سرنوشت طرح ۵ دریاچه که پیش از انقلاب قرار بود ساخته بشوند چه شد؟
رویداد ۲۴| ویداساویز: بحران‌های شدید در تامین انرژی از جمله آب و برق از مواردی است که نارضایتی مردم را در پی داشته است. کارشناسان معتقدند که یکی از دلایل اصلی آن، به سیاست‌های نادرست در مدیریت منابع طبیعی و انرژی بازمی‌گردد.
تصمیمات اشتباه در زمینه مدیریت منابع آبی، نظیر انتقال آب از خلیج فارس به کویر مرکزی و بی‌توجهی به طرح‌های بلندمدت مانند «پنج دریاچه» قبل از انقلاب، باعث شده است تا منابع آبی به شدت هدر رود و بحران‌های زیست‌محیطی تشدید شود. علاوه بر این، مشکلات جدی در حوزه انرژی نیز وجود دارد که ناشی از سیاست‌های غلط در قیمت‌گذاری برق و بی‌توجهی به نیاز‌های سرمایه‌گذاری در این بخش است. علاوه بر چالش‌های ساختاری، نواقص در انتخاب مدیران و فقدان نظام جانشین‌پروری نیز مزید بر علت شده و به بی‌انگیزگی نیرو‌های متخصص و بی‌برنامگی در این وزارتخانه‌ها منجر شده است.
طرح پنج دریاچه قبل از انقلابه بود؟ ایده‌ای که از بین رفت
مجید گودرزی در گفت‌و‌گو با رویداد ۲۴ به طرح پنج دریاچه اشاره کرد که پیش از انقلاب طراحی شده بود و می‌توانست به عنوان یک راهکار مهم برای حل بحران آب در مناطق خشک ایران عمل کند. او توضیح داد: «قبل از انقلاب، طرح پنج دریاچه برای انتقال آب به مناطق خشک و کویری کشور، از جمله کویر مرکزی ایران، طراحی شد که می‌توانست در بلندمدت مشکلات کم‌آبی و بحران‌های زیست‌محیطی را کاهش دهد. این طرح به گونه‌ای حساب‌شده بود که می‌توانست در بلندمدت به آبادانی مناطق مرکزی ایران کمک کند.»
گودرزی افزود: «متاسفانه بعد از انقلاب، این طرح مسکوت ماند و هیچ اقدام اجرایی در خصوص آن صورت نگرفت. اگر این طرح به درستی اجرا می‌شد، امروز ایران با بحران‌های شدید آب که در سال‌های اخیر شاهد آن هستیم، مواجه نمی‌شد.»
وی تاکید کرد که این طرح نه تنها در آن زمان به عنوان یک راهکار بلندمدت و علمی طراحی شده بود، بلکه می‌توانست در کنار طرح‌های دیگر انتقالآب، یکی از عوامل اصلی در مدیریت منابع آبی کشور باشد
ضعف‌های مدیریتی و بحران جانشین‌پروری
گودرزی در ابتدای صحبت‌های خود به ضعف‌های مدیریتی در بخش‌های کلان کشور اشاره کرد و تأکید نمود: عدم توجه به جانشین‌پروری یکی از مشکلات اصلی در وزارت نیرو و دیگر بخش‌های دولتی است. او توضیح می‌دهد که در بسیاری از مواقع، افراد فاقد تجربه و صلاحیت کافی به سمت‌های کلیدی منصوب می‌شوند که این امر منجر به بحران‌های متعدد در کشور می‌شود. از جمله این مسائل، گودرزی به عملکرد ناموفق برخی از وزرای نیرو در گذشته اشاره کرده و بیان می‌کند که علی‌رغم پروژه‌های متعدد، این مسئولین نتواسته‌اند مشکلات اساسی حوزه آب و برق کشور را حل کنند.
