نشست ضد ایرانی لهستان به دنبال چیست؟

رویداد۲۴ وزارت خارجه آمریکا قصد دارد ماه آینده اجلاسی بین‌المللی درباره خاورمیانه و با محوریت ایران برگزار کند. این خبر را مایک پمپئو، وزیر خارجه ایالات متحده، در مصاحبه روز جمعه ۱۱ ژانویه با شبکه تلویزیونی فاکس‌نیوز این کشور اعلام کرد. انتشار این خبر با واکنش تند ایران روبه رو شد.

وزیر خارجه آمریکا با اعلام اینکه این اجلاس با حضور نمایندگانی از کشور‌های مختلف خاورمیانه، آسیا، اروپا و آفریقا طی روز‌های ۱۳ و ۱۴ فوریه (۲۴ و ۲۵ بهمن) در لهستان برگزار می‌شود، افزود تمرکز گفتگو‌ها بر ثبات خاورمیانه، صلح، آزادی و امنیت در منطقه خواهد بود و طی آن اطمینان حاصل می‌شود تا ایران صاحب‌نفوذی بی‌ثبات گر نباشد.

برگزاری این اجلاس در لهستان با انتقاد مقامات ایران روبه رو شده است. محمد جواد ظرف وزیر خارجه در این باره به شدت از دولت لهستان انتقاد کرد و در توئیتی نوشت: "یاد آوری به میزبان و شرکت کنندگان کنفرانس ضد ایرانی: کسانی که در آخرین نمایش ضد ایرانی توسط آمریکا شرکت کرده بودند، یا مرده اند، یا بی آبرو شده اند، یا به حاشیه رانده شده اند؛ و ایران از همیشه قوی‌تر است."

در ادامه نوشت: «دولت لهستان نمی‌تواند این شرمندگی را پاک کند: در حالی که ایران لهستانی‌ها را در جنگ جهانی دوم نجات داد، این کشور اکنون میزبان سیرک مذبوحانه ضد ایرانی شده است.»

ظریف در ادامه عکس‌هایی از کنفرانسی را به پیام خود اضافه کرد که بیل کلینتون رئیس جمهور اسبق آمریکا را در کنار شیمون پرز رئیس پیشین رژیم صهیونیستی و حسنی مبارک رئیس جمهور ساقط شده مصر نشان می‌دهد.

وزیر خارجه ایران همچنین عکس‌هایی از آوارگان لهستانی و آمار تاریخی آن‌ها را که در زمان جنگ جهانی به ایران پناه آورده بودند، به پیام خود الصاق کرده است. 

در موضع گیری مشابهی عباس عراقچی معاون وزیر خارجه در در صفحه توئیتر خود با کنایه به میزبانی لهستان برای نشست ضد ایرانی نوشت: «۱۸۹۲ لهستانی از ۱۹۴۲ تاکنون در قبرستان لهستانی‌ها درقلب تهران آرمیده‌اند.»

او افزود: "بیش از یکصد هزار لهستانی پس از آزادی از اردوگاه‌های کار اجباری استالین از راه ایران بازگشتند."

عراقچی گفت: «قبرستان‌ها در ایران بعداز ۳۰ سال قابل جایگزینی هستند، اما مردم تهران ۷۷ سال است که احترام میهمانان خود را نگاه داشته‌اند.»

در همین حال وزیر خارجه آمریکا آخر هفته گذشته تور خاورمیانه‌ای خود را آغاز کرد.

مایک پمپئو پیش از سفر هشت روزه خود به خاورمیانه در جمع خبرنگاران هدف از سفر خود را "دو چندان کردن تلاش‌های دیپلماتیک و اقدامات تجاری به منظور افزایش فشار بر ایران" توصیف کرده بود.

وزیر خارجه آمریکا همچنین روز پنج شنبه در دانشگاه آمریکایی قاهره مصر گفت: «کشور‌های جهان به گونه‌ای که هرگز تا کنون سابقه نداشته است در حال مقابله با اقدامات انقلابی حکومت ایران هستند: واردات نفت خود را از ایران به صفر می‌رسانند، جلوی دور زدن تحریم‌ها از سوی این کشور را می‌گیرند، با تروریسم در اروپا مقابله می‌کنند و سیستم بانکی فاسد ایران را امنزوی می‌کنند. جهان در حال شناخت همه‌جانبه ابعاد تهدیدات ایران است.»

بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در واکنش به اظهارات پمپئو در قاهره آمریکا را به تلاش برای ایجاد یک هرج و مرج جدید در منطقه متهم کرد.

این مقام وزارت خارجه گفت ایالات متحده به دلیل ناکامی در یافتن جایگزینی برای توافق اتمی موسوم به برجام دچار نوعی یاس و عصبانیت مزمن شده است.

محمد جواد ظریف وزیر خارجه نیز با موضعی مشابه به سخنان پمپئو واکنش نشان داد و گفت: «وزیر امور خارجه کشورمان در صفحه توییتر خود در این ارتباط نوشت: «هر جا و هر گاه که آمریکا دخالت می‌کند، هرج و مرج، سرکوبگری و نفرت ایجاد می‌شود. آن روز که ایران بخواهد برای تبدیل‌شدن به یک کشور "نرمال" به تقلید از دولت‌های دست‌نشانده آمریکا و "مدل‌های حقوق بشری" مایک پامپئو رو بیاورد روزی خواهد بود که جهنم یخ ببندد (کنایه از هیچ‌وقت). بهتر است آمریکا با از دست‌دادن ایران کنار بیاید.»

وزیر خارجه آمریکا در سفر خود به خاورمیانه همچنین به رایزنی پیرامون مسائلی نظیر نزاع عربستان و قطر، خروج سربازان آمریکایی از سوریه و مسئله مرگ جمال خاشقجی روزنامه‌نگار سعودی خواهد پرداخت. اما به نظر می رسد مهمترین هدف این سفر ایجاد یک اجماع منطقه ای علیه ایران است.

نشست ضد ایرانی لهستان به دنبال چیست؟
دکتر عبدالرضا فرجی راد استاد دانشگاه، سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان و تحلیلگر مسائل ژئوپلتیک درباره سخنان تازه پمپئو و برگزاری نشست ضد ایرانی در لهستان گفت: «آمریکایی‌ها فکر می‌کردند با خروج از برجام و اعمال تحریم‌های تازه شرایط در ایران به سرعت تغییر کند. همزمان با تحریم‌ها تورم بالایی در ایران به وجود آمد، اعتراض‌های دی ماه سال گذشته نیز شکل گرفت. آمریکا تصور می‌کرد که اعتراضات ادامه خواهد یافت و ایران نمی‌تواند بحران اقتصادی را کنترل نماید و همین موضوع باعث می‌شود ایران پای میز مذاکره با ترامپ بنشیند و آن‌ها خواسته هایشان را تحمیل می‌کنند. اما این وضعیت به وجود نیامد. ایران توانست اوضاع را نسبتا کنترل کند. اعتراضات فروکش کرد و دولت هم توانست تا اندازه‌ای وضعیت ارزی را مهار کند.»

او افزود: "از طرف دیگر آمریکا به دنبال تشکیل ناتو عربی بود. نهادی نظامی که قرار بود تعدادی از کشور‌های عربی عضو آن شوند و به تدریج جایگزین شورای همکاری خلیج فارس شود. این پروژه آنچنان که باید مورد استقبال کشور‌های عربی قرار نگرفت. نهایتا آمریکا به این نتیجه رسید که نیرو‌های خود را از سوریه خارج کنند. متحدین منطقه ای آمریکا بعد از این تصمیم ناگهانی ترامپ تصور می کنند که این اتفاق باعث تضعیف آن‌ها خواهد شد. رژیم صهیونیستی و کشور‌های عربستان و مصر بیشترین احساس خطر را از خروج نیرو‌هایی آمریکایی از سوریه دارند. اما ترامپ تاکید دارد که باید آن‌ها از سوریه خارج شوند. او توانست با وجود اختلاف نظر‌های داخلی نظر خود را به کرسی بنشاند. روز گذشته نیز اولین تجهیزات نظامی از سوریه خارج شد."

