انتشار اسناد ویکی لیکس درباره خلخالی

رویداد۲۴-سایت ویکی‌لیکس اخیرا اسناد محرمانه دولت آمریکا درباره انقلاب اسلامی ایران را منتشر کرده است. این اسناد شامل ۵۰۰ هزار پیام و گزارشی است که از سوی دیپلمات‌های آمریکایی در سال ۱۹۷۹ ارسال شده بود. 

«تاریخ ایرانی» اسناد ویکی‌لیکس درباره آیت‌الله صادق خلخالی را مرور کرده که مکاتباتی درباره جایگاه او در دادگاه‌های انقلاب و نیز سفرش به امارات متحده عربی است:

 

موضوع دادگاه‌های انقلابی

تاریخ: ۱۴ می ۱۹۷۹

محرمانه

ادارهٔ روابط خاور نزدیک و جنوب آسیا

از: ایران - تهران

به: وزارت امور خارجه - جده، عربستان سعودی

۱. این یک تلگرام گزارشی است.

۲. خلاصه: رئیس دادگاه انقلاب نحوهٔ عملکرد دادگاه‌ها را توضیح می‌دهد، اعلام می‌کند که شاه و درباریان به صورت غیابی محاکمه شده‌اند و توسط هر کسی و در هر کجا می‌توانند کشته شوند. [آیت‌الله] خمینی گفته است که مجازات اعدام باید فقط در مواردی خاص که شامل ارتکاب قتل بوده‌اند اعمال شود. شریعتمداری پیشنهاد کرده است کسانی که مورد عفو قرار گرفته‌اند از هر گناهی تبرئه شوند نه اینکه مورد بخشش قرار بگیرند. برخی از زندانیان آزاد شده‌اند. اعدام دکتر اکبر بهادری جامعهٔ پزشکی را در بهت فروبرد.

 

۳. تمام رسانه‌های تهران تیتر صبح ۱۴ می را به کنفرانس خبری آیت‌الله صادق خلخالی، رئیس دادگاه‌های انقلاب، اختصاص داده‌اند که در آن اعلام کرده شاه سابق، خانواده و نزدیکانش به صورت غیابی محاکمه و به مرگ محکوم شده‌اند و مطابق با اصول اسلامی مهدورالدم شناخته می‌شوند و هر کسی می‌تواند خون آن‌ها را بریزد. اگر کسی هر کدام از ۱۳ نفر حاضر در لیست را به قتل برساند جلاد، مجری حکم دادگاه محسوب شده و آمرزیده می‌شود.

روزنامهٔ انگلیسی‌زبان تهران تایمز در سرمقاله‌ای بدون امضا به این مساله پرداخت: محاکمهٔ هر فردی که دست به این کار (قتل یکی از این ۱۳ نفر) بزند… (در دادگاه یک کشور خارجی) موجب تخریب روابط آن کشور با ایران خواهد شد. محمدرضا شاه پهلوی، غلامرضا پهلوی، فرح پهلوی، اشرف پهلوی، جعفر شریف‌امامی، غلامرضا ازهاری، شاپور بختیار، غلامعلی اویسی، عزیزالله پالیزبان، شعبان جعفری، هوشنگ نهاوندی، اردشیر زاهدی و فریده دیبا افراد نامبرده در این لیست هستند.

 

۴. خلخالی اعلام کرد که این کنفرانس خبری را برگزار کرده تا «اظهارات کفرآمیز» مطبوعات غربی دربارهٔ عدالت اسلامی را تکذیب کند. او ادعا کرد که با برگزاری دادگاه‌های محرمانه و مخفی نگاه داشتن نام قضات مخالف بوده ولی در نهایت با نظر اکثریت همراهی کرده است. او اعدام‌های فوری را اینگونه توجیه کرد که بر اساس قانون اسلام هیچ مسلمانی نباید آب و غذا به فرد محکوم بدهد. خلخالی گزارش‌های مربوط به عفو را منتفی دانست و گفت: «تا زمانی که ایادی امپریالیستی همچون سیا و اف‌بی‌آی و ساواک وجود دارند، باید خون به زمین بریزیم و تسلیم نشویم.»

۵. خلخالی همچنین گفت که هویدا نخست‌وزیر پیشین، حاضر به پرداخت ۱ میلیون دلار بود تا اعدام خود را ۲ ماه به عقب بیاندازد و القانیان تاجر یهودی که هفتهٔ پیش اعدام شد، رشوه‌ای بیش از ۷۰ میلیون دلار را برای آزادی خود پیشنهاد کرد. در پاسخ به این سؤال که چرا متهمین اجازهٔ استفاده از وکیل مدافع را نیافتند، گفت که مطابق نظام قضایی اسلامی وکیل مدافع نقشی ندارد مگر اینکه متهم لال باشد و نتواند از خود دفاع کند.

