۶ عامل ناکارآمدی نظام مالیاتی کشور

رویداد۲۴ درآمدهای مالیاتی از جمله مهمترین منابع درآمدی دولت در بودجه سالیانه کشور است. در ایران علاوه بر درآمدهای مالیاتی بخش قابل توجهی از درآمدهای دولت به واسطه فروش نفت خام محقق می‌شود که متأسفانه اتکای به این منبع درآمدی با توجه به نوسانات شدید قیمت آن یکی از چالشهای اساسی در کشور محسوب می‌شود.
لذا افزایش درآمدهای مالیاتی و به تبع آن کاهش اتکا به درآمدهای نفتی در بودجه سالیانه همواره از مهمترین اولویت‌های کشور بوده است.
مالیات‌ها در نظام‌های اقتصادی کشورهای توسعه یافته، نه تنها ابزار تأمین مالی دولت محسوب می‌شوند، بلکه در اجرای سیاست‌ها و راهبردهای اقتصادی تعیین شده نیز نقش بارزی ایفا می‌کنند.
در اقتصاد ایران به دلیل مشکلات ساختاری که ریشه آن به مجموعه عوامل اقتصادی، فرهنگی و سیاسی برمی‌گردد، اهمیت و اثربخشی مالیات‌ها در نظام اقتصادی به ویژه در بودجه های سالیانه چندان مورد توجه قرار نگرفته است.
البته با توجه به کاهش حجم صادرات و فروش نفت خام در اثر تحریم‌های اقتصادی طی سالهای گذشته و نیز کاهش شدید قیمت‌های جهانی نفت راه گریزی جز توجه بیشتر به افزایش درآمدهای مالیاتی و وضع پایه‌های جدید مالیاتی، برای دولت باقی نمانده است و یکی از دلایل پیشی گرفتن سهم درآمدهای مالیاتی از سهم درآمدهای حاصل از فروش نفت خام در منابع عمومی را باید در این امر جستجو کرد.
عوامل متعددی می‌تواند به رشد درآمدهای مالیاتی و افزایش سهم آن در کل منابع عمومی منجر شود. رشد ارزش افزوده بخش‌های مختلف اقتصاد، میزان تورم و ساختار قوانین مالیاتی کشور از جمله مهمترین این عوامل به حساب می‌آیند. از منظر رشد اقتصادی پیش بینی ها حکایت از رشد منفی اقتصاد دارد.
از سویی میزان تورم در سال 1397 نسبت به سال 1396 افزایش یافته است. از طرف دیگر همچنان مشکلات متعددی گریبانگیر نظام مالیاتی کشور است.
مرکز پژوهش‌های مجلس دراین باره بیان می‌کند فقدان نظام جامع اطلاعات مالیاتی، عدم وضع پایه مالیات بر مجموع درآمد، معافیت های وسیع و متنوع، اعمال نظرات شخصی در فرایند وصول مالیاتها، عدم تسلط کافی بعضی از مأموران مالیاتی به اجرای صحیح قوانین و مقررات مربوطه و فساد در برخی از حوزه‌های مالیاتی به دلیل ناکافی بودن نظارتهای فنی بر فرایندهای تشخیص و وصول مالیات از جمله مهمترین آسیب‌ها و کاستی‌های نظام مالیاتی محسوب می‌شوند که در مجموع باعث شده‌اند تا نظام مالیاتی در ایران کارایی لازم را نداشته نباشد. 
در مجموع با توجه به تداوم تحریمهای نفتی، اصح سیاستهای مالیاتی به جهت افزایش درآمدهای دولت از این محل اهمیت بسیار بالایی دارد.