پیام مهم آنکارا به تل‌آویو درباره ایران چه بود؟

رویداد۲۴| روزنامه یدیعوت آحارونوت در گزارشی مدعی شد مقامات ترکیه‌ای خواستار همکاری میان آنکارا و تل آویو در سوریه جدید شده‌اند.

وب‌سایت وای‌نت وابسته به روزنامه مشهور یدیعوت آحارونوت در گزارشی ادعا کرده مقامات ارشد ترکیه به رژیم اسرائیل پیام مهمی درباره سوریه جدید و حکومت تحریر الشام داده‌اند و در این پیام از تل آویو خواسته‌اند به حکومت احمد الشرع معروف به جولانی فرصت همکاری بدهد.

این روزنامه نوشته مقامات ترکیه‌ای به اسرائیل هشدار داده‌اند که اگر خلاف این روند را در پیش بگیرد در واقع «روی اسب بازنده شرط بندی کرده و همسو با منافع جمهوری اسلامی ایران گام برداشته است.»

مقامات ارشد در آنکارا بر این باورند که اسرائیل با فرصت ندادن به الجولانی پس از سرنگونی اسد، مرتکب اشتباهی بسیار بزرگ می‌شود و ممکن است فرصتی نادر برای همکاری منطقه را از دست بدهد. این روزنامه می‌نویسد مقامات ترکیه به اسرائیل گفته‌اند: «ثبات سیاسی در سوریه برای ایران بد است، صلح در آنجا برای حکومت ایران خوب نیست. زیرا تهران چنین ثباتی را برای خود یک تهدید می‌انگارد.»

مکانیزم جغرافیایی یا منطق گفت‌و‌گو محور؟

از زمان سقوط رژیم بشار اسد در سوریه در اوایل ماه جاری دسامبر ۲۰۲۴، اسرائیل به ابو محمد الجولانی، رهبر شورشی که از آن زمان به حاکم بالفعل سوریه تبدیل شده است، با دیده تردید نگریسته است. آنکارا اصلی‌ترین حامی تهاجم غافلگیرانه و برق‌آسای گروه‌های نزدیک به جولانی و تسلط آنها بر دمشق بودند و اکنون به اسرائیل هشدار می‌دهند که عدم همکاری با حکومت جدید سوریه به منزله «شرط بندی روی اسب بازنده» است و ممکن است فرصت نادری برای همکاری با حکومت تحریر الشام را از دست بدهد.

این روزنامه مدعی شده که پیام‌های مقامات ارشد ترکیه‌ای واجد این گزاره است که تداوم هرج و مرج و جنگ داخلی در راستای منافع تهران است و صلح و ثبات در این کشور در پرتو حکومت جدید به مذاق ایران خوش نمی‌آید. مقامات ترکیه‌ای اظهارات و برخی اقدامات حکومت جولانی را به اسرائیل گوشزد کرده و مدعی شده‌اند که «اسرائیل پیام‌های مثبتی را که او به آن منتقل می‌کند و اقدامات مثبتی که انجام داده، مانند جمع آوری سلاح‌ها و اظهارات علیه ایران و حزب الله را نادیده می‌گیرد. اسرائیل و ترکیه منافع مشترکی در سوریه دارند و هر دو باید برای پیشبرد این منافع همکاری کنند.»

آنها همچنین خاطرنشان کردند که برخلاف گزارش‌های مختلف، این اسرائیل بود که با ترکیه تماس گرفت و مکانیزمی برای هماهنگی نظامی بین دو طرف پیشنهاد کرد. به گفته آنها، اسرائیل پیشنهاد داد که سوریه را به سه بخش جغرافیایی تقسیم کند که هر طرف در آن منافعی داشته باشد: ترکیه در بخش شمالی دست برتر را خواهد داشت و اگر تل آویو نیاز به انجام عملیاتی در این منطقه باشد باید با آنکارا هماهنگ شده و مجوز دریافت کند. در نواحی جنوبی سوریه، اما اسرائیل آزادی عمل خواهد داشت و در قسمت مرکزی، هر دو طرف اجازه خواهند داشت مشروط به هماهنگی منافع خود را دنبال کنند. با این وجود مقامات ترکیه‌ای اگرچه با سازوکار گفت‌و‌گو محور موافقت کرده‌اند، اما با تقسیم جغرافیایی سوریه مخالف هستند.

در ادامه این گزارش آمده است: مقامات ترکیه خاطرنشان کردند که سازوکار هماهنگی بین اورشلیم و آنکارا در جنگ لبنان به خوبی کار کرد و چندین مورد وجود داشت که ترکیه مختصات کاروان‌های ترکیه را به اسرائیل منتقل کرد و اسرائیل از حمله به منطقه خودداری کرد. آنها گفتند: «همانطور که هماهنگی در لبنان به خوبی کار کرد، دلیلی وجود ندارد که هماهنگی در سوریه به خوبی کار نکند.»

