمون‌هایی مانند آزمون Continous Performance Test (CPT) و آزمون go no go نیز  برای ارزیابی توجه استفاده می‌شوند. این آزمون‌ها توانایی فعالیت و تمرکز طولانی مدت را بررسی می‌کنند. بهتر است برای تشخیص قطعی ADHD و دریافت راهنمایی و درمانی صحیح، با یک متخصص روان‌پزشکی یا روان‌شناس مشورت کنید.

توصیه‌هایی برای والدین کدوکان مبتلا به ADHD

در ادامه توصیه‌هایی برای والدین کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی آمده است:

-درباره اختلال نقص توجه بیشتر بخوانید و اطلاعات خود را با استفاده از کتاب‌ها و کمک پزشک افزایش دهید.

-به کودک خود کمک کنید تا برنامه روزانه مشخصی داشته باشد. مواردی مثل تعیین زمان‌های مشخص برای تکالیف، خواب، غذاخوردن، و فعالیت‌های سرگرم‌کننده به کودک کمک می‌کند تا احساس ثبات و امنیت کند.

-کمک به تقویت حافظه کوتاه‌مدت، تقویت تمرکز و انگیزه، می‌تواند بهبود عملکرد کودک منجر شود.

- استفاده از سیستم تشویق و پاداش برای تشویق رفتارهای مثبت و عملکرد خوب در کودکان با ADHD می‌تواند موثر باشد.

-فعالیت‌های ورزشی، خواب کافی و تغذیه سالم به کنترل علائم اختلال نقص توجه کمک می‌کند.

درمان اختلال نقص توجه یا بیش‌فعالی

درمان ADHD بستگی به نوع و شدت علائم و نیازهای هر فرد دارد. درمان معمولاً به صورت ترکیبی از روش‌های دارویی و روش‌های رفتار درمانی صورت می‌گیرد. درمان دارویی اختلال نقص توجه براساس داروهای محرک عصبی و غیر محرک استوار است. از جمله داروهای محرک داروی متیل فنیدیت (با نام تجاری قرص ریتالین) و دگزامفتامین (مثل قرص ویوانس است. داروهای غیرمحرک مانند آتوموکستین (مهارکننده بازجذب نوراپینفرین) و داروهای MAOIs می‌باشند.. این داروها عملکرد مغز را تنظیم می‌کنند و میزان تمرکز و کنترل رفتار را بهبود می‌بخشند. معمولاً برای تجویز این داروها نیاز به مشاوره و نظارت پزشک دارید.

 همچنین روش‌های رفتار درمانی نیز نتایج مثبتی دارند. تربیت رفتاری و آموزش رفتارهای مثبت می‌تواند به کاهش علایم اختلال نقص توجه کمک کند. این روش شامل استفاده از روش‌های نظم‌بخشی، مدیریت زمان، بهره‌وری در تکالیف و تکنیک‌های مدیریت خشم است. کمک از مشاوران رفتاری نقش مهمی در این روش دارد.

پشتیبانی در مدارس، ممکن است نیاز باشد تغییرات و تنظیمات خاصی برای دانش‌آموزان با ADHD صورت بگیرد. این شامل ارائه برنامه درسی منظم، شیوه‌های یادگیری تنظیم شده و مشاوره آموزشی به والدین و معلمان است.

در مورد کودکان مبتلا به این بیماری، پشتیبانی خانواده نیز اهمیت دارد. نقش خانواده بسیار مهم است. پشتیبانی والدین، ارائه ساختار و محیط آرام و پرتحرک برای فرزندان اثربخش است. همچنین، فراهم کردن فضای یادگیری و مدیریت تمرکز می‌تواند به رشد و پیشرفت آنها کمک کند.