به عقیده سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان "آمریکا به دنیال این است که مسئله ایران را به خاطر اختلافاتی که با اروپا دارد، تبدیل به یک مسئله بین المللی کند. در این میان بین به دنبال برجسته کردن شکاف میان کشور‌های شرق اروپا با کشور‌های غرب اروپا است. لهستان به خاطر احساس خطر از روسیه، برای نزدیکی به آمریکا دچار افراط شدیدی شده است. در کنار لهستان برخی دیگر از کشور‌های اروپای شرق همچون کشوره‌های حوزه بالتیک و مجارستان می گویند که منافع امنیتی خودشان را چه در رابطه با روسیه و چه در رابطه با مهاجرین قربانی دعوای آمریکا و ایران نمی کنند."

فرجی راد گفت: «در مقابل کشور‌های قدرتمند اروپا همچون فرانسه، آلمان، انگلیس به دنبال حفظ برجام هستند هر چند که نمی‌خواهند چیز خاصی به ایران بدهند؛ لذا لهستان پیش قرآول همکاری با آمریکا برای هر اقدام بین المللی علیه ایران شده است. آمریکا هم از سویی بدش نمی‌آید که وارد اختلافات اروپا شود. به ویژه آنکه دولت ترامپ به دنبال فروپاشی اتحادیه اروپاست. به این ترتیب می‌توان اینگونه تحلیل کرد که لهستان به این دلیل برای این نشست ضد ایرانی انتخاب شده کهه شکاف در اتحادیه اروپا دامن زده شود. با این شکاف سازوکار مالی که اروپا وعده برقراری آن را در برجام داده است، شکل نخواهد گرفت.» 

این تحلیلگر مسائل بین المللی در پاسخ به این سوال که آیا امریکا می‌تواند اجماع جهانی علیه ایران ایجاد کند؟، گفت: «ما نمی‌توانیم دقیقا بگوییم که این اجماع شکل نمی‌گیرد و یا شکست می‌خورد. طبیعتا برخی کشور‌های اروپای شرقی با آمریکا همراهی می‌کنند. کشور‌های بالتیک به خاطر روسیه با آمریکا هماهنگ هستند. لهستان و برخی کشور‌های حوزه بالکان با ترامپ همراهند. ممکن است بعضی کشور‌های اروپای غربی همچون دانمارک و هلند هم به این طیف اضافه شوند. در واقع آمریکا شکافی در اروپا علیه ایران ایجاد خواهد کرد.» 

او افزود: «در خاورمیانه مصر، اردن، عربستان، امارات، بحرین، کویت و... آمریکا را همراهی می‌کنند. در آفریقا هم بده بستان وجود دارد. بسیاری از کشور‌های آفریقایی کمک دریافت می‌کنند مثلا سودان برای دریافت کمک مالی به ائتلاف علیه مردم یمن پیوست و حالا هم ۱۵ هزار سرباز سودانی در جنگ یمن حضور دارند.»

فرجی راد تاکید کرد: «با وجود اینکه می‌توان پیش بینی کرد تعداد زیادی از کشور‌ها به نشست لهستان بپیوندند، اما به نظر نمی‌رسد این اجلاس کارایی زیادی داشته باشد. نکته مهمی که وجود دارد این است که این اجماع ضد ایرانی می‌تواند از نظر سیاسی انزوای آمریکا پس از خروج از برجام را بشکند. به ویژه اینکه در هفته‌های اخیر اتحادیه اروپا در رابطه با سازوکار مالی کند حرکت می‌کند و هم اینکه دچار اختلافات درونی شده و نهایتا خانم موگرینی به زودی پست خود را تحویل خواهد داد.»

سفیر پیشین ایران در مجارستان و نروژ درباره موضع اتحادیه اروپا درباره نشست لهستان گفت: «اتحادیه اروپا طبیعتا سردرگم است. آمریکا حالت تهاجمی گرفته است. ایران هم باید به لحاظ دیپلماتیک فعالتر شود. با بروکسل و کشور‌های قوی‌تر اروپایی مذاکره کند و هشدار دهد که اگر این روند ادامه یابد ایران نمی‌تواند تا آخر تحمل کند.»