دهکده چوبی نیشابور کجاست؟

رویداد۲۴ نازنین فرزان‌جو: گمان نمی‌کنیم تاکنون نام دهکده چوبین به گوشتان خورده باشد. یکی از زیباترین جاذبه‌های دیدنی کشورمان که در نیشابور قرار دارد.

به گزارش رویداد۲۴ دهکده چوبین نام محلیست که در یکی از روستا‌های نیشابور به نام محمدآباد آقازاده در استان خراسان رضوی واقع در شمال شرقی ایران ساخته شده است.

نیشابور جای دیدنی کم ندارد از آرامگاه خیام و عطار گرفته تا بازار و گنبد‌های شه میر، اما دهکده‌ی چوبین کم‌تر دیده شده است.

این دهکده‌ی چوبی کم نمونه و بی‌همتا در ایران به دست حمید مجتهدی (متولد ١٣١٩ و متوفی در پاییز ١٣٩٢) از نوادگان محمد کاظم خراسانی ساخته شده و یکی از دیدنی‌ها و تفرجگاه‌های نیشابور است.

نام «دهکده چوبین» برخاسته از ویژگی منحصربه‌فرد سازه‌های آن در استفاده کامل از چوب و بکارگیری روشی نوین در ساخت بنا‌های آن که برخاسته از پیشینه تاریخی - فرهنگی و متناسب با امکانات و قابلیت‌های اقلیمی وجغرافیایی منطقه است.

این دهکده خود مراکز دیدنی بسیار دارد که از آن جمله می‌توان به مسجد چوبی، موزه و کتاب‌خانه، رستوران، فروشگاه و نانوایی، آلاچیق، سوئیت‌ها، فضای سبز و اکوسیستم زیبای آن به همراه کشاورزی و دام‌پروری اشاره کرد.

نکته‌ی جالب در مورد مسجد این دهکده این است که این مسجد نخستین مسجد چوبی مقاوم در برابر زلزله در دنیاست. این بنا ۲۰۰ متر مربع وسعت دارد و سقف آن به صورت شیروانی می‌باشد. دو مناره آن ۱۳ متر از سطح زمین ارتفاع و وزن هر یک تقریباً ۴ تن می‌باشد. شکل ظاهری آن به صورت کشتی‌ای وارونه بر زمین است. در ساخت این مسجد که حدود ۲ سال طول کشیده است، ۴۰ تن چوب استفاده شده است.

مسجد چوبی این دهکده نه تنها در ایران بلکه در جهان بی‌نظیر است. این مسجد می‌تواند تا ۸ ریشتر زمین لرزه را تحمل کند و بنای آن به گونه‌ای است که تا صد‌ها سال دیگر نیز آسیب نخواهد دید.

اسکلت آن به شیوه Two by Four یا Double L ساخته شده‌است. مناره‌ها به سقف به گونه‌ای اتصال دارند که در داخل مسجد ستونی وجود ندارد.

دیواره‌های آن دوجداره بوده که بین این دو لایه، اسکلت بنا وجود دارد. اسکلت مناره‌ها و سقف و همچنین سقف و دیواره‌ها به روش عنکبوتی اتصال دارند. این نام به دلیل شیوه ساخت آن که مانند تنیدن تار عنکبوت است می‌باشد به‌طوری‌که اتصال مناره‌ها طوری است که وزن آن‌ها به صورت مساوی، ابتدا روی سقف و سپس به دیواره‌ها و از آنجا به زمین منتقل می‌شود. قابل توجه است که از طریق نردبان داخل مناره‌ها می‌توان به بالای مناره دسترسی پیدا کرد. در محل اتصال مناره به سقف، دریچه‌ای تعبیه شده که مانند یک کانال تهویه عمل می‌کند به‌طوری‌که در تابستان هوای گرم و آلوده را از فضای مسجد خارج می‌کند و هوای پاکیزه از طریق بادگیر ویژه‌ای که در سقف بنا شده، داخل مسجد می‌گردد؛ و به این ترتیب یک تهویه طبیعی انجام می‌گیرد. دیواره‌ها کمی حالت زاویه‌دار دارند که انتقال وزن را از مناره به زمین ساده‌تر می‌سازد.

گویی مهندس مجتهدی فکر همه چیز را کرده بود برای نمونه محلی که در آن مسجد ساخته شده بسیار موریانه خیز است بنابراین راهکار‌های ویژه‌ای در ساخت این مسجد و دیگر بنا‌های این مجموعه برای جلوگیری از اثرات مخرب چوب خواران به کار گرفته شده‌است. به‌طوری‌که به عنوان نمونه، خانه سازنده مجموعه با عمر بیش از۲۰ سال، از آسیب چوب خواران به دور مانده‌است. برای ماندگاری دراز مدت دیواره‌های خارجی در برابر نزولات آسمانی، چوب‌های ویژه با فرآوری خاص استفاده شده‌است.

کابینت ها، دیواره‌ها و حتا سینی‌های آبدارخانه این مسجد، چوبی ست. مسجد دارای یک ایوان بیرونی که کف آن از خشت است می‌باشد. برروی دیواره‌های داخلی و بیرونی مسجد به ترتیب تعداد ۷ و ۶ کتیبه زیبا از آیات قرانی به همراه قابهایش از چوب درختان گردو وتوت نصب است.

