کشتیهای هوایی در دهه ۱۹۳۰ به نمادی از سفرهای لوکس و پیشرفت فناوری بدل شده بودند و هیندنبورگ، بزرگترین و مجللترین کشتی هوایی آن زمان، شاهکار این صنعت به شمار میرفت. اما در ششم مه ۱۹۳۷، این نماد شکوه در چشم جهانیان به شعلههای آتش تبدیل شد و حادثهای رقم زد که برای همیشه تاریخ هوانوردی را تغییر داد. فاجعه هیندنبورگ نهتنها پایانی بر دوران زیپلینها بود، بلکه درسی بزرگ از خطرات جاهطلبی و غفلت در فناوری به جهان داد.
حکومت فرانکو نمونهای پیچیده از یک دیکتاتوری طولانیمدت است که توانست با ترکیبی از سرکوب داخلی و تطبیق با شرایط خارجی دوام بیاورد. بررسی این دوران به درک بهتر چگونگی تعامل قدرت، ایدئولوژی و جامعه در یک حکومت استبدادی کمک میکند و نشان میدهد که آثار چنین حکومتی حتی پس از سقوط آن همچنان میتواند در ساختارهای سیاسی و اجتماعی باقی بماند.
در این نوشتار تلاش داریم تا به وجوه یکی از شاعرانهترین تصاویر خبری قرن بیستم، که در سال ۱۹۶۳ موفق به کسب جایزه پولیتزر شد، نگاهی بیاندازیم و وجوه پنهان آن را آشکار کنیم. هدف از این کار صرفا پرداختن به پسزمینه تاریخی این عکس نیست، بلکه پی بردن به رازِ جذبه انسانیِ آن است. احتمالا بسیاری از خوانندگان این گزارش برای نخستین بار با این عکس روبهرو میشوند؛ اما امید داریم که در ادامه چنان مجذوب آن شوند که بارها و بارها به تماشای آن نشسته و هر بار در آن بازتابی از ارزشها و احساسات انسانی بیابند.
ایوان چهارم، مشهور به ایوان مخوف، یکی از چهرههای پیچیده و رمزآلود تاریخ است. این گزارش تلاشی است برای بازگویی داستان ایوان مخوف، مردی که خود را «نماینده خداوند بر زمین» میدانست و در عین حال با خشونتی خارج از تصور مخالفانش را سلاخی میکرد.
در قرن نوزدهم، مومیاییهای مصر باستان، که نماد فرهنگ و باورهای مذهبی این تمدن بودند، به دلایل مختلفی همچون تجارت، کنجکاوی علمی و نمایش عمومی، از جایگاه اصلی خود خارج شده و به کالاهایی برای خرید و فروش تبدیل شدند. این مقاله به بررسی تاریخچه تجارت مومیاییها، دلایل شکلگیری این پدیده و تأثیرات آن بر میراث فرهنگی مصر و نگاه جهانی به آثار باستانی میپردازد.
در بحبوحهی جنگ جهانی دوم، سال ۱۹۴۰ برای لندن و ساکنان آن سالی مملو از دلهره، مقاومت و آزمونهای انسانی بود. حملات هوایی بیامان نیروی هوایی آلمان نازی، مشهور به «بلیتز»، شبهای این شهر را به میدانهای جنگی ویرانگر تبدیل کرد. در پاسخ به این تهدید، هزاران لندنی تصمیم گرفتند به زیر زمین پناه ببرند و ایستگاههای متروی لندن را به پناهگاههایی موقت، اما حیاتی تبدیل کنند.
آریل شارون یکی از سیاستمداران منفور و شرور قرن بیستم بود. او در تاریخ اسرائیل به خاطر اقدامات نظامی، سیاستهای فاشیستی و تصمیمات جنجالیاش شناخته میشود. اما در عین حال در جامعه بینالمللی با میراثی مملو از نقض حقوق بشر و کشتار و سرکوب به یاد آورده میشود. فردی که حتی رونالد ریگان وی را جنگطلب و شیطانصفت میدانست.
