در میان دولتهای غربی، آمریکا بیشترین و گستردهترین رابطه را با اسرائیل دارد و حمایت از اسرائیل مدتهاست بدل به سیاست ملی ایالات متحده شده و هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه به شکلی نامشروط از اسرائیل حمایت میکنند. دلایل این تعهد عمیق چیست و چرا پایدار مانده است؟
در تاریخ ۱۴ آگوست ۱۹۳۵، فرانکلین دی. روزولت با امضای قانون تامین اجتماعی، نقطه عطفی در تاریخ ایالات متحده و حتی در تاریخ تمام جهان ایجاد کرد و توان رهبری خودش را در مواجهه با بحرانهای اجتماعی و اقتصادی جامعه نشان داد.
اسحاق رابین، رهبر حزب کارگر و نخستوزیر وقت اسرائیل، در ۴ نوامبر سال ۱۹۹۶ به دست یک صهیونیست افراطی ترور شد. گناه رابین چیزی نبود جز امضای توافق صلح با سازمان آزادیبخش فلسطین. افراطیون اسرائیلی این عمل را خیانت به قوم یهود میدانستند و به همین دلیل در پی قتل رابین برآمدند.
یکی از ماندگارترین لحظات تاریخ سیاسی ایالات متحده، عکسی است که در آن هری اس. ترومن، رئیسجمهور وقت، روزنامهای با تیتر اشتباه «دیوی ترومن را شکست داد» را بالا گرفته است. این تصویر نه تنها یکی از نمادهای شکست رسانهها در پیشبینی درست وقایع بود، بلکه به یک درس تاریخی در اهمیت دقت و پیشبینی و همچنین امید تبدیل شد.
امضای پیمان «استارت یک» توسط جورج بوش پدر و میخائیل گورباچف نقطه عطفی در پایان جنگ سرد بود. امضای این پیمان به ما یادآور میشود که حتی در تاریکترین روزهای تاریخ، همیشه امیدی برای روشنی وجود دارد و اراده انسانها میتواند مسیرهای تازهای به سوی صلح بگشاید.
موشه دایان یکی از چهرهای نمادین و در عین حال پیچیده در تاریخ اسرائیل است. او بهعنوان یک فرمانده نظامی و سیاستمدار تاثیر شگرفی بر تحولات اسرائیل و خاورمیانه داشته است. شخصیت دایان عمیقا متضاد بود؛ ترکیبی از خشونت، واقعبینی و صراحت لهجه. دایان زمانی از قهرمانان اسرائیل به حساب میآمد، اما در سالهای اخیر و با کشف اسناد جدید تاریخی، در میان راستگرایان اسرائیلی به چهرهای منفور بدل شده است.
تصویری که از ملاقات دو چهره تاریخی آمریکا، رونالد ریگان و دونالد ترامپ، ثبت شده است. این تصویر، بیش از یک ملاقات رسمی میان دو شخصیت برجسته است و روایتی تصویری از بازتولید و انتقال ارزشها و ایدئولوژیها از نسلی به نسل دیگر است. سیاستمداری مانند ریگان که حافظ و نماینده ارزشهای نولیبرالیسم و محافظهکاری سنتی است، با تاجری «موفق» مانند ترامپ ملاقات میکند؛ فردی که راه ریگان را ادامه داد و نولیبرالیسم محافظهکارانه را به پوپولیسم سرمایهداری ستیزهجو و بدل کرد.
گلدا مایر چهارمین نخستوزیر اسرائیل است و تنها زنی است که تاکنون نخستوزیر اسرائیل شده است. گلدا مایر همچنین به دلیل تصمیمات کلیدی و گاه جنجالبرانگیزش در صحنه سیاسی و نظامی، در تاریخ خاورمیانه و منطقه جایگاه ویژهای دارد.
