آخرین نقشه آمریکا برای کشاندن ایران به میز مذاکره
کارشناس مسائل بین الملل در گفتگویی درباره ادعای پمپئو مبنی بر بازگشت تحریم ها گفت که در این خصوص اجماع جهانی وجود ندارد و کشورها ملزم به تبعیت کردن از آن نیستند.
رویداد۲۴ روز پنجشنبه ششم شهریور ماه بود که مایک پمپئو اعلام کرد آمریکا فرایند ۳۰ روزه‌ای را برای بازگرداندن تقریباً تمامی تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران کلید زده است و این تحریم‌ها به صورت خودکار از ۲۰ سپتامبر (۳۰ شهریور) بازخواهند گشت. وزیر خارجه آمریکا در ادامه افزود که چنانچه هر یک از اعضای شورای امنیت قطعنامه‌ای را برای ادامه رفع تحریم‌ها ارائه کند، آمریکا با آن مخالفت خواهد کرد. چنانچه قطعنامه‌ای ارائه نشود، تحریم‌ها علیه ایران روز ۲۰ سپتامبر بازخواهند گشت. پمپئو همچنین مدعی شده که این اقدام ایران به میز مذاکره می‌کشاند. درخواست آمریکا در حالی صورت می‌گیرد که هفته گذشته بعد از ارائه درخواست رسمی آمریکا به شورای امنیت سازمان ملل متحد برای بازگرداندن تحریم‌هایی که به موجب برجام و قعطنامه ۲۲۳۱ لغو شده بود، ۱۳ عضو اعم از چهار عضو دائم و ۹ عضو غیر دائم به صراحت اعلام کردند، خواسته آمریکا هیچ مبنای قانونی ندارد. در همین راستا و برای بررسی بیشتر موضوع با محسن پاک آیین، سفیر سابق ایران در آذربایجان و تحلیلگر مسائل بین الملل گفتگو کرده ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
ارزیابی شما از فضای تقابل بین ایران و آمریکا چیست؟ آیا واشنگتن می‌تواند به طور یکجانبه مکانیسم ماشه را علیه ایران به کار گیرد؟
همانطور که بار‌ها و بار‌ها درباره آن صحبت شده است ایالات متحده آمریکا به لحاظ قانونی و قوانین بین المللی هیچ گونه حقی برای استفاده از مکانیسم ماشه ندارد و بار‌ها به وضوح عنوان شده که این کشور به دلیل خروج از توافق هسته‌ای به هیچ وجه نمی‌تواند دست به چنین اقدامی بزند. موضوعی که اکثر کشور‌های دنیا بر آن اجماع دارند و شکست اخیر آمریکا در شورای امنیت گواه بر همین موضوع است.
در قدم بعدی مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در اقدامی نسنجیده و غیرکارشناسی نامه‌ای به رئیس دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل متحد نوشت که آن هم با واکنش منفی روبرو شد و رییس دوره‌ای شورای امنیت در پاسخ به نامه پمپئو گفت با توجه به اینکه اجماعی در رابطه با ادعای آمریکا وجود ندارد، شورای امنیت نمی‌تواند اقدامی انجام دهد. همه این عوامل به خوبی نشان می‌دهد که آمریکا امروز در وضعیتی نیست که بتواند مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال کند.
یک واقعیت پنهان هم این است که کشور‌های دنیا به ویژه اروپایی‌ها در بقای ترامپ مردد هستند و در مقطع فعلی تمایلی برای بازی در زمین ترامپ ندارند؛ چرا که احتمال می‌دهند در صورت باخت ترامپ در انتخابات آن‌ها با جو بایدن دچار اختلاف و شکاف شوند؛ چرا که در برهه‌هایی مجبور بودند به خواسته ترامپ تن در دهند؛ بنابراین کشور‌های مختلف دنیا چنین نکاتی را همواره مد نظر دارند. حتی روزنامه صهیونیستی هاآرتص اخیرا در مطلبی به بنیامین نتانیاهو پیشنهاد داد تا با جو بایدن همکاری کند. البته پیش بینی نتیجه انتخابات سوم نوامبر در آمریکا دشوار است، اما کشورها چنین مسائلی را در محاسبات خود با آمریکا در نظر می‌گیرند.
در دوره‌ای که ایالات متحده آمریکا بیش از پیش منزوی و تنها به نظر می‌رسد تلاش هایش برای فعال سازی مکانیسم ماشه علیه ایران راه به جایی نخواهد برد و امیدوار خواهیم بود که در زمان مقرر نیز تحریم‌های تسلیحاتی ایران به پایان برسد.