جنگ داخلی اسپانیا (۱۹۳۶-۱۹۳۹)یک درگیری ساده نبود؛ این جنگ به میدان مبارزهای ایدئولوژیک تبدیل شد که نهتنها سرنوشت اسپانیا، بلکه مسیر سیاسی اروپا و جهان را نیز شکل داد. در این جنگ، جمهوریخواهان که خواستار حفظ دموکراسی، عدالت اجتماعی و اصلاحات بودند، در برابر ملیگرایان محافظهکار و طرفداران فرانسیسکو فرانکو که به دنبال ایجاد حکومتی فاشیستی بودند، ایستادند. این تقابل، به یک نبرد تمامعیار میان ایدئولوژیها بدل شد: دموکراسی در برابر دیکتاتوری، آزادی در برابر سرکوب، و آرمانگرایی در برابر واقعگرایی خشن. درواقع جنگ داخلی اسپانیا تنها نقطهای در تاریخ یک کشور نبود، بلکه به آزمایشگاه ایدئولوژیک قرن بیستم تبدیل شد، جایی که کمونیسم، فاشیسم، و دموکراسی لیبرال با یکدیگر برخورد کردند.
در سال ۱۹۹۰ میلادی، عکسی از پیرزنی ۱۰۶ ساله در دهکده «دِغ» ارمنستان ثبت شد؛ تصویر زنی بسیار سالخورده که با تفنگی در دست، در برابر خانهاش نشسته بود تا از آن محافظت کند. این تصویر در بحبوحه یکی از خونینترین درگیریهای معاصر، جنگ ناگورنو-قرهباغ، گرفته شد و به نمادی از مقاومت، پایداری، و رنجی تبدیل شد که نهفقط این زن، بلکه تمامی مردم منطقه قفقاز جنوبی تجربه کردهاند.
جیمی کارتر، سی و نهمین رئیس جمهور ایالات متحده و برنده جایزه نوبل صلح و در سالروز سفرش به ایران در سال ۱۳۵۶ درگذشت. مردی که نامش با انقلاب بهمن ۵۷ و ماجرای تسخیر سفارت آمریکا در ایران گره خورده است.
لبنان، سرزمین زیباییها و تناقضت، جایی که سیاست و مذهب در پیچوخمهای تاریخ به هم گره خوردهاند. جنگ داخلی این کشور (۱۹۷۵–۱۹۹۰)، تنها یک نزاع خونین نبود؛ بلکه نمایشی از درگیریهای پیچیده سیاسی و رقابتهای منطقهای بود که لبنان را به میدان جنگی بیپایان تبدیل کرد. این مطلب، سفری تحلیلی به عمق این تراژدی تاریخی است؛ سفری که به شما نشان میدهد چگونه سیاستهای ناکارآمد، مداخلات خارجی، و نظامهای نابرابر قدرت، یک ملت را به لبه نابودی کشاندند.
این گزارش سفری است به تاریکترین زوایای تاریخ معاصر عراق، جایی که صدام حسین، یکی از جنجالیترین و بیرحمترین دیکتاتورهای قرن بیستم، با مشت آهنین بر سرنوشت ملتش حکمرانی کرد. از جنگ خونین با ایران تا اشغال کویت و سرکوب وحشیانه قیامهای داخلی، روایت زندگی او داستانی از قدرتطلبی، خشونت و سقوط است. در این متن، ضمن مرور جنایات هولناک صدام، روند تحولات سیاسی و نظامی که به سرنگونی و دستگیری او انجامید، بهطور دقیق و تحلیلی بررسی شده است.
