حذف صورت مسئله از خیابان‌های شهر!/ چرا طرح ساماندهی کودکان کار در ایران بی‌نتیجه می‌ماند؟

رویداد۲۴ فاطمه نظری: طرح ساماندهی کودکان کار و خیابان چند سالی است اجرا شده و هربار نیز مورد انتقاد فعالان اجتماعی و متخصصان حوزه کودک قرار می‌گیرد. چه آنکه در این ساز و کار، حذف کودکان از خیابان‌ها بهترین روش دانسته شده و معمولا به پیامدهای آن همچون آموزش کودک یا روابط او با خانوده توجه چندانی نمی‌شود.

 

زهرا شعرا روانشناس کودک در گفت‌وگو با رویداد۲۴ تبعات اجرای نامناسب طرح ساماندهی کودکان را بررسی کرده است. او معتقد است طرحی که هماکنون در حال اجراست، به مسائلی همچون درمان کودکان کار و به شرایط آنها در بلند مدت توجهی ندارد.

 

زهرا شعار معتقد است شخصیت کودکان کار به لحاظ روانی تخریب شده و در چنین حالتی حس انتقام، حسادت، بی اعتمادی، بدبینی و منفی گرایی نسبت به دیگران دارند. آنها دچار افسردگی، اضطراب، ناامنی، ترس و مشکلات یادگیری می‌شوند و به دلیل فقر و شرایط نامطلوب معیشتی، با مشکلاتی از قبیل کاهش وزن، بیماری‌های دهان و دندان، بیماری‌های تنفسی، پوستی و گوارشی شده لذا به لحاظ سلامت با کودکانی که در شرایط عادی رشد کرده‌اند، تفاوت محسوسی دارند.

 

این روانشناس کودک با اشاره به طرح ساماندهی کودکان کار و خیابان و دستگیری این کودکان عنوان می‌کند: معمولا کودکان کار در حالی در خیابان دستگیر می‌شوند که حتی علت آن را هم نمی‌دانند. آنها چند روزی در موسسات خاصی نگهداری می‌شوند و سپس رها می‌شوند و معمولا دوباره به خیابان باز می‌گردند و این چرخه مدام تکرار می‌شود.

 

زهرا شعار با طرح این سوال‌ها که «آیا این برخورد‌ها مشکلات اصلی کودکان کار را حل می‌کند؟» و اینکه «آیا اگر کودک دچار بیماری خاصی است بیماری او را درمان کرده و بعد دست خانواده می‌سپارند» یا «جلسات بازی درمانی و روان درمانی برای کودکان برگزار می‌شود؟» می‌گوید: تا جایی که اطلاع دارم هیچکدام از این موارد به صورت دقیق اجرا نمی‌شود.

 

او با اشاره به مشکلات معیشتی و فرهنگی خانواده کودکان کار می‌افزاید: در طرح ساماندهی کودکان کار، معمولا خانواده‌ها تحت حمایت قرار نمی‌گیرند تا کودک مجبور به کار نباشند لذا دوباره مشکلات مختلفی برای کودکان به وجود می‌آید، از این رو آنچه باید در چنین طرح‌هایی در نظر گرفته شود، ارائه مشاوره و توانمندسازی کودکان و خانواده آنهاست. البته این اقدام به تنهایی از عهده یک ارگان بر نمی‌آید لذا تمام سازمان‌ها مانند بهزیستی، آموزش و پرورش، صدا و سیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و... برای پیشگیری و درمان به صورت تخصصی پای کار بیایند. این سازمان‌ها باید با کمک NGO‌ها و مددکاران اجتماعی کودکان کار و خانواده‌هایشان را یاری کنند چراکه جدا کردن کودکان از خانواده هیچ دردی را دوا نمی‌کند.

 

این مدرس دانشگاه با یادآوری ماده ۲۷ پیمان نامه حقوق کودک که می‌گوید «همه کودکان حق دارند از شرایط خوب زندگی برخوردار باشند تا شرایط مناسب شکوفایی توانایی‌ها و رشد اجتماعی ومعنوی و اخلاقی و اجتماعی آن‌ها فراهم شود» عنوان می‌کند: انتظار داریم افرادی که قصد کمک و سیاستگذاری برای یاری کودکان کار را دارند، از سلامت روانی و اخلاقی لازم برخوردار بوده و با درک شرایط روحی، جسمی و اجتماعی این کودکان و استفاده از روش‌های علمی و عملی روانشناسی با آن‌ها برخورد کند.

 

زهرا شعار می‌گوید: افرادی که برای ارتباط با این گروه از کودکان انتخاب می‌شوند باید از نظر سلامت روان مورد ارزیابی قرار گرفته و همچنین تحت آموزش‌های ضروری قرار بگیرند، زیرا اگر این افراد ضربه‌ای هر چند کوچک به شخصیت شکننده کودک وارد کنند، ترمیم این شخصیت و روح خرد شده کاری سخت خواهد بود که به مراتب از آنچه در خیابان‌ها بر کودکان کار می‌گذرد، آسیب زننده‌تر است.