 

۶. در محافل قانونی و تجاری نخستین واکنش‌ها به حضور خلخالی نفرتی همراه با حیرت بود. دو وکیل ایرانی و دیگرانی که صحبتشان را کردیم وحشت‌زده‌اند و معتقدند که کابوسشان دربارهٔ عدالت اسلامی به واقعیت بدل شده است. یک منبع گفته است که مطمئناً زمان آغاز لگدمال کردن مدرنیست‌هاست، اعدام‌های هفتهٔ پیش و اعدام‌های دیگری که در راه هستند نشان از این موضوع دارند.

۷. از سوی دیگر یک پیشرفت صورت گرفته که مایهٔ سردرگمی شده است، آیت‌الله خمینی در بعدازظهر روز ۱۲ می یعنی پیش از کنفرانس مطبوعاتی خلخالی، اعلام کرد که از حالا به بعد هیچ‌ کسی اعدام نخواهد شد مگر اینکه ثابت شود مرتکب قتل شده، دستور قتل‌عام صادر کرده و یا شکنجه‌ای انجام داده که منجر به مرگ شده است. تمامی این اتهامات باید در دادگاه اسلامی اثبات شوند و تخطی از این دستور منجر به مجازات مرگ کسانی خواهد شد که دستور اعدام را خارج از این شرایط در دادگاه‌ها صادر کرده‌اند. آیت‌الله شریعتمداری درخواست کرد تا از واژهٔ عفو عمومی در راستای تمایلات دولت موقت استفاده نشود و تبرئه جایگزین آن شود. شریعتمداری گفت عفو به این معناست که جرمی ارتکاب یافته ولی معاف شده‌اند؛ تحت قوانین اسلامی بهتر است از تبرئه استفاده شود. شریعتمداری همچنین پیشنهاد کرد که صلاحیت دادگاه‌ها برای رسیدگی به جنایات باید با استانداردهای بین‌المللی مورد بررسی قرار بگیرد.

۸. سردرگمی در خوانش احکام آیت‌الله‌ها شرایط پیچیده‌ای را فراهم آورده است. برخی از ناظران این مباحث اسلامی می‌گویند که اگر فرمان [آیت‌الله] خمینی دربارهٔ مجازات کسانی که دست به اعدام متهمین بدون جرم قتل زده‌اند به اجرا دربیاید، گروهایی همچون فرقان ممکن است تصمیم بگیرند که برنامهٔ ترور خود را به کشتار قضات اسلامی و در رأس آن خلخالی گسترش دهند.

۹. همزمان با مباحث عدالت اسلامی، خبرگزاری پارس اعلام کرد که ۲۷ زندانی آزاد شده‌اند که علیقلی اردلان، آخرین وزیر دربار شاه در آن میان بوده است. اردلان که ۷۸ سال سن دارد یک دیپلمات است که سال گذشته به وزارت دربار رسید.

۱۰. اما یکی از زندانیانی که نتوانست جان به در ببرد دکتر اکبر بهادری نماینده‌ اراک در مجلس شورای ملی بود. او در بعدازظهر روز ۱۰ می پس از دادگاهی در اراک و بازنگری پرونده‌اش در تهران، تیرباران شد. بهادری، که بسیاری از ماموران سفارت او را می‌شناختند، از اعضای هیات قانونگذاری حزب رستاخیز در مجلس بود که در اوایل ماه فوریه از بختیار حمایت کرد. او همچنین رئیس بزرگترین سازمان خصوصی بهداشت در کشور بود که شش بیمارستان را اداره می‌کرد و در آستانهٔ بازگشایی یک بیمارستان ۴۰۰ تختخوابی در نزدیکی میدان ونک تهران بود. نزدیکان بهادری به ما گفته‌اند که این جنایت احتمالاً یک انتقام‌جویی از جانب گروه‌های محلی در اراک بوده که قصد مصادرهٔ اموال خانوادگی را داشته‌اند. بسیاری از پزشکان از این اعدام متأثر شده‌اند زیرا بهادری یکی از سرشناس‌ترین منتقدان سیاست‌های بهداشتی و درمانی رژیم شاه بود و به تنهایی خدمات بسیاری برای پزشکی ایران انجام داده بود. به نظر می‌رسد که تنها جرم او، در نبود هرگونه شواهد دیگری، جمع‌آوری رأی اکثریت مجلس به سود بختیار، نخست‌وزیر پیشین بود.