آمار‌های نگران‌کننده در بخش سدسازی و منابع آب
گودرزی در ادامه به مدیریت نادرست منابع آبی و پروژه‌های سدسازی در کشور اشاره کرد. او ۱۰۳ سد در حال بهره‌برداری و در دست مطالعه در غرب کشور را مثال زد و از این نکته نگران‌کننده سخن گفت:وجود این تعداد پروژه، منجر به بحرانی شدن وضعیت دریاچه ارومیه شده است. گودرزی همچنین از ۹۰ هزار چاه غیرمجاز که در کشور فعال هستند، انتقاد کرد و تأکید داشت که این چاه‌ها به شدت منابع آب‌های زیرزمینی را کاهش داده‌اند. به عقیده او، این عوامل باعث شده که کشور با بحران کم‌آبی شدیدتری مواجه شود.
چالش‌های موجود در صنعت برق و فساد‌های گسترده
گودرزی در بخش مربوط به صنعت برق، به فساد‌هایی که در این بخش رخ داده، اشاره کرد و بیان کرد که دولت به جای حمایت واقعی از تولیدکنندگان برق، به ورشکستگی عمدی تولیدکنندگان کمک کرده است. به گفته او، در مواردی به تولیدکنندگان برق وام‌هایی با ارز ۴۲۰۰ تومانی داده شده که پس از تغییر نرخ ارز، باعث خسارت‌های فراوان برای این تولیدکنندگان شده است. او همچنین به عدم اجازه برای واقعی‌سازی قیمت برق اشاره کرد و معتقد است که این سیاست‌ها موجب بروز رانت‌های گسترده و آسیب به اقتصاد کشور شده است.
ضرورت استفاده از انرژی هسته‌ای برای تأمین برق و آب
گودرزی بر لزوم استفاده از انرژی هسته‌ای به عنوان راه‌حلی اساسی برای حل بحران‌های برق و آب در کشور تأکید کرد. او اشاره کرد که کشور باید به سمت توسعه نیروگاه‌های هسته‌ای حرکت کند تا بتواند در کنار تأمین برق پایدار، آب شیرین‌کن‌های عظیم در مناطق کم‌آب و سواحل کشور راه‌اندازی کند. گودرزی بر این باور است که کشور‌های پیشرفته برای تأمین انرژی پایدار و رقابت در عرصه جهانی به انرژی هسته‌ای متکی هستند و ایران نیز باید همین مسیر را دنبال کند.
خطا‌های مدیریتی در انتخاب مکان‌های صنعتی و بحران‌های زیست‌محیطی
گودرزی همچنین به سیاست‌های غلط در انتقال صنایع به مناطق کم‌بارش و خشک کشور اشاره کرد. به عقیده او، این تصمیمات نه تنها موجب بروز مشکلات زیست‌محیطی شده بلکه بر منابع آبی کشور فشار زیادی وارد کرده است. او به عنوان مثال از انتقال صنایع به مناطق کویر مرکزی همچون سیرجان، گرمسار، همدان و اصفهان سخن گفت و بیان کرد که این اقدام‌ها آسیب‌های زیست‌محیطی زیادی را به همراه داشته است. به عقیده گودرزی، در هیچ نقطه‌ای از دنیا چنین سیاست‌هایی اتخاذ نمی‌شود.
راهکار‌های کشاورزی و آبیاری زیرسطحی
گودرزی در ادامه به ضرورت تغییر در روش‌های آبیاری کشاورزی کشور تأکید کرد. او از آبیاری زیرسطحی به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین روش‌ها یاد کرد و گفت که ایران باید این روش را به طور گسترده در کشاورزی به کار گیرد تا از اتلاف شدید منابع آبی جلوگیری کند. گودرزی معتقد است که با این روش می‌توان بهره‌وری در کشاورزی را افزایش داد و در عین حال از منابع آبی کشور به بهترین نحو استفاده کرد
پیشنهادات برای بهبود وضعیت منابع آب و برق
گودرزی در پایان به برخی پیشنهادات برای بهبود وضعیت منابع آب و برق کشور پرداخته و اعلام می‌کند که برای حل بحران‌های موجود، باید به سمت آب شیرین‌کن‌ها و نیروگاه‌های هسته‌ای حرکت کنیم. او همچنین پیشنهاد می‌کند که واقعی‌سازی قیمت برق و حمایت از سرمایه‌گذاری در صنعت برق ضروری است. گودرزی همچنین تأکید می‌کند که باید چاه‌های غیرمجاز به سرعت بسته شوند و مدیریت منابع آب به سمت استفاده بهینه از آنها تغییر یابد.