اسب بازنده

از سوی دیگر تمایلی که اسرائیل به همکاری با کرد‌ها و اقلیت‌های دیگر در سوریه نشان داده ترکیه را خشمگین ساخته است. گیدعون ساعر، وزیر امور خارجه رژیم اسرائیل از مدتی پیش از گذار سیاسی در سوریه، خواستار حمایت گسترده از اقلیت‌ها در منطقه و به‌ویژه کرد‌ها شده بود. او همچنین در خلال تحولات پرشتاب این کشور نیز خواستار حمایت موثر از کرد‌های سوریه و جلوگیری از نابودی دستاورد‌های آنها در دستیابی به یک نوع فدرالیسم دوفاکتو شد. این موضوع در حال حاضر اصلی‌ترین و البته فوری‌ترین اختلاف ترکیه و اسرائیل را تشکیل می‌دهد. مقامات آنکارا در این فقره مخالفت خود را به تل آویو اطلاع داده‌اند و می‌گویند: «اسرائیل بار دیگر روی اسب اشتباه شرط بندی می‌کند و متوجه نیست که همین کرد‌ها با همکاری شایانی را با ایران برای انتقال پول و تسلیحات به حزب الله داشتند.»

به ادعای یدیعوت آحارونوت در پیام ترکیه به اسرائیل آمده که «بی‌ثباتی در سوریه تنها به نفع تهران است، زیرا ایران خواستار تداوم جنگ داخلی است ولی اسرائیل و ترکیه باید از برقراری هرچه سریع‌تر ثبات حمایت کند.» این در حالیست که اساساً بازگشت ثبات سیاسی و برقراری امنیت در سطح استراتژیک در سوریه (دست‌کم در مقطع کنونی) به نفع رژیم تل آویو نیست و اسرائیل خواستار تداوم بی‌ثباتی و تضعیف نیرو‌های اصلی حاضر در صحنه این کشور در جریان یک جنگ داخلی بلند مدت است.

از سوی دیگر توسعه و تثبیت نفوذ ترکیه در سوریه در بلند هم با منافع تل آویو و واشنگتن و همچنین اتحادیه اروپا همسو نیست، زیرا قدرت آنکارا در مدیترانه شرقی را به شدت افزایش می‌دهد.

از زمان سرنگونی اسد و پایان جنگ، درگیری در شمال سوریه بین سازمان‌های شورشی تحت حمایت ترکیه و نیرو‌های محلی کرد که برخی از آنها توسط ایالات متحده حمایت می‌شوند، به طور قابل توجهی افزایش یافته است. هواپیما‌های نیروی هوایی ترکیه در حال حمله به اهداف کرد‌ها در این منطقه هستند و همچنین گزارش شده است که آنکارا در حال تمرکز نیرو‌ها در نزدیکی مرز سوریه برای آماده شدن برای حمله زمینی احتمالی است.

درگیری بین ترکیه و کرد‌ها بیش از ۴۰ سال است که ادامه دارد و درست امروز حزب کارگران کردستان (پ. ک. ک) بیانیه جالبی صادر کرد که در آن از عبدالله اوجالان، رهبر زندانی خود نقل شده است مواضع جدیدی اتخاذ کرده و حاضر به مصالحه با آنکارا شده است.

در پایان این گزارش انتقاد ترکیه از اسرائیل به دلیل کاهش سطح مناسبات رسمی پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ مورد تأکید قرار گرفته است. به دلیل خروج دیپلمات‌های رژیم اسرائیل از سفارت آنکارا اکنون عمده تماس بین اسرائیل و ترکیه عمدتاً از طریق کانال‌های موساد و شین بت با میت، سرویس اطلاعاتی ترکیه انجام می‌شود. مقامات ترکیه‌ای در این زمینه می‌گویند این اشتباه اسرائیل بود که باید کارکنان خود را به آنکارا برگرداند. در مقابل پاسخ صهیونیست‌ها، اما به بیان لزوم حفظ و تقویت روابط با آنکارا بسنده کرده است.

آنچه مسلم به نظر می‌رسد این است که اسرائیل اگرچه در وهله نخست تحولات مانع از حرکت تحریر الشام به سوی دمشق و تحول سیاسی نشد و در واقع چشم خود را بر این رویداد بست و در این مورد از خود همکاری نشان داد، اما دستورکار تل آویو هم در کوتاه مدت و هم در بلند مدت با ترکیه تضاد‌هایی جدی دارد و بعید به نظر می‌رسد دو طرف موفق تعریف کردن یک مکانیزم پیشگیری از اختلافات در سوریه شوند و ترتیبات و هماهنگی‌های موجود احتمالاً در حال حاضر روز‌های خوب‌تر خود را سپری می‌کند و در ادامه تل آویو و آنکارا درون سوریه اختلافات بیشتری پیدا خواهند کرد. اختلافاتی که حتی باعث می‌شود تهران نیز بتواند روی برخی از جنبه‌های این شکاف برای پیشبرد سیاست خود حساب باز کند.