 

 

روابط ایران - آمریکا: جایگاه آیت‌الله خلخالی

 

تاریخ: ۲۳ می ۱۹۷۹

اداره روابط امور خاور نزدیک و آسیای جنوبی

از: تهران، ایران

به: وزارت امور خارجه

 

۱. متن پیام گزارشی است.

 

۲. ما متوجهیم که تمایز قائل شدن میان دولت موقت و شخصیت‌های مستقلی همچون صادق خلخالی بسیار دشوار است و عملکرد ماهرانه سخنگوی دولت در برابر فشارهای مطبوعات در روز ۲۲ می را می‌ستاییم. به عقیده ما بسیار مهم است که میان این دو گروه تمایز قائل شویم. امیدواریم که طرفین مذاکرات میان آمریکا و ایران از گرایش به افراطی‌گری بپرهیزند و در عوض از دولت موقت در برابر حملات دفاع کنند تا آن دسته از افرادی که تمایل به بهبود روابط با آمریکا دارند به سمت تاریک‌اندیشان اسلام‌گرا سوق نیابند.

 

۳. در همین راستا به نظر می‌رسد که یزدی در برابر خلخالی در مواردی موفق عمل کرده است. علی‌رغم گزارش‌های دیروز که خلخالی ادعا می‌کرد هنوز در راس دادگاه انقلاب قرار دارد، روزنامه «بامداد امروز» گزارشی را منتشر کرد که در آن خلخالی در مصاحبه‌ای تلفنی اعلام کرده که در روز ۲۲ می از مقام خود به عنوان حاکم شرع استعفا داده است. به گزارش بامداد، یکی از مسئولیت‌های حاکم شرع تایید احکام صادره از دادگاه انقلاب است، اگرچه خود این مقام بخشی از نظام قضایی محسوب نمی‌شود. این یک نکته ظریف قضایی است که از لحاظ تکنیکی بر ادعای یزدی در روز ۲۰ می مبنی بر اینکه خلخالی هرگز در دادگاه‌های انقلابی سمتی نداشته صحت می‌بخشد. اما از همه مهم‌تر آنکه به نظر می‌رسد خلخالی مجبور به استعفا از مقامی شده که در حقیقت به او تعلق داشته است؛ این یک پیشرفت مثبت به شمار می‌آید که باید دولت موقت و یزدی را بانی آن شمرد.

 

 

سفر آیت‌الله صادق خلخالی به امارات متحده عربی

 

تاریخ: ۲۸ ماه می ۱۹۷۹

اداره روابط خاور نزدیک و جنوب آسیا

از: امارات متحده عربی

به: بغداد

 

۱. متن کامل

 

۲. آیت‌الله صادق خلخالی، سرکرده جدید فداییان اسلام و رئیس دادگاه‌های انقلاب که حکم مرگ برای شاه سابق را صادر کرده است، در روز ۲۶ ماه می برای یک دیدار ۵ روزه وارد امارات متحده عربی شد. هدف از این سفر ملاقات با ایرانیان ساکن امارات و معرفی پیشرفت‌های حاصله در ایران ذکر شده است. در روز ۲۷ می خلخالی با معاون رئیس‌ دولت و نخست‌وزیر شیخ راشد در دبی ملاقات کرد و قرار است که در روز ۳۱ ماه می پیش از بازگشت به ایران با شیخ زاید حاکم امارات دیدار کند.

 

۳. بنا بر نخستین گزارش‌های رسیده، خلخالی با گروه بزرگی از ایرانیان ساکن دبی دیدار کرد و از آن‌ها خواست تا ‌‌نهایت آنچه از لحاظ مالی، تجاری و اخلاقی در توان دارند را در راه انقلاب هزینه کنند، انقلابی که آن را «انقلاب مستضعفین» نامید. به گفته خلخالی نیاز به این همیاری وجود دارد زیرا استثمارگران طی چندین دهه ظلم و فساد تمام خون ایران را مکیده‌اند. خلخالی همچنین از این فرصت استفاده کرد تا به شدت از کنگره آمریکا برای تصویب قطعنامه هفته پیش انتقاد کند و رئیس‌جمهور اسبق آمریکا جرالد فورد را مقصر دانست که دولت ایالات متحده را واداشته تا در راستای «بازگرداندن قدرت به شاه و نابودی انقلاب ایران» گام بردارد.