ریچارد نیکسون یکی از منفورترین رئیس جمهورهای تاریخ ایالات متحده آمریکا است و نام وی در تاریخ آمریکا با صفاتی همچون قدرتطلبی، جنجال و رسوایی گره خورده است. او فردی بود که از شرایط فقر و فاقه خود را بالا کشید و تا حد ریاست جمهوری ایالات متحده پیشرفت کرد؛ اما سقوطش چنان تراژیک و شرمآور بود که ملتی را در بهت و حیرت فرو برد. نیکسون که همواره به عنوان فردی کاریزماتیک، حیلهگر و پیچیده شناخته میشد، با ترکیبی از موفقیتهای چشمگیر و خطاهای بزرگ میراثی فراموشنشدنی از خود به جای گذاشت و جنبههای تاریک شخصیت و اقدامات او همچنان محل بحث است.
جنبش مقاومت مردم فلسطین که پس از جنگ شش روزه روحیه خود را از دست داده بود، پس از نبرد کرامه دوباره احیا شد. در نبرد کرامه ارتش آزادیبخش فلسطین به همراه دولت اردن، در برابر اسرائیل ایستادگی کرد و ارتش اسرائیل را وادار کرد عقبنشینی کند. این دستاورد کمی برای یک گروه چریکی نبود.
کشتار صبرا و شتیلا که در روزهای ۱۶ تا ۱۸ سپتامبر ۱۹۸۲ رخ داد، یکی از هولناکترین فجایع جنگ داخلی لبنان به شمار میآید. این قتل عام توسط شبهنظامیان فالانژ لبنانی و با حمایت نیروهای اسرائیلی انجام شد و محل تلاقی مسائلی همچون نفرت فرقهای، مناقشه سرزمینی و بیتوجهی بینالمللی به معضلات اخلاقی بود. این کشتار علاوه بر اینکه به مرگ هزاران نفر انجامید، زخمهای عمیقی در حافظه جمعی فلسطینیها و لبنانیها بر جا گذاشت.
فلسطین یکی از قدیمیترین تجلیگاههای تمدن بشری است. پیش از تاسیس دولت اسرائیل در سال ۱۹۴۷، اقوام و ادیان مختلف در فلسطین حضور داشتند و بدون مشکل خاصی کنار یکدیگر زندگی میگردند. این تنوع به فلسطین چهرهای منحصر به فرد داده بود و از حیث فرهنگی به این منطقه کثرت و غنایی منحصر به فرد بخشیده بود. از بندرهای پرجنبوجوش یافا تا باغهای زیتون الخلیل، زندگی در فلسطین جلوهای از تعامل ملل مختلف بود. اما در قرن بیستم و با تلاش برای دولتسازی مصنوعی، این توازن مختل شد.
در مسیر تاریخ پر پیچوخم خاورمیانه، صلح بین فلسطین و اسرائیل یکی از دستنیافتنیترین موضوعات تاریخ منطقه بوده است. این نزاع، که ریشههای عمیقی در سیاست، مذهب و فرهنگ دارد، بارها به لحظات حساسی رسیده است؛ لحظاتی که در آن فرصتی برای رسیدن به توافقی پایدار پدید آمده، اما هر بار به دلایل مختلفی از دست رفته است. یکی از مهمترین این لحظات از دست رفته در سال ۲۰۰۰ و پیشنهاد صلحی بود که از سوی دولت کلینتون مطرح شد. این پیشنهاد میتوانست نقطهعطفی در تاریخ منطقه باشد، اما نهایتا به شکست انجامید. بیل کلینتون این شکست را یکی از بزرگترین شکستهای زندگی حرفهای خود میداند.