طرح‌های مخرب وزارت نیرو، بحرانی شدن آب و برق در ایران را تسریع می‌کنند
کارشناس وزارت نیرو در ادامه به بیان انتقادات شدید خود از عملکرد وزارت نیرو در زمینه مدیریت منابع آبی و برق پرداخت و گفت: «بسیاری از طرح‌هایی که در حال حاضر در دست اجرا هستند، به شدت مخرب هستند و در بلندمدت تاثیرات منفی گسترده‌ای بر کشور خواهند گذاشت.»
گودرزی در مورد مشکلات موجود در بخش تولید برق و تعاملات با بخش خصوصی اظهار داشت: «به تولیدکنندگان برق گفته می‌شود که تنها در مدت ۵ ماه می‌توانند تولید داشته باشند و بعد از آن هیچ خریداری از آنها صورت نمی‌گیرد، یا به تولیدکنندگان داخلی اجازه ترانزیت محصولات خود داده نمی‌شود. این اقدامات باعث تعطیلی بسیاری از کسب‌وکار‌ها و کاهش تولید در کشور شده است.»
او همچنین در خصوص مشکلات پرداخت‌ها به تولیدکنندگان اشاره کرد و افزود: «اگر مدارک کامل باشد، دولت باید حداکثر در یک هفته پول تولیدکنندگان را پرداخت کند. اگر این کار انجام نشود، باید خسارت بپردازد. در صورتی که تولیدکننده‌ای نتواند تولید کند، باید خسارت آن را به دولت و شبکه پرداخت کند.»
انتقاد از علی آبادی؛ چرا طرح‌ها ناکام ماندند؟
گودرزی در ادامه، به انتقاد از عملکرد علی آبادی، وزیر سابق نیرو، پرداخت و گفت: «آقای علی آبادی به مدت بیش از بیست سال در وزارت نیرو مسئولیت داشته‌اند و در این مدت شاهد مشکلات زیادی در تامین آب و برق کشور بوده‌ایم. این مدیریت طولانی‌مدت باعث شده تا بسیاری از طرح‌ها و سیاست‌های اجرایی وزارت نیرو ناکام بمانند و وضعیت کنونی منابع آبی و برق کشور نتیجه عملکرد‌های گذشته است.»
وی افزود: «با وجود این همه تجربه، همچنان نمی‌بینیم که اقدامات اساسی برای حل بحران آب و برق انجام شود. علی آبادی نتوانست در این مدت برنامه‌های راهبردی و پایدار برای تامین منابع آب و برق اجرا کند و این یک ضعف بزرگ در مدیریت وزارت نیرو به حساب می‌آید.»
ورود بخش خصوصی به طرح‌های انتقال آب
در خصوص طرح‌های انتقال آب، گودرزی به طرح انتقال آب از خلیج فارس به کویر مرکزی ایران اشاره کرد که توسط بخش خصوصی در حال اجرا است. او گفت: «این طرح با ۱۶ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در حال اجرا است و فاز اول آن در سیرجان و کرمان تکمیل شده و به زودی در یزد و اصفهان نیز اجرایی خواهد شد. این طرح در صورت تکمیل، می‌تواند خسارت‌های زیست‌محیطی و اقتصادی بزرگی را جبران کند.»