 

۴. خلخالی گفت که ایران اکنون به سمت دوران «یک حکومت اسلامی تمام‌عیار» حرکت می‌کند و تمامی سازمان‌ها و همه قوانین ملی با آموزه‌های قرآن و شریعت مطابقت خواهند یافت. به زودی زمان برگزاری انتخابات مجلس اعلام خواهد شد و رهبر ایران چارچوب تدوین قانون اساسی و تشکیل دیگر نهادها را اعلام خواهد کرد تا ایران وارد مرحله بعدی توسعه اسلامی گردد.

 

۵. در پاسخ به این سوال که روابط ایران با دیگر کشور‌ها چگونه خواهد بود، خلخالی گفت که آیت‌الله خمینی پشتیبانی تمام‌عیار خود را از فلسطین اعلام کرده و دولت ایران خواستار روابط نزدیک با تمامی کشورهای اسلامی است. او گفت که ایران روابط مستحکمی با شوروی دارد و قصد دارد تا این روابط را همچنان حفظ کند؛ اما از هرگونه توضیح درباره افغانستان خودداری کرد.

 

۶. توضیح: دیدار غیرمنتظره آیت‌الله، مقامات امارات متحده عربی را غافلگیر ساخته است. با این وجود آن‌ها چاره‌ای جز پذیرش آیت‌الله و آگاهی یافتن از مواضع افراطی اسلامی او نداشتند. با توجه به وابستگی خلخالی به گروه‌های زیرزمینی افراط‌گرا، این نگرانی وجود دارد که او به دنبال یافتن همدستانی از میان ۵۰ هزار نفر ایرانی ساکن امارات باشد تا به این ترتیب از مواضع او در زمینه اسلام افراطی حمایت کنند.

 

 

خلخالی از جانب مقامات مذهبی

 

تاریخ: ۶ ماه ژوئن ۱۹۷۹

از: تهران، ایران

به: وزارت امور خارجه، ابوظبی، امارات متحده عربی

 

۱. خلاصه: حوزه علمیه قم به طور رسمی هرگونه فرمانی از جانب آیت‌الله خمینی به «شیخ» صادق خلخالی برای سفر به امارات متحده عربی و یا «دخالت» ‌او در دادگاه‌های انقلاب اهواز را تکذیب کرد.

 

۲. صادق خلخالی خود را «آیت‌الله» و «رئیس دادگاه‌های انقلاب» می‌نامد و مطبوعات نیز او را همراهی می‌کنند. او به تازگی از دبی و ابوظبی دیدار کرد. او اعلام کرد که از طرف امام خمینی اعزام شده تا شرایط ایرانیان ساکن کشورهای حوزه خلیج [فارس] را بررسی کند. خلخالی در این سفر با مقامات اماراتی دیدار و در کنفرانس مطبوعاتی‌اش در زمینه سیاست خارجی ایران در مواجه با کشورهای حوزه خلیج [فارس] و جهان اسلام اظهارات فراوانی را مطرح کرد. او در بازگشت به همراه دادستان کل دولت موقت به خوزستان رفت تا «ناآرامی‌ها و آشوب‌های رخ‌ داده در آنجا را بررسی کند». او ریاست یکی از جلسات دادگاه انقلاب در اهواز را بر عهده گرفت و ۸ نفر را به اعدام محکوم کرد.

 

۳. در روز ۴ ژوئن، شورای عالی حوزه علمیه قم (که در غیاب آیت‌الله خمینی، بالاترین نهاد مذهبی در قم به شمار می‌رود) اعلامیه‌ای صادر و فعالیت‌های او را طرد کرد. «حوزه علمیه قم مجبور است رسما اعلام کند که سفر آقای خلخالی به دبی و شیخ‌نشینان حوزه خلیج‌ فارس به دستور امام (خمینی) صورت نگرفته و حضور او در اهواز و دخالت در امور دادگاه انقلاب این استان نیز به دستور امام نبوده است و تمامی گزارش‌های منتشرشده در روزنامه‌ها نیز بی‌اساس و غلط هستند.» در این بیانیه خلخالی با عنوان «شیخ» (پایین‌ترین مقام در میان روحانیون) و یا «آقا» خطاب شده است.

 

۴. در پی اظهارات خلخالی مبنی بر حکم جهانی مجازات مرگ برای شاه، خانواده و مشاوران او، ابراهیم یزدی وزیر امور خارجه دولت موقت اعلام کرد که خلخالی هیچ‌گونه سمت رسمی ندارد؛ ولی با این وجود مطبوعات همچنان او را رئیس دادگاه انقلاب (در بعضی موارد رئیس پیشین دادگاه انقلاب) خطاب می‌کنند. حتی در هنگام انتشار بیانیه حوزه علمیه قم دست‌کم یک روزنامه (تهران تایمز) او را با عنوان «آیت‌الله» خطاب کرد.