ولادیمیر ژابوتینسکی یک صهیونیست تندرو بود که او را پدرخوانده حزب لیکود میدانند. ایدئولوژی جناح راست افراطی در اسرائیل براساس آرای ژابوتینسکی است. بنزیون نتانیاهو، پدر بنیامین نتانیاهو، منشی مخصوص ژابوتینسکی بود و خود بنیامین نتانیاهو نیز از پیروان افکار ژابوتینسکی است. ژابوتینسکی امروزه در اسرائیل یک قهرمان ملی محسوب میشود. اسکناسهای اسرائیل به تصاویر او مزین شده و اسرائیلیها او را یکی از ناجیان قوم یهود به حساب میآورند. اما در دورانی نه چندان دور خود یهودیان به او لقب «ولادیمیر خونخوار» داده بودند و دیوید بن گوریون وی را فاشیست مینامید. در این گزارش به زندگی و میراث ژابوتینسکی میپردازیم.
لارنس عربستان یکی از جذابترین چهرههای تاریخ معاصر است. در واقع کشوری به نام عربستان به واسطه فعالیتهای لارنس بوجود آمد و تا نقطه کنونی خود رسید. لارنس کسی بود که نه فقط نماینده زمان و طبقه خویش، بلکه مجری خطوط مشی و تاکتیکهای قدرت امپراتوری بریتانیای کبیر جهت حفظ منافع خود به شمار میآمد و عربستان را مانند بسیاری از دولت-ملتهای منطقه از دل امپراطوری عثمانی بوجود آورد. شخصیت و شهرت لارنس تا حد زیادی مدیون با شاهکار دیوید لین میشناسند؛ فیلمساز بزرگ هالیوودی که زندگی جذاب لارنس عربستان را دستمایه فیلمی به همین نام قرار داد؛ فیلمی که اکنون از برجستهترین آثار تاریخ سینما است. اما زندگی لارنس در واقعیت هم به همان اندازه جذاب است.
در نخستین روزهای پیروزی انقلاب، یاسر عرفات به عنوان نخستین مهمان خارجی به تهران آمد و انقلابیون میزبانی گرم و سخاوتمندانهای از او کردند. وی انقلاب ایران را «انفجار نور» خواند و روابط گرمی را با دولت انقلابی آغاز کرد. انقلابیون نیز سفارت اسرائیل در تهران را به وی دادند و مقدار قابل توجهی کمکهای مالی و غیرمالی به وی کردند. اما پس از آغاز جنگ ایران و عراق، عرفات به سوی صدام حسین متمایل شد و روابط حسنهی وی با حکومت انقلابی ایران بدل به رابطهای خصمانه شد.
داوید بنگوریون، بنیانگذار و نخستوزیر اسرائیل، موفق شد در سالهای پس از جنگ جهانی دوم با آلمانیها وارد مذاکره شد و غرامت سنگینی بابت ماجرای هولوکاست از آنها گرفت.
اول اوت ۲۰۲۴، مقبره لنین در میدان سرخ مسکو صدمین سالگرد خود را جشن گرفت.
مهاتما گاندی، یکی از برجستهترین شخصیتهای تاریخ معاصر، نماد مبارزهی بدون خشونت و نماد هند جدید است. او با رویکرد فکری و فلسفی خاصی که در مبارزه سیاسی داشت، تحولی عمیق در جنبش استقلال هند و در مبارزات مدنی در سراسر جهان ایجاد کرد. در این گزارش به زندگی، مبارزات و میراث ماندگار این شخصیت برجسته میپردازیم.
ایدههای زیادی هستند که ما آن را بدیهی میدانیم، اما زندگی مان را دگرگون کردهاند. ایدههایی که قبل از آنها زندگی جور دیگری بود؛ جوری که حالا نمیتوانیم تصورش را کنیم. مجله بریتانیایی «ویک» مجموعه گزارشهایی با عنوان «ایدههایی که زندگی ما را تغییر دادند» منتشر کرده است. رویداد۲۴ این ایدهها را به زبانی ساده برای شما روایت میکند. در این شماره خواهیم گفت که هوش مصنوعی از کجا آمد و چه تاثیری بر جهان خواهد داشت.