رانت از بازار ارز حذف شد؟/ دولت اجازه دهد نرخ ارز توافقی تعیین شود

  رویداد۲۴ آیا بازار ارز ثانویه موفق بود؟ پاسخ به این پرسش قطعی نیست، اما آنچه عیان است، عدم استقبال واردکنندگان از بازار ارز ثانویه است که به اذعان رییس کل بانک مرکزی تقاضا در سامانه نیما کم است. ارز که اکنون در 3 نرخ دولتی 4200 تومان، سامانه نیما 8000 تومان و بازار آزاد است، اما شرایط تورم بازار با بازار ارز ثانویه همسان نشده است. برای همین فروش کالاهای وارداتی به نرخ بازار ثانویه برای واردکنندگان چندان جذابیتی ندارد. هرچند دلایل عدم استقبال واردکنندگان بیشتر از عدم جذابیت است و به گفته فعالان اقتصادی، واردکنندگان دچار یک نوع سردرگمی شده‌اند و آنها از بی‌ثباتی و برخوردهای انتظامی نگران هستند. در همین حال، اجرای بند 5 مصوبه ساماندهی بازار ارز از سوی سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، دغدغه جدید واردکنندگان شده است. کسانی که با ارز 4200 تومان کالا وارد کرده‌اند و باید با ارز سامانه نیما ترخیص کنند. توجیه بند 5 تعدیل قیمت کالاها با توجه به نرخ ارز است، اما واردکنندگانی که در این مدت کالایی وارد کرده و ترخیص نکرده‌اند، اکنون باید به ازای هر دلار حدود 4000 هزار تومان مابه‌التفاوت پرداخت کنند؛ هر چند با توجه به نامه فعالان اقتصادی و درخواست آنها، امکان معافیت مواد اولیه و ماشین‌الات وجود دارد.

نیاز به اطلاع رسانی دقیق از بازار ارز ثانویه

آنچه در بازار ارز ثانویه بیش از همه خود را نشان می‌دهد، عرضه نشدن ارز پتروشیمی‌ها به عنوان بزرگترین صادرکنندگان کشور است که اگر این صادرکنندگان ارز حاصل از صادرات خود را در سامانه نیما عرضه می‌کردند، امکان تعدیل نرخ ارز و استقبال واردکنندگان وجود داشت.
محمد لاهوتی، رییس کنفدراسیون صادرات اتاق بازرگانی ایران در این باره معتقد است که بیشتر صادرکنندگان بزرگ ارز خود را عرضه کرده‌اند، اما صادرکنندگان کوچک و متوسط جز 20 درصد بخشنامه اول و بخش خصوصی واقعی هستند، اطلاع دقیقی ندارند، به چه روشی باید این کار را انجام دهند که نیازمند اطلاع‌رسانی و اگاهی بخشی توسط بانک مرکزی دارد.
رییس کنفدراسیون صادرات عنوان کرد: دولت سامانه نیما را به درستی معرفی نکرده است و خیلی‌ها اطلاعاتی در خصوص نحوه عملکرد سامانه ندارند.
او گفت: اکنون ثبت‌سفارش قفل است و با مراجعه به وزارت صنعت، معدن و تجارت مشاهده می‌کنید که چه صف طویلی وجود دارد و واردکنندگان سرگردان در بازار منتظر ثبت‌سفارش هستند و واردات بدون ثبت‌سفارش امکان‌پذیر نیست.
لاهوتی دلیل عمده عدم تقاضا در سامانه نیما و خارج از سامانه نیما تشریح کرد و گفت: واردکننده هیچ ثبت‌سفارشی ندارند که بتواند ارز خود را تامین کند. باید وزارت صنعت، معدن و تجارت روش ثبت سفارش را به روش گذشته و روال عادی بازگرداند و واردکنندگان بتوانند برای کالاهایی که اجازه واردات دارند با سهولت ثبت سفارش انجام دهند واردکنندگان باید بتوانند حتی با ارز آزاد ثبت سفارش انجام دهند. کالاهایی که خارج از لیست 25 قلم کالای شامل ارز 4200 تومان هستند، دیگر نیاز به شرکت در میز کارشناسی و بررسی ندارند.