 

۵. در یک گزارش از خلخالی به عنوان داماد [آیت‌الله] خمینی یاد شده است. پس از اظهارات یزدی علیه خلخالی، به شکل نیمه‌رسمی او را «ابزار استتار سیاسی» برای آیت‌الله خمینی می‌شمارند. مطرود شدن از جانب مقامات مذهبی می‌تواند بیانگر آن باشد که خلخالی روزهای اوج خود را پشت سر گذاشته ولی با این وجود بیانیه‌های ظالمانه او همچنان منتشر می‌شوند و مطبوعات هنوز او را به عنوان «پسر بد» انقلاب تبلیغ می‌کنند.

 

 

خلخالی

تاریخ: ۱۸ ژوئن ۱۹۷۹

از: لندن، بریتانیا

به: وزارت امور خارجه - ابوظبی، امارات متحده عربی

 

۱. متن کامل.

 

طی سفر هفته‌ گذشته‌ تیم وزارت امور خارجه‌ بریتانیا تحت ریاست پارسونز به کشورهای خلیج [فارس]، به اطلاع آن‌ها رسانده شد که خلخالی روحانی عالی‌رتبه‌ ایران به امارات متحده سفر کرد تا جلوی قاچاق اسلحه‌ بلوچ‌ها را بگیرد. او در هنگام این سفر چنان به نصیحت و موعظه مقامات اماراتی در باب خیانت‌های آمریکا و بریتانیا پرداخت که شیخ راشد به پارسونز گفت ترجیح می‌دهد جاسوس بریتانیا باشد تا اینکه در ایران زندگی کند. از آنجایی که «خلخال» یک وسیله‌ زینتی برای مچ پاست، لطیفه‌های بسیاری درباره‌ این آیت‌الله پر سروصدا در تمامی نقاط خلیج دهان به دهان می‌چرخد.

 

 

عدالت برای شاه

 

۲۵ ژوئن ۱۹۷۹

دفتر روابط امور خاور نزدیک و آسیای جنوبی

از: تهران، ایران

به: وزارت امور خارجه، مکزیکوسیتی، مکزیک

 

۱. متن کامل

 

۲. مطبوعات ایران هر روز اظهارات آیت‌الله صادق خلخالی در مورد اجرای عدالت برای شاه را پوشش می‌دهند. بنا بر توضیحات جنجالی خلخالی، فرح و مادرش همراه با شاه به صورت غیابی در دادگاه انقلاب محاکمه و به جرم دست داشتن در روزهای آخر رژیم پهلوی محکوم به مرگ شده‌اند.

 

۳. پاداش برای ترور شاه نیز به صورت گسترده تبلیغ شده است. پیش‌تر اعلام شده بود که هزینه سفر به مکه به عنوان جایزه پرداخت می‌شود. خلخالی اعلام کرد که علاوه بر آن مبلغ ده میلیون ریال به هر کسی که قتل را انجام دهد نیز تعلق خواهد گرفت. خلخالی همچنین وعده داد که اگر ملکه، همسرش را به قتل برساند و یا به دستگیری او کمک کند می‌تواند به ایران بازگردد. مطبوعات چندین بار ادعا کردند که یک گروه ضربت در مکزیک مستقر شده‌اند، همچنین سازمان آزادی‌بخش فلسطین انجام ماموریت ترور را به عهده گرفته است. سازمان آزادی‌بخش فلسطین چنین موضوعی را تکذیب کرد. به نظر می‌رسد که فرزندان خاندان سلطنتی از این مجازات معاف هستند.

 

۴. می‌توانستند در عوض خلخالی رهبر محترم‌تری برای کارزار مرگ شاه انتخاب کنند. آیت‌الله خلخالی در مطبوعات حضور دائم دارد زیرا در ماه‌های اخیر علیه آیات عظام که از محبوبیت بالایی برخوردار هستند - همچون آیت‌الله شریعتمداری و آیت‌الله خاقانی در خوزستان - حملات شدیدی انجام داده و آن‌ها را تهدید کرده است. سفر اخیر آیت‌الله به کشورهای حوزه خلیج‌ فارس و اظهارات جنجال‌برانگیزی همچون تغییر نام این خلیج به «خلیج اسلامی» باعث شد تا سخنگوی دولت موقت هرگونه ارتباط میان آیت‌الله و دولت را به سرعت تکذیب کند. اگرچه خلخالی به عنوان یک شخصیت لوده شناخته می‌شود ولی با این وجود همچنان هراس از او نیز وجود دارد زیرا روحانیون رادیکال از جمله [آیت‌الله] خمینی پشتیبان او هستند.

*فرارو