تا سال ۲۰۲۱ زمینه مذاکره سازنده میان ایران و آمریکا وجود ندارد/ پایان برجام بهره‌ای برای ایران ندارد
رویداد۲۴ مدیر کل پیشین وزارت خارجه بر این باور است که چه بخواهیم و چه نخواهیم وضعیت داخلی کشور ما به مناسبات منطقه و بین‌المللی بستگی دارد. اوضاع اقتصادی و اجتماعی داخل کشور بهتر نخواهد شد، مگر این‌که مناسبات خود را با عربستان، کشورهای حاشیه خلیج فارس و نیز آمریکا و اروپا بهبود ببخشیم. اگر تصمیمی جدی در کشور وجود داشته باشد، به طور حتم این تصمیم‌گیرنده وزارت خارجه نیست؛ باید نهادهای بالاتر تصمیماتی را در این زمینه اتخاذ کنند.
بیشتر بخوانید: وقتی ارتباط ما با دنیا قطع است، نمی‌توان انتظار گشایش اقتصادی داشت
قاسم محبعلی، تحلیل مسائل خاورمیانه و مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت خارجه، در ارتباط با سفر یوسف بن علوی، وزیر امور خارجه عمان به تهران، برای دیدار با مقام‌های سیاسی کشورمان گفت: «عمان از گذشته تا کنون تلاش داشته با تمامی طرف‌های منطقه و بین‌المللی سیاستی چندجانبه داشته باشد و با همه سطحی مناسب از دوستی را برقرار کند. عمان از یک سو، با ایران مناسباتی حسنه دارد و از سوی دیگر با همه طرف‌ها منطقه حتی اسرائیل نیز مناسبات خود را حفظ کرده است. علاوه بر ایران، سابقه میانجی‌گری و تبادل پیام میان ایران و آمریکا از سوی عمان معطوف به سابقه است؛ اکنون نیز متعاقب سفر بن علوی به آمریکا این امکان وجود دارد او حامل پیامی از سوی واشنگتن به تهران باشد.»
وی افزود: «همچنین، در ارتباط با میانجی‌گری عمان در موضوع یمن میان ایران و عربستان، نقش این کشور ملموس و قابل توجه بوده و برآیند آن را نیز می‌توان در احتمال باز شدن فرودگاه «صنعا» و آزادسازی اسرای یمنی از سوی عربستان مشاهده کرد اما در ارتباط با این‌که در شرایط کنونی، طرح صلح هرمز ایران از سوی عربستان و دیگر بازیگران به صورت جدی، در دستور کار گفتگو قرار بگیرد، بسیار بعید به‌نظر می‌رسد؛ زیرا شرایط منطقه برای چنین رخدادی به هیچ عنوان مناسب نیست.»
این کارشناس مسائل خاورمیانه در بخشی دیگر از گفته‌های خود، تصریح کرد: «در شرایط کنونی مناقشات ایران با آمریکا و عربستان، نهایتا باید از طریق دیپلماسی و مذاکره حل شود و هیچ راه دیگری در این زمینه در دسترس نیست. اخیرا نیز شاهد بودیم که ایران در آخرین نشست مجمع عمومی سازمان ملل یک فرصت مناسب را برای مذاکره از دست داد. به نظر می‌رسد در شرایط کنونی آمریکایی‌ها به هیچ عنوان موقعیت و شرایط مناسبی برای مذاکره با تهران ندارند؛ از یک سو، ترامپ درگیر در پرونده استیضاح است و از سوی دیگر، از ماه آینده رقابت‌های مقدماتی ریاست جمهوری سال 2020 آغاز می‌شود. در چنین شرایط احتمال مذاکره بسیار اندک است اما نباید کاملا احتمالا آن را رد کرد.»
وی در ادامه افزود: «در ارتباط با ایران و عربستان اندکی موضوع متفاوت است و به نظر می‌رسد زمینه‌های مذاکره بیش از دو سال گذشته فراهم است. مذاکره میان دو کشور می‌تواند به حل بسیاری از بحران‌های منطقه همچون سوریه، لبنان، عراق و... کمک کند. همچنین، سازماندهی سیاست‌‌های اوپک نیز نیازمند نوعی از همکاری و هماهنگی میان تهران و ریاض است.»
قاسم محبعلی در بخشی دیگر از سخنان خود تصریح کرد: «چه بخواهیم و چه نخواهیم وضعیت داخلی کشور ما به مناسبات منطقه و بین‌المللی بستگی دارد. اوضاع اقتصادی و اجتماعی داخل کشور بهتر نخواهد شد، مگر این‌که مناسبات خود را با عربستان، کشورهای حاشیه خلیج فارس و نیز آمریکا و اروپا بهبود ببخشیم. اگر تصمیمی جدی در کشور وجود داشته باشد، به طور حتم این تصمیم‌گیرنده وزارت خارجه نیست؛ باید نهادهای بالاتر تصمیماتی را در این زمینه اتخاذ کنند و وزارت خارجه آن را اجرایی کند. البته اگر وزارت خارجه در وضعیت مناسب خود بود می‌توانست دیدگاهها و رویکرد خود را ارائه کند و به مسئولین کشور نشان دهد که مسیر گذار از مشکلات داخلی کشور از گذرگاه دیپلماسی عبور می‌کند.»
وی افزود: «این واقعیت را باید بپذیریم که هیچ کشوری وضعیت اقتصادی و اجتماعی مناسبی نداشته مگر این‌که مناسبات دیپلماتیک حسنه‌ای با جهان داشته باشد و تنش خارجی کمتری باشد و هزینه‌های امنیت خود را کاهش دهد. برای نمونه کشورهای همچون کره شمالی، ونزوئلا، لیبی، شوروی سابق و عراق دروان صدام حسین همگی مشکل اساسی‌شان مشکل در روابط خارجی بود و چون در این زمینه ضعف داشتند، ناچار بودند سطحی از درآمد و بودجه خود را صرف مسائل امنیت کنند و در نتیجه فرصت‌های اقتصادی برای شهروندان از میان می‌رفت و شاهد افزایش سطح فقر و بی‌ثباتی اقتصادی بودیم. اکنون نیز باید توجه داشته باشیم همانند دوران اصلاحات بهبود وابط خارجی به طور حتم به افزایش رشد اقتصادی کمک می‌کند.»
مدیر کل پیشین وزارت خاجه در بخش پایانی گفته‌های خود تصریح کرد: «در مقطع کنونی فارغ از خروج آمریکا از برجام، اقدامات ایران تحت عنوان کاهش تعهدات برجامی، زمینه را برای طرح مساله «مکانیسم ماشه» ایجاد کرده و این امکان وجود دارد که این کشور یا یک طرف دیگر، موضوع را به شورای امنیت بکشاند. در صورت طرح چنین مساله‌ای می‌تواند عملا به معنای پایان برجام باشد و این امر یعنی بازگشت تمامی تحریم‌های شورای امنیت بر ایران. به طور حتم تهران از چنین شرایط بهره‌ای نخواهد برد. بنابراین، ایران باید تلاش کند برجام را حفظ کند و تا سال 2021 به نظر می‌رسد زمینه مذاکره سازنده میان ایران و آمریکا وجود ندارد و اروپایی‌های نیز در شرایط فعلی خواهان مذاکره جدی با ایران نیستند.»