در این بین مقام‌های آمریکا به استدلال‌های مختلفی متوسل شده اند. اخیرا برایان هوک نماینده مستعفی امور ایران در وزارت خارجه آمریکا مدعی شده که برجام یک قرارداد سیاسی است و از لحاظ حقوقی الزام آور نیست. او ادعا کرده که حتی در برجام امضایی نیز وجود ندارد و واشنگتن مختار به استفاده از اسنب بک است. نظر شما چیست؟
علی رغم ضعف‌ها و بدعهدی‌های اروپا در قبال تعهدات و همچنین ضعف‌های دیگر برجام، تا کنون حفظ این پیمان تداوم یافته است. برجام یک توافق یا پیمان بین‌المللی است و کشور‌های امضا کننده متعهد به انجام اقداماتی شده اند و در واقع حقوقی نسبت به یکدیگر دارند؛ لذا این پیمان مشمول حقوق بین‌الملل است. پس برجام یک پیمان حقوقی است. برای تنظیم آن حدود دو سال مذاکره داشته و سپس هم توافق به تصویب طرف‌های مذاکره کننده رسیده است.
در واقع طرف‌های برجام به قرائت بیانیه پرداخته و آن را امضا کرده اند؛ بنابراین تلقی کردن آن به عنوان یک پیمان سیاسی یک اقدام نسنجیده و به دور از واقعیات است. طرح چنین استدلال‌های بی پایه و بی اساسی به منظور محق جلوه دادن آمریکا برای فعال سازی اسنپ بک است. همه اعضای برجام به حقوقی بودن این توافق باور دارند؛ همانطور که این توافق، تعهداتی را برای همه طرفین آن مشخص کرده است.
قبل از اعلام آرای اعضای شورای امنیت در خصوص پیش نویس قطعنامه آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران گفته می‌شد که واشنگتن از نتایج این رأی گیری آگاه بود؛ به نظر شما چه عاملی سبب شد تا آمریکا با علم بر اینکه می‌دانست در این جلسه شکست می‌خورد دست به چنین ریسکی زد؟
معتقدم که چنین رویه‌ای به دلیل وجود مشاوران و کارشناسان بی اطلاع یا کم اطلاعی است که در اطراف ترامپ حضور دارند و با انگیزه‌های سیاسی به رئیس جمهور آمریکا مشاوره می‌دهند. شما ببینید یک سلسله تصمیمات زنجیره‌ای در دوران ریاست جمهوری ترامپ اتخاذ شده که پیش بینی می‌شده همه آن‌ها با شکست مواجه شود. برای مثال در موضوع انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به بیت المقدس، شاهد بودیم که هیچ کشوری حتی متحدان قبلی آمریکا از این اقدام حمایت نکردند. در ادامه دیدیم که طرح معامله بزرگ قرن و الحاق کرانه باختری به سرزمین‌های اشغالی مطرح شد که اکثر کشورها حتی سازمان ملل هم از آن حمایت نکردند. در خصوص الحاق بلندی‌های جولان به رژیم اشغالگر نیز به همین شکل بود. در داستان برجام هم به جز چند مورد، اکثریت کشور‌های دنیا اقدام آمریکا یعنی خروج از این توافق را محکوم کردند.
بیشتر بخوانید: وزیر خارجه سوئیس: تلاشم این است که حداقل‌های گفتگو بین تهران و واشنگتن برقرار شود
این تحلیل در خصوص مکانیسم ماشه نیز صدق می‌کند؛ به دلیل یکجانبه گرایی، زورگویی، نقض قوانین و مقررات بین المللی و تصمیمات بدون پشتوانه کارشناسی، آمریکا در دوره ترامپ دستاوردی در سیاست خارجی کسب نکرده است. اگر به صورت موردی اقدامات آمریکا را در غرب و یا شرق آسیا و دیگر کشورها بررسی کنیم و پیش بینی‌های صورت گرفته را قبل از اقدام رسمی این کشور ملاحظه کنیم می‌بینیم که شکست تنها خروجی آن بوده است. اما با این حال، این پیش بینی‌های درست و استدلال‌های قوی، مانع اقدامات آمریکا نشد. در مجموع باید گفت که غیرمعمول و عجیب نیست که آمریکا با علم به شکست، باز هم برنامه هایش را اجرایی می‌کند.
اگر آمریکا به طور یکجانبه تحریم‌ها علیه ایران را باز گرداند در آن صورت چه خواهد شد؟
فرض کنیم که این اتفاق رخ دهد، وقتی کشور‌های دنیا از آن پیروی نکنند چه دستاوردی خواهد داشت؟ خیلی از کشور‌های دنیا به جز جمهوری دومینیکن بر این باورند که اقدام آمریکا مبتنی بر مکانیسم ماشه، خلاف قوانین بین المللی است و حقی ندارد. همانطور که اشاره کردم این اقدام آمریکا نیز مانند طرح‌های پیشین شکست خورده و ناکام خواهد ماند.
با این حال اگر پیش بینی شما تحقق یابد و آمریکا در این مدت باقی مانده یک شکست دیگر را از ایران تجربه کند باید منتظر چه اقدامی از سوی آمریکا باشیم؟ آیا واشنگتن از روی عصبانیت به اقدامات محدود برای درگیری نظامی با ایران روی خواهد آورد؟
ایالات متحده آمریکا هر آنچه که در توان داشته تا کنون علیه ایران به کار بسته است؛ از اقدامات تحریمی گرفته تا انواع توطئه‌های دیگر. دست واشنگتن در قبال اقدام علیه ایران خالی است و به نظر نمی‌رسد در آستانه انتخابات ریاست جمهوری نیز دست به اقدامی علیه ایران بزند. البته اگر هم بزند با پاسخ قاطع و کوبنده ایران مواجه خواهد شد.