بیشتر بخوانید: تاریخچه شب یلدا در ایران باستان

چوب‌هایی که در ساختمان و تزیینات داخلی استفاده شده است از درختان مثمر و غیر مثمر مانند انواع کاج‌ها، اشن، سپیدار، گیلاس، گلابی، زبان گنجشک، گردو و توت است. نور پردازی ویژه مجموعه، هارمونی ویژه‌ای از رنگ‌های شاد، در شب‌ها جلوه خاصی دارد.

هدف سازنده این مجموعه، رونق بخشیدن به صنعت گردشگری و زنده‌نگه‌داشتن نام و یاد مردی است که روزگاری در این مکان به خدمت می‌زیسته است.

مسیر دسترسی به دهکده چوبی نیشابور

اگر می‌خواهید از سمت شهر مشهد به دهکده چوبی نیشابور بروید، باید به‌سمت جنوب غرب برانید. در اتوبان امام رضا و بزرگراه مشهد - نیشابور ۹۰ کیلومتر برانید و پس از عبور از پمپ بنزین طلوع در سمت چپ جاده (قبل از رسیدن به شهر نیشابور)، از خروجی سمت راست (جاده قدمگاه - اسحاق آباد) خارج شوید. دوبرگردان اول را برگردید و حدود ۶ کیلومتر در این جاده برانید تا به خروجی جاده اسحاق آباد - نیشابور در سمت راست برسید. وارد این خروجی شوید و ۱۳ کیلومتر دیگر به مسیر خود ادامه دهید تا به خروجی جاده دهکده چوبی در سمت چپ جاده برسید. در این جاده چند کیلومتر دیگر را طی کنید تا جاده تقی آباد طلایی را در سمت راست خود ببینید. وارد این جاده شوید تا پس از چند ۱۰۰ متر به دهکده چوبی در سمت چپ خود برسید.

اگر از سمت نیشابور به دهکده چوبی می‌روید، کافی است خود را به میدان امام خمینی برسانید و وارد خیابان امام خمینی شوید. میدان اول را مستقیم ادامه دهید و وارد بلوار جمهوری شوید. انتهای این بلوار به بلوار خیام می‌رسد. مسیر را ادامه دهید و در میدان فازی، از خروجی دوم وارد جاده اسحاق آباد - نیشابور (بلوار شهدا) شوید. این مسیر را برای چند کیلومتر ادامه دهید تا بعد از زیارتگاه فضل بن شاذان به جاده دهکده چوبی در سمت راست خود برسید. ادامه مسیر مشابه چیزی است که بالاتر برای شما شرح دادیم. یک مسیر دیگر از نیشابور به دهکده چوبی نیز وجود دارد که از اتوبان امام رضا، بلوار آزادگان و سپس بلوار خیام می‌گذرد و باقی مسیر آن مشابه مسیر پیشین است.

اقامت در دهکده چوبی نیشابور

در دهکده چوبی نیشابور سوئیت‌هایی هماهنگ با المان‌های چوبی و معماری دهکده برای استراحت و اقامت گردشگران ساخته شده‌اند؛ بنابراین شما می‌توانید به‌سادگی یک شب را در دهکده تمام چوبی ایران بگذرانید. به‌علاوه، به گفته سازمان میراث فرهنگی، قرار است مجموعه اقامتی دیگری نیز در دهکده چوبین ساخته شود.

بسیاری از گردشگران نیز برای اقامت هتل‌های مشهد یا هتل‌های نیشابور را انتخاب می‌کنند و برای گشت و گذاری یک‌روزه به‌سمت دهکده چوبی نیشابور می‌آیند.

بهترین زمان بازدید از دهکده چوبی نیشابور

روستای ملامحمد آقازاده و دهکده چوبی نیشابور در منطقه نیمه بیابانی قرار دارد و میزبان زمستان‌هایی سرد و تابستان‌هایی معتدل است. بهترین فصول سفر به دهکده چوبی نیشابور به مانند دیگر روستا‌ها و مناطق ایران، فصل بهار و تابستان هستند. از آنجا که در این دو فصل و به‌خصوص نوروز، گردشگران بسیاری به‌سمت این دهکده می‌آیند، رستوران و فروشگاه‌های آن باز هستند و به بازدیدکنندگان خدمت‌رسانی می‌کنند. البته باید بدانید که در این فصول، دهکده چوبین بسیار شلوغ است؛ پس آمادگی روبه‌رویی با همهمه و ازدحام گردشگران را داشته باشید.

فصل پاییز با رنگ‌های جادویی نیز از زمان‌های مناسب سفر به دهکده چوبی نیشابور به شمار می‌آید؛ البته در این هنگام از سال در برخی مواقع رستوران و فروشگاه‌ها باز نیستند. فصل زمستان با وجود بارش برف و باران، زمانی خلوت برای سفر به این روستاست و این امکان را در اختیار شما می‌گذارد که تمام بنا‌های دهکده را با فرصت بیش‌تری ببینید.

حتما پیش از سفر به هر جایی آب و هوای آن ناحیه را بررسی کنید. در این روستا اگر باران ببارد تمام خانه‌ها را با پلاستیک‌های بزرگ می‌پوشانند تا آب به چوب‌ها آسیب وارد نکند پس به این نکته هم دقت کنید.