قیمت دلار؛ چرا "ارز" ارزان شد؟
رویداد۲۴ این روز‌ها دلار ساز کاهش قیمت را کوک کرده و به صورت تدریجی در حال حرکت به سمت کانال یازده هزار تومان است، مهم‌ترین دلیلی که می‌توان برای روند نزولی دلار عنوان کرد، خارج شدن تقاضا‌های سوداگرانه از این بازار است.
علیرغم افزایش تنش‌های سیاسی بین ایران و آمریکا در سه ماه اخیر، اما این موضوع نتوانسته تاثیر چندانی بر روی قیمت دلار بگذارد، به نظر می‌رسد دخالت‌های بانک مرکزی در بازار ارز و جوی که در چهار راه استانبول برای جلوگیری از انجام معاملات سوداگرانه حکمفرما شده، افاقه کرده و بازار ارز تحت کنترل دولت قرار گرفته است.
در همین راستا عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی در مورد مورد آخرین وضعیت بازار ارز می‌گوید: «اجازه نمی‌دهیم که این بازار مورد هجوم قرار گیرد و در نتیجه فشار‌های سیاسی و روانی ارزش پول ملی کاهش چشمگیری پیدا کند.»
وی افزود: «به راحتی می‌گفتند که ارز بعد از عید به ۴۰ تا ۵۰ هزار خواهد رسید، اما با کنترل شرایط، این اتفاق نیافتد.»
همتی تصریح کرد: «شوک ارزی که در کشور ایجاد شد، آثار و تبعاتی داشت که باید به تدریج تحت کنترل قرار گیرد. این تصور که بانک مرکزی در شرایط فعلی می‌تواند به راحتی همه نیاز‌های ارزی کشور را تامین کند نادرست است.»
۴ عامل نزول قیمت ارز
سید کمال سید علی معاون ارزی اسبق بانک مرکزی با بیان اینکه چهار دلیل برای کاهش قیمت دلار می‌توان ذکر کرد، گفت: «در گذشته ارز هزار تومان بود که یک دفعه به چهار هزار تومان افزایش پیدا کرد، اما بعد از آن به سه هزار تومان رسید، این بار نیز ارز از چهار هزار تومان به ۱۶، ۱۷ هزار تومان افزایش پیدا کرد، اما این صعود غیر واقعی بود.»
وی افزود: «بنابراین دلیل اول جهش قیمت دلار مصنوعی بود و این کاهس قیمت ناشی از آن است که دلار به سمت قیمت واقعی خود در حال حرکت است.»
سید علی ادامه داد: «دلیل دوم مربوط به کاهش تقاضا است، وارد کننده با هر قیمتی نمی‌تواند جنس وارد کند و در بازار عرضه کند، قیمت تمام شده کالا باید اقتصادی باشد تا مردم نیز توانایی خرید کالا را داشته باشند، بر این اساس، واردکنندگان در قیمت بالای ارز، جنس وارد نکردند، بنابراین از حجم تقاضای ارز کاشته شد.»
معاون ارزی اسبق بانک مرکزی با اشاره به دلیل سوم کاهش قیمت ارز طی روزهای اخیر، اظهار داشت: «کسانیکه دلار را در قیمت بالا مانند ۱۴، ۱۵ هزار تومان خریده بودند، منتظر ماندند، قیمت ارز دوباره افزایش پیدا کند تا آن‌ها دارایی خود را بفروشند، اما وقتی این اتفاق روی نداد و آن‌ها از سوی دیگر دیدند از دریافت سود بانکی با توجه به کاهش قیمت دلار بازمانند، خود عرضه کننده شدند.»
به گفته وی، «در چنین شرایطی از سویی از سمت تقاضا کاسته شد و عرضه زیاد شد، طبعا در این وضع، قیمت دلار سیر نزولی به خود خواهد گرفت.»
این کارشاس مسائل ارز دلیل چهارم را به تسهیل مقررات ارزی از سوی بانک مرکزی نسبت داد و گفت: «با توجه به اقداماتی که بانک مرکزی برای بازگرداندن ارز صادراتی انجام داد، تزریق ارز در بازار افزایش یافت، در صورتیکه طی ماه‌های گذشته بخصوص در سال قبل ارز صادراتی به ندرت باز می‌گشت.»
سید علی بیان کرد: «در مجموع با توجه به این چهار عاملی که به آن‌ها اشاره شد، ارز در مسیر کاهشی قدم گذاشت، از سویی با نزدیک شدن ارز نیمایی به ارز بازار آزاد، می‌توان ثبات را برای بازار ارز پیش بینی کرد و اینکه فاصله این دو نرخ بیش از ۵۰۰ تومان نباشد.»
ابوالحسن معصومی کارشناس مسائل ارزی با اشاره به اینکه طی دو هفته اخیر قیمت ارز بانکی بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ تومان از قیمت دلار در بازار آزاد بیشتر شده است، اظهار داشت: «با توجه به این امر در حال حاضر تقاضا‌های سرمایه‌ای و به نوعی سوداگرانه از بازار ارز خارج شده و تقاضا بشدت در این چند ماهه برای دلار کاهش یافته است.»
وی افزود: «در چنین شرایطی که تقاضا کم شود، دیگر در بازار از هیجانات کاذب خبری نخواهد بود و قیمت‌ها در مسیر کاهشی قرار خواهند گرفت.»
معصومی با اشاره به اینکه دولت تقاضا در بازار ارز را کنترل کرده است، گفت: «بعضا با اقداماتی که با همکاری نیروی انتظامی در سطح سبزه میدان و چهار راه استانبول صورت گرفته، دولت با هرگونه خرید و فروش ارز به صورت سوداگرانه مقابله کرده است، در چنین فضایی خرید و فروش ارز برای کسانی که نیاز واقعی نداشتند، بالا رفته و بنابراین آن‌ها از بازار خارج شدند.»
این کارشناس مسائل ارزی ادامه داد: «طبعا در چنین شرایطی بازار ارز از رونق می‌افتد و سرمایه‌های مردم به سوی بازار‌های موازی از جمله سهام که این روز‌ها در اوج قرار دارد، می‌رود.»
وی با تاکید بر اینکه همزمان با سفر شینزو آبه نخست وزیر ژاپن به تهران این امیدواری ایجاد شد که این سفر بتواند پلی باشد برای مذاکره بین ایران و آمریکا، ادامه داد: «اما بعد از اینکه این سفر آن طور که انتظار می‌رفت نتوانست تاثیر گذاشت باشد، دلار تا قیمت ۱۳ هزارو ۲۰۰ تومان نیز افزایش پیدا کرد.»
معصومی تصریح کرد: «اما به مرور زمان و با کم رنگ‌تر شدن اثرات این سفر، دلار دوباره در مسیر نزولی قرار گرفت و این روند تا کنون نیز ادامه پیدا کرده است.»
این کارشناس مسائل ارزی در پاسخ به این سوال که تاثیر تنش‌های اخیر بین ایران و آمریکا بر بازار ارز چیست، گفت: «با توجه به این که این تنش‌ها تنها در حد حرف باقی مانده دیگر اثر گذار نیست، اما اگر اتفاقی در عمل روی دهد، این اقدام می‌تواند بازار ارز را دوباره تحت تاثیر قرار دهد.»
وی در خصوص تلاش بانک مرکزی برای تشکیل بازار متشکل ارزی و تاثیر گذاری آن بر روی قیمت دلار نیز اظهار داشت: «بازار متشکل ارزی نمی‌تواند موفق عمل کند، زیرا که دولت خود عرضه کننده مستقیم ارز نیست که بیاید و دلار به این بازار تزریق کند، از سویی صرافان نیز اسکناس‌های خود را یا از طریق چمدانی و یا از لب مرز تهیه می‌کنند، بنابراین انگیزه‌ای برای حضور در این بازار ندارند.»
معصومی افزود: «ایده این بازار مختص رئیس بانک مرکزی است که در این باره دو جلسه نیز با صرافان برگزار کرده که نتیجه بخش نبوده خروجی این جلسات، در مجموع می‌توان گفت: ایده تشکیل بازار مشتکل ارزی عملی نیست.»
سناریوهای آتی قیمت دلار
این کارشناس همچنین در مورد سناریوهای احتمالی قیمت دلار تا پایان سال نیز گفت: «در این باره دو امکان وجود دارد، اول اینکه اگر یک درصد آمریکا به برجام برگردد، دلار سقوط آزاد خواهد داشت و به زیر هشت هزار تومان می‌آید.»
وی اضافه کرد: «اما اگر همین وضعیت فعلی ادامه پیدا کند، دلار تا سطح ده هزار تومان احتمال کاهش قیمت را دارد، اما باید به این نکته توجه کرد، تنش‌های لحظه‌ای می‌تواند قیمت دلار را افزایش دهد که این امر دیگر قابل پیش بینی نیست.»
به گفته معصومی، «در یک سال اخیر نرخ دلار در بازار با توجه به متغیر‌های کلان اقتصادی تعیین نمی‌شود، بلکه جو روانی و سیاستی که بر جامعه حاکم است، نرخ دلار را تعیین می‌کند.»