به نظر شما نظر برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای تصویب طرح دو فوریتی جهت خروج از برجام در این برهه حساس می‌تواند به ایران کمک کند؟
در حال حاضر اراده همه اعضای برجام از جمله جمهوری اسلامی ایران بر حفظ و تداوم برجام است. بدیهی است اگر هریک از اعضای برجام مثلاً اروپایی‌ها بخواهند اقداماتی بر خلاف این توافق انجام دهند و یا مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال کنند، در آن صورت دست ایران خالی نخواهد بود و تصمیم لازم را اتخاذ خواهد کرد.
در سفر مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به ایران بیانیه‌ای مشترک منتشر شد و در آن ایران اجازه دسترسی دو سایت را به بازرسان آژانس داد. فکر می‌کنید اقدام ایران سنجیده بود و توانست جو ایران هراسانه‌ای که ایجاد شده بود را از بین ببرد؟
سفر رافائل گروسی به تهران به همراه دیدار‌های او با مقام‌های ایرانی و همچنین بیانیه مشترک منتشر شده و گزارش آژانس گامی مهم در روابط ایران و آژانس بود. شاهد بودیم که گروسی از سفرش به ایران راضی بود و از تهران نیز راضی خارج شد. کشور‌های اروپایی نیز از این توافق ابراز خرسندی کردند. در ایران همیشه اراده برای تداوم همکاری با آژانس وجود داشته است. اینکه گروسی اعلام کرد که آژانس به صورت مستقلانه عمل خواهد کرد و طرف هیچ جناحی را نخواهد گرفت، موضع خوبی بود و آینده روابط تهران و آژانس را روشن ساخت. ایران همواره همکاری‌های مثبتی با آژانس داشته و اکثر کشور‌های دنیا می‌دانند که ایران به دنبال استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای است. در این بین فرافکنی و طرح بحث‌های حاشیه‌ای از سوی برخی از دشمنان ایران نمی‌تواند خللی در این روند ایجاد کند.
درباره ادعای پمپئو که گفته است تحریم‌ها از ۳۰ شهریور احیا می‌شوند، نظرتان چیست؟
این هم یک حرف بی پشتوانه است. اگر منظور پمپئو، تحریم‌های یکجانبه آمریکاست که وجود داشته و کشورها ملزم به تبعیت از آن نیستند. اگر هم منظورش تحریم‌های بین المللی است که در این زمینه، اجماع جهانی وجود ندارد و مورد حمایت واقع نخواهد شد. اشکال آمریکا این است که نمی‌خواهد انزوای خود را قبول کند و برای حاکمیت ملی و استقلال رای کشور‌های جهان، ارزش قائل شود.
ارزیابی شما از فضای تقابل بین ایران و آمریکا چیست؟ آیا واشنگتن می‌تواند به طور یکجانبه مکانیسم ماشه را علیه ایران به کار گیرد؟
همانطور که بار‌ها و بار‌ها درباره آن صحبت شده است ایالات متحده آمریکا به لحاظ قانونی و قوانین بین المللی هیچ گونه حقی برای استفاده از مکانیسم ماشه ندارد و بار‌ها به وضوح عنوان شده که این کشور به دلیل خروج از توافق هسته‌ای به هیچ وجه نمی‌تواند دست به چنین اقدامی بزند. موضوعی که اکثر کشور‌های دنیا بر آن اجماع دارند و شکست اخیر آمریکا در شورای امنیت گواه بر همین موضوع است.
در قدم بعدی مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در اقدامی نسنجیده و غیرکارشناسی نامه‌ای به رئیس دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل متحد نوشت که آن هم با واکنش منفی روبرو شد و رییس دوره‌ای شورای امنیت در پاسخ به نامه پمپئو گفت با توجه به اینکه اجماعی در رابطه با ادعای آمریکا وجود ندارد، شورای امنیت نمی‌تواند اقدامی انجام دهد. همه این عوامل به خوبی نشان می‌دهد که آمریکا امروز در وضعیتی نیست که بتواند مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال کند.
یک واقعیت پنهان هم این است که کشور‌های دنیا به ویژه اروپایی‌ها در بقای ترامپ مردد هستند و در مقطع فعلی تمایلی برای بازی در زمین ترامپ ندارند؛ چرا که احتمال می‌دهند در صورت باخت ترامپ در انتخابات آن‌ها با جو بایدن دچار اختلاف و شکاف شوند؛ چرا که در برهه‌هایی مجبور بودند به خواسته ترامپ تن در دهند؛ بنابراین کشور‌های مختلف دنیا چنین نکاتی را همواره مد نظر دارند. حتی روزنامه صهیونیستی هاآرتص اخیرا در مطلبی به بنیامین نتانیاهو پیشنهاد داد تا با جو بایدن همکاری کند. البته پیش بینی نتیجه انتخابات سوم نوامبر در آمریