تقابل کرونا و کارگران/ ویروس کرونا چه تاثیری بر زندگی کارگران گذاشت؟

رویداد۲۴ شادی مکی: انتشار ویروس کرونا در ایران و تمام جهان منجر به تعطیلی فعالیت بسیاری از کارگاه‌ها و بنگاه‌های اقتصادی شد. از این رهگذر و با توجه به عدم درآمدزایی این بنگاه‌ها تا مدتی نامعلوم یعنی همان پایان نامشخص ویروس کرونا، برخی از کارفرمایان اقدام به اخراج و تعدیل نیروی کار خود کردند و به این ترتیب اولین قشری که از رهگذر ویروس کرونا به شدت آسیب دید کارگران بودند آنهم در شرایطی که برای رعایت اصول بهداشتی و تامین لوازم و تجهیزات حفاظت ایمنی هزینه‌هایی بیش از قبل بر زندگی آن‌ها تحمیل شده است.

 

از سوی دیگر کارگران بخش غیررسمی و کارگران فصلی و روزمزد نیز نامشان در میان بیمه‌شدگان نبود تا امید به دریافت مقرری بیکاری داشته باشند آن‌ها نیز با تعطیلی مشاغل و آغاز خانه‌نشینی‌ها بیکار شده و معاش خانواده‌هایشان با خطرات زیادی مواجه شده است.

رضا یکی از کارگرانی است که ابتدا به دلیل حادثه کار سلامت خود را از دست داد بدون آنکه کارفرما هیچگونه رسیدگی و جبران خسارتی برای وی در نظر بگیرد. تازه سلامت نسبی‌اش را به دست آورده و به دنبال کار بود که اپیدمی ویروس کرونا در جامعه منتشر شد. کارگاهی که به تازگی در آن مشغول کار شده بود بسته شد و او دوباره بیکار شد.

 

او دارای یک فرزند دانش‌آموز و یک کودک بیمار است و مدتی از اجاره‌بهای خانه را نیز به مالک بدهکار بود. تمام امیدش به کار جدید شد که گویی قسمت نبود و او به خاطر ویروسی ناشناخته دوباره خانه‌نشین شد. او به رویداد۲۴ می‌گوید: صاحبخانه پولش را می‌خواهد ۲ میلیون تومان به او بدهکارم. از آن بدترهم شرایط دختر کوچم است که تشنج دارد. دیگر توان تامین هزینه‌های درمان او را ندارم. دکتر برایش سی تی اسکن و ام آرآی تجویز کرده است، اما از پس مخارج آن برنمی‌آیم.

 

وی ادامه می‌دهد: فرزند دیگرم برای ادامه سال تحصیلی نیاز به گوشی هوشمند و اینترنت دارد در حالیکه در خانه ما نه گوشی هوشمند پیدا می‌شود نه کامپیوتر. اصلا گوشی هوشمند هم که باشد هر ماه توان خرید بسته اینترنت را نداریم. این روز‌ها بدجور شرمنده خانواده شده‌ام.

 

او که شرایط ثبت نام برای دریافت مقرری بیکاری را ندارد و تا کنون تحت پوشش هیچ بیمه‌ای نبوده است، می‌گوید: شرایط زندگی ما روز به روز سخت‌تر می‌شود. ما واقعا از پس خرید ماسک و لوازم بهداشتی و ضدعفونی کننده برنمی‌آییم درحالیکه بیش از هر چیز برای حفظ سلامتی کودک بیمارمان به این لوازم نیاز داریم.

معصومه هم کارگری دیگر است که با داشتن ۴ فرزند که یکی از آن‌ها به لحاظ ذهنی کم توان است از راه کارگری ارتزاق می‌کند او به رویداد۲۴ می‌گوید: من در خانه مردم کار می‌کردم گاهی هم سفارش می‌گرفتم و در خانه کار‌های سفارش شده مانند پاک کردن سبزی را انجام می‌دادم. اما ویروس کرونا که کار من هم تعطیل شد. نمی‌توانم برای دریافت حقوق بیکاری ثبت نام کنم، چون شرایط آن را ندارم. من هرگز تحت پوشش بیمه نبوده‌ام و بیشتر اوقات هم کارفرمایی نداشته‌ام و با معرفی آشنایان برای کار به خانه مردم می‌رفتم.

 

او ادامه می‌دهد: گاهی با همسرم که او هم کارگر روزمزد بود و حالا بیکار شده به مناطقی که از قبل آشنایی داشتیم می‌رویم و دستفروشی می‌کنیم، اما مبلغی که گیرمان می‌آید ناچیز است و از پس مخارجمان برنمی‌آییم. ما در تامین نان شب‌مان هم مشکل داریم مواد ضدعفونی کننده که جای خود دارد. حتی فرزند معلولم هم باید مرتب شسته و ضدعفونی شود، زیرا من و همسرم به خارج از خانه می‌رویم، اما به هرحال توان خرید نداریم.

---

بیشتر بخوانید: افزایش متقاضیان بیمه بیکاری نشانه بی اعتمادی بنگاه‌ها

 

علی حیدری نائب رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری درباره تاثیر انتشار ویروس کرونا بر معیشت جامعه کارگری کشور به رویداد۲۴ می‌گوید: اطلاعات اولیه‌ای که در حاضر می‌توان آن را قابل اتکا معرفی کرد آن است که تا کنون ۷۰۰ هزار کارگری که در اثر شیوع ویروس کرونا، کار خود را از دست داده‌اند و واجد شرایط دریافت بیمه بیکاری هستند در سامانه سازمان تامین اجتماعی ثبت نام کرده‌اند.

 

وی با بیان اینکه افراد ثبت‌نام شده در سامانه تامین اجتماعی تنها می‌توانستند طی ۳ ماه یعنی ماه‌های اسفند ۹۸، فروردین و اردیبهشت از مقرری بیکاری استفاده کنند، ادامه می‌دهد: البته این مبالغ تا کنون به حساب کارگران ثبت نام کرده واریز نشده و وعده داده‌اند که این کار اجرایی خواهد شد. فرض بر این است که از آخر اردیبهشت مشاغل بازگشایی شده و کارگران بر سر کار‌های خود برمی‌گردند.

نائب رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری خاطرنشان می‌کند: برای پرداخت این مبالغ اعتباری لازم است که باید از طریق دولت تامین شود، زیرا صندوق بیمه بیکاری چنین منابعی ندارد که بتواند این حجم بزرگ از متقاضیان را پاسخ بدهد. این تعداد بیکار ثبت نام شده جدا از بیش از ۲۰۰ هزار نفر افرادی هستند که از صندوق بیمه بیکاری مقرری می‌گرفتند.

 

وی اظهار می‌کند: براساس تصمیم‌گیری‌های انجام شده برای کارفرمایانی که اقدام به تعدیل نیروی انسانی نکنند ۱۲ میلیون تومان وام از محل اعتباراتی که دولت در اختیار وزارت تعاون گذاشته پرداخت می‌شود که این امتیاز به کمک آمده است وگرنه تعداد بیکاران از این تعداد بیشتر بود. این تسهیلات ارزان قیمت برای جلوگیری از بیکاری کارگران بود ما اینکه این طرح تا چه میزان به هدف خود برسد مشخص نیست. زیرا تجارب قبلی اثبات کرده چنین طرح‌هایی تنها توزیع پول ارزان قیمتی است که عده‌ای هم از آن استفاده می‌کنند، اما بازخورد مناسب و پیش‌بینی شده توسط طرح هرگز اتفاق نیفتاده است.

 

حیدری با بیان اینکه تعداد بی‌شماری از کارگران هم واجد شرایط دریافت بیمه بیکاری نیستند، توضیح می‌دهد:، زیرا این افراد یا ۳ درصد سهم‌شان به صندوق تامین اجتماعی ریخته نمی‌شود یا اینکه مشمول دریافت بیمه بیکاری نیستند مانند کارگران ساختمانی که این تعداد در آمار کارگران بیکار شده به علت کرونا محاسبه نمی‌شوند.