ایدی امین یکی از بیرحمترین و جنجالیترین دیکتاتورهای قرن بیستم بود که با حکومتی استبدادی و رفتارهای غیرقابل پیشبینی، کشور اوگاندا را به ورطه نابودی کشاند. او که با وعده اصلاحات به قدرت رسید، به زودی به سرکوب وحشیانه مخالفان و کشتارهای قومی و فساد اقتصادی روی آورد. اقدامات امین_ از اخراج جامعه آسیایی اوگاندا و حمایت از تروریستها گرفته تا جنایات هولناکی، چون آدمخواری_ نام او را به عنوان «قصاب اوگاندا» در تاریخ ثبت کرد.
برخی تصاویر قدرتی فراتر از کلمات دارند و بدل به نماد یک دوران تاریخی میشوند. یکی از این تصاویر، عکسی است که در سال ۱۹۳۶ از مارینا ژینستا، دختر ۱۷ ساله اسپانیایی، در پشتبام هتل کولون بارسلونا ثبت شد. یونیفورم نظامی، چهرهای جوان، اما مصمم، و تفنگی که در دست دارد، این عکس را به یکی از نمادهای مقاومت علیه فاشیسم در جنگ داخلی اسپانیا تبدیل کرده است.
از میان رمانهای نیمه دوم قرن بیستم، تعداد انگشتشماری به جرگهی شاهکارهای تاریخ ادبیات راه پیدا کردهاند و «صد سال تنهایی» بدون شک یکی از آنهاست. گابریل گارسیا مارکز در این زمان با ترکیب عناصری از کافکا، جویس، همینگوی، فاکنر و و با بهرهگیری از سنتهای شفاهی و ادبی آمریکای لاتین روایتی جانانه و حیاتبخش ارائه داد.
حافظ اسد، رئیسجمهور سوریه، بهعنوان مانعی بزرگ در مذاکرات صلح خاورمیانه شناخته میشد. او با رفتار سرسختانه و سبک مذاکره خاص خود، طرفهای غربی را به چالش میکشید و جلسات طولانی او به «دیپلماسی مثانهای» معروف بود. اسد با توافقهای جداگانه صلح مانند اسلو مخالف بود و تأکید داشت که بدون بازپسگیری کامل بلندیهای جولان، صلح را نمیپذیرد. تلاشهای بیل کلینتون و وارن کریستوفر برای پیشرفت در مذاکرات با اسد بینتیجه ماند. او معتقد بود که اسرائیل بهدنبال سلطه اقتصادی بر اعراب است و صلح بدون عدالت واقعی را رد میکرد.
آدولفت هیتلر مخوفترین سیاستمدار تاریخ است. کسی که نامش با مرگ فجیع انسانهای بیشماری گره خورده است.
در این مقاله، علاوه بر بررسی سیاستمداران برجسته اسرائیل و رویدادهای کلیدی دوران رهبری آنها، به زندگینامه هر یک از این چهرهها نیز پرداخته خواهد شد.
تخریب مجسمهها و تندیسهای رهبر اتحاد جماهیر شوروی در جریان اعتراضات مجارستان، بیانگر قدرت مقاومت و نارضایتی عمومی از دیکتاتوری بود. فروپاشی این مجسمه نهتنها در حافظه مردم مجارستان حک شد، بلکه به الهامبخشی برای جنبشهای آزادیخواهانه در دیگر کشورهای بلوک شرق تبدیل شد. این رویداد، گواهی است بر این حقیقت تاریخی که «هیچ قدرتی نمیتواند تا ابد در برابر اراده ملتها ایستادگی کند.»
حزب بعث عربی، نمونهای کلاسیک از تضاد میان آرمان و واقعیت است. این حزب، با وعدههایش بسیاری را شیفته خود ساخت و در نهایت به یکی از ناکامترین و بحثبرانگیزترین جنبشهای سیاسی خاورمیانه تبدیل شد. ایدئولوژی جذاب آن در حرف و نوشتار ایدئولوگهایش خیرهکننده بود؛ اما در عمل به ابزار قدرتطلبی و سرکوب بدل شد و به فاجعه تمام عیار ختم شد.