وی همچنین به طرح‌های دیگر انتقال آب مانند پروژه انتقال آب از شمال کشور به سمنان اشاره کرد که با مقاومت‌هایی روبهرو بوده است، اما افزود: «واقعیت این است که پیش از انقلاب طرح پنج دریاچه برای انتقال آب به مناطق خشک ایران طراحی شده بود که می‌توانست به حل بحران آب کشور کمک کند، اما این طرح بعد از انقلاب مسکوت ماند.»
بحران منابع آب و مدیریت نادرست
گودرزی در ادامه به بحران شدید آب در ایران اشاره کرد و گفت: «ایران هر ساله ۴۰۰ میلیارد مترمکعب بارندگی دارد که ۳۰۰ میلیارد مترمکعب آن به دلایل مختلف هدر می‌رود. بیش از سه چهارم منابع آبی کشور تاکنون مهار نشده و از آن بهره‌برداری نمی‌شود.»
او همچنین به مشکلات در سیستم‌های تصفیه و بازیابی آب اشاره کرد و افزود: «در بسیاری از شهرها، به خصوص در تهران، تصفیه‌خانه‌هایی داریم که برای تصفیه آب فاضلاب‌ها به کار می‌روند، اما این تصفیه‌خانه‌ها هیچگاه به اندازه کافی برای تامین نیاز‌های آب شرب و کشاورزی کارآمد نبوده‌اند.»
گودرزی در خصوص خطرات استفاده از آب‌های تصفیه‌شده برای کشاورزی نیز هشدار داد و گفت: «بسیاری از فاضلاب‌ها هنوز در کشاورزی به عنوان منابع آب استفاده می‌شود که این امر می‌تواند خطرات بهداشتی و زیست‌محیطی زیادی به همراه داشته باشد.»
بحران منابع آبی ایران و تاثیر ساخت ۲۰۰ سد
ایران با بحران جدی منابع آبی مواجه است که بخشی از آن به عدم بهره‌برداری بهینه از سد‌ها و منابع آبی موجود برمی‌گردد. در حالی که کشور بیش از ۲۰۰ سد ساخته است، گودرزی به این نکته اشاره کرد که تنها بخش کوچکی از این سد‌ها توانسته‌اند کارکرد مطلوب خود را ایفا کنند.
پروژه‌ای با هزینه‌های سنگین برای کویر مرکزی ایران
در کنار مشکلات ناشی از هدررفت منابع آبی، طرح‌هایی نظیر انتقال آب از خلیج فارس به مناطق خشک کشور در حال اجراست که در آنها بخش خصوصی نقش اصلی را ایفا می‌کند. گودرزی درباره این پروژه اظهار داشت که بخش خصوصی با سرمایه‌گذاری گسترده، در حال اجرای پروژه‌های انتقال آب به مناطق کویری است. این پروژه‌ها، همچون پروژه انتقال آب به سیرجان، کرمان، یزد و اصفهان، که با هزینه‌های بالا و دشواری‌های فنی روبهرو هستند، از اهمیت بالایی برخوردارند. گودرزی به شدت نسبت به پیامد‌های منفی این طرح‌ها هشدار داد و بر لزوم مدیریت دقیق‌تر وبرنامه‌ریزی‌های آینده‌نگر در بخش آب تأکید کرد.
این کارشناس وزارت نیرو در پایان با اشاره به بحران‌های بی‌سابقه آبی و برق در ایران، تاکید کرد: «برای حل این مشکلات باید تدابیر عاجل و جامع اتخاذ شود، زیرا وضعیت موجود به هیچ عنوان پایدار نیست و در صورت ادامه روند فعلی، بحران‌ها به سرعت شدت خواهند گرفت.»
جواد جعفری نماینده مردم زنجان در مجلس خبرگان رهبری با اشاره به اینکه امروز برخی به دلیل مشکلات معیشتی و وضعیت اقتصادی، اعلام می‌کنند ما انقلاب کرده‌ایم که وضع اقتصادی و مادی ما درست شود، باید بدانید اینها تحریف است و اهداف انقلاب این نبوده است .
.
اونوقت شما دنبال دریاچه و بی آبی و .... هستید ؟!!!!