 

نائب رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری با بسیاری از کارگران در بخش غیررسمی اقتصاد کار می‌کردند، اما از پوشش بیمه‌ای به دلایل مختلف برخوردار نبودند. اگر این کارگران را نیز در آمار کارگرانی که در اثر کرونا درآمدشان کاهش یافته یا به صفر رسیده، محاسبه کنیم عدد قابل توجهی می‌شود. با توجه به اینکه این بیماری هنوز از جامعه ایرانی خارج نشده و شرایط ادامه دارد به نظر می‌آید این روند ادامه یافته و آثار اجتماعی و اقتصادی کم‌سابقه خود را بر زندگی خانواده‌های کارگری گذاشته باشد.

وی با اشاره به اینکه در شرایط فعلی دغدغه‌های اقتصادی و معیشتی مشخص نیست تا کی ادامه یافته و چرخ اقتصادی چه زمانی شروع به فعالیت عادی خود می‌کند، می‌افزاید: دغدغه جامعه کارگری این است که حتی در صورت رفع ویروس کرونا شرایط اقتصادی چه زمانی به شرایط عادی بازمی‌گردد. کارگران بیکار شده کی می‌توانند شروع به کار کنند و خساراتی که در طول این روز‌ها به آن‌ها وارد شده است چه زمانی قابل جبران است.

 

حیدری با تاکید براینکه وضعیت معیشتی کارگر ایرانی در حالت عادی نیز با توجه به میزان مزد آن‌ها و تفاوت دستمزد و هزینه‌های معیشت چندان مطلوب نیست، اظهار می‌کند: این موضوع آثار روانی خود را بر زندگی خانواده کارگران گذاشته است؛ لذا صدمات اجتماعی بی‌ثباتی و عدم امنیت روانی که در خانواده‌های کارگران ایجاد شده و آسیب‌های روحی ناشی از تنش‌های اقتصادی در این خانواده‌ها کمتر از مشکلات اقتصادی آن‌ها نیست.

 

او با بیان اینکه انتشار ویروس کرونا و تعطیلی برخی مشاغل قطعا باعث شده تعدادی از کارگران تعدیل شوند، توضیح می‌دهد: تعدیل ممکن است شکل‌های مختلفی داشته باشد به یک کارگر می‌گویند برو چند ماه دیگر که کرونا رفع شد برگرد. برخی کارگاه‌ها نیز براساس طبیعت کارشان تا زمانی نامشخص قادر به کارنخواهند بود به این دلیل که نوع فعالیت آن‌ها تنها در زمان سلامت کامل جامعه و ریشه‌کن شدن بیماری امکان دارد. مانند هتل‌ها، رستوران‌ها و سایر اماکنی که خاصیت فعالیت آن‌ها حضور جمعیت‌ها در آن است.

 

این فعال حوزه کارگری با اشاره به اینکه جمعیت بی‌کار ثبت نام شده در سامانه تامین اجتماعی هم همین افرادی هستند که به دلیل شرایط بنگاه اقتصادی بیکار شده‌اند، اضافه می‌کند: حتی در بیمارستان‌ها که به شدت سرشان شلوغ است مشاهده می‌کنیم که بیمارستان‌های خصوصی تعدیل نیرو‌های معناداری انجام می‌دهند؛ بنابراین اینکه تعدادی از کارگران به دلیل تعطیلی بنگاه اقتصادی ناشی از اپیدمی کرونا بیکار شدند حتما رخ داده است.

 

او با بیان اینکه اطلاعات و آماری از میزان ابتلا به ویروس کرونا در دست نیست، توضیح می‌دهد: گستردگی کارگاه‌ها و تشخیص اینکه آیا بیماری ناشی از کار در کارگاه رخ داده یا خارج از آن قابلیت اندازه‌گیری ندارد. این بیماری ممکن است توسط افرادی که علائم بیماری را ندارند به دیگران سرایت کند بنابراین غیرقابل پیش‌بینی بودن رفتار این ویروس آن را غیرقابل پیگیری می‌کند.

 

حیدری تصریح می‌کند: ما اخبار متعددی درباره کارگاه‌های کوچک و متوسط و بزرگ شندیم که تامین لوازم بهداشتی و حفاظتی برای مقابله با ویروس کرونا برای کارگران به خوبی انجام نمی‌شده و با نقایصی مواجه بوده است. به بیان دیگر بسیاری از کارفرمایان اهمیت زیادی برای تامین این تمهیدات در راستای حفظ سلامت کارگران و خودشان در مقابل این ویروس قائل نبودند. شاید یکی از عواملی که باعث گسترش این بیماری در محیط کار می‌شود همین موضوع باشد. کارفرمایانی که عقلانیت به خرج دادند متوجه بودند تداوم فعالیت‌شان درگروی حفظ سلامت کارگران در برابر این بیماری است.

---

بیشتر بخوانید: وضعیت کارگر و معلم در روزگار ویروس کرونا

وی با بیان اینکه در اوائل اپیدمی با توجه به دستور ستاد ملی مقابله با کرونا به جز کارگاه‌هایی با محصولات اساسی مورد نیاز مردم باقی کارگاه‌ها تعطیل شدند، می‌گوید: البته با بازگشایی تدریجی این مشاغل مشکل بیکاری کارگران نیز به تدریج حل می‌شود، اما با توجه به تعداد بنگاه‌های اقتصادی تعدیل شده تعداد کارگران بیکار شده نیز حتما عدد بزرگی خواهد بود.

 

این فعال حوزه کارگری خاطرنشان می‌کند: طی ۳ ماه اخیر کارگرانی که تنها محل ارتزاقشان دستمزدی بوده که به شکل روزانه، ماهانه یا هفتگی از کارفرما دریافت می‌کردند یا فعالیت‌هایی بوده است که ویژگی خوداشتغالی داشته است و کارگران فصلی و روزمزد و ساختمانی و کارگران بخش غیررسمی به شدت تحت تاثیر اپیدمی ویروس کرونا قرار گرفتند و آسیب‌های بسیار شدیدی به زندگی آن‌ها وارد شده است که ارزیابی و گزارشگیری درباره آن امکان‌پذیر نیست.

 

وی تصریح می‌کند: متاسفانه در کشور ما یک بانک اطلاعاتی جامع اقتصادی و اجتماعی وجود ندارد. ما در شرایطی قرار داریم که هر لحظه ممکن است شبیه این ویروس یا هر حادثه غیرمترقبه دیگری مانند سیل و زلزله و... بر جامعه ما تحمیل شود. باید با عزم ملی در خصوص تهیه این بانک اطلاعاتی که بتواند فرد به فرد جامعه را شناسایی کرده و رفتار‌ها و نیازهایش را بشناسد تا هرلحظه که احساس کرد بر اساس عدالت اجتماعی، عدالت اسلامی و اصول قانون اساسی نیاز است که دولت به کمک آن‌ها بشتابد حتما از طریق تامین منابع کمک‌های ضروری را به دست آن‌ها برساند.

 

حیدری با بیان اینکه نوشدارو بعد از مرگ سهراب به هیچ دردی نمی‌خورد، می‌گوید: اگر بیماری در یک خانواده اعضای آن را تحت تاثیر قرار داد و سرپرست را از بین برد ضربه مهلکی به خانواده می‌خورد؛ لذا وجود این بانک اطلاعاتی که ما بر ایجاد آن اصرار داریم برای ارائه خدمات به هنگام به جامعه اصرار داریم ضروری است نبود آن باعث می‌شود. در نبود این بانک تمام هزینه‌هایی که می‌شود آنچنان که باید و شاید به هدف نهایی که افراد کم‌برخوردار هستند نمی‌رسد.