رانت از بازار ارز حذف شد؟

رییس کنفدراسیون صادرات معتقد است که در شرایطی که واردکنندگان استقبالی از بازار ارز ثانویه نمی‌کنند، صادرکننده‌ای که ارز خود را عرضه می‌کند و متقاضی ندارد، دچار ضرر می‌شود. ضمن اینکه اگر این فرایند تسهیل و اجرایی شود، قطعا می‌تواند با عرضه بیشتر ارز توسط صادرکنندگان بزرگ نرخ ارز نیز تعدیل شود.
لاهوتی تاکید کرد: دولت اجازه دهد نرخ ارز توافقی تعیین شود و از دستوری اعلام کردن آن پرهیز کنند. این فعال اقتصادی بر این باور است که هدف اصلی بازار ثانویه حذف رانت از بازار ارز بود و همین اتفاق هم افتاده است. ولی من معتقدم لیست 25 قلم کالا باید کوتاه‌تر شود و ایجاد فساد در آن کمتر شود.
لاهوتی سه راهکار پیشنهادی خود را به این ترتیب اعلام کرد که باید ثبت سفارش روان شود، ارز پتروشیمی‌ها در نیما عرضه شود و نرخ صرافی‌ها متناسب با سامانه نیما باشد؛ حتی اگر دولت مجبور باشد اسکناس تزریق کند.

فرهاد احتشام‌زاد، رییس فدراسیون واردات نیز معتقد است که چندین دلیل باعث عدم استقبال واردکنندگان از بازار ارز ثانویه است.
احتشام‌زاد با بیان 4 دلیل برای کاهش تقاضای واردکنندگان برای خرید ارز از سامانه نیما گفت: نوسانات بازار، افزایش قیمت تمام شده که منجر به عدم توانایی مشتریان در خرید و در نتیجه کاهش تقاضا می‌شود، عدم تمایل فروشندگان خارجی برای فروش کالاها و طولانی شدن فرایند خرید و واردات کالاها به واسطه راه‌های غیرمستقیم هزینه تمام شده را بالا می‌برد. رفتارهای عادی رفتار مجرمانه انگاشته می‌شود باعث کاهش تقاضا برای واردات و کاهش تقاضا برای ارز است.
این فعال اقتصادی متذکر شد: ممکن است در وهله اول این کاهش تقاضا از نظر دولت اتفاق خوبی به نظر برسد، ولی در بلندمدت این چرخه به صورت سلسله‌وار تولید را هدف قرار می‌دهد و این چرخ دنده‌ها به آرامی حرکت می‌کنند.
رییس فدراسیون واردات با ارزیابی شرایط بازار ارز گفت: التهاباتی که در این 6 ماه به بازار ارز وارد شد، نه تنها باعث خرج شدن منابع ارزی کشور شد و عدم ثبات روانی و پرده‌دری جای پرده‌داری از بنگاه‌ها، این نگرانی را برای فعالان اقتصادی به وجود آورده است.
وی افزود: به واسطه آیین نامه‌ها و مصوباتی که روز به روز از طریق نهادهای ذی‌ربط منتشر می‌شود و بعضا در تضاد با هم هستند، خیلی از واردکنندگان یا تولیدکنندگان در سردرگمی به سر می‌برند.
احتشام‌زاد توضیح داد: اگر واردکنندگان کالای خود را گران بفروشد با تعزیرات روبه‌رو می‌شود و به واسطه تسریع ارزشی به روز کند و نرخ ارز و کالا را گران‌تر بفروشد، با این مشکل مواجه می‌شود که کالایی را با قیمت قطعی به فروش می‌رساند، ولی مجبور به تسویه با قیمت بالاتری است و طبیعتا در مراحل بعدی باید پاسخگو باشد.
وی افزود: اگر این کار را نکند و با ارزی که آورده و پیش‌فروش کرده است فروش قطعی انجام شده به مشتری تحویل دهد با نهادهای نظارتی و امنیتی مواجه خواهد شد.

نهادهای نظارتی و امنیتی وارد بازار شدند

رییس فدراسیون واردات گفت: الان نهادهای نظارتی و امنیتی وارد بازار شده‌اند و خیلی از فعالان را زیرذره‌بین قرار داده‌اند. این جو عدم ثبات و جو انتظامی که در بازار به وجود آمده است، در مجموع باعث شده تمایل واردکنندگان به واردات کاهش پیدا کند.
احتشام‌زاد تاکید کرد: اشتباه‌ها باعث شد صف‌های طولانی خرید ارز 4200 تومانی به وجود آید و اکنون بدون این‌که علت را ریشه‌یابی کنیم و تنها افرادی که ارز را گرفته‌اند را مقصر می‌دانیم، در صورتی که همه این‌ها ناشی از تصمیات اشتباه بود.
رییس فدراسیون واردات به نادیده گرفته شدن بخش خصوصی انتقاد کرد و گفت: متاسفانه در هیچ یک از مصوبات از نظر بخش خصوصی استفاده نمی‌شود و بعد از چند ماه از اجرای مصوبات با انتقاد بخش خصوصی به اصلاح آن می‌پردازند.
احتشام زاد در پایان گفت: امیدوارم در شرایط جنگ اقتصادی که قرار گرفتیم، از رفتار متعصبانه و برخوردهای غضب‌آلود دوری شود و به دور از فضای شعارگونه نظر بخش خصوصی را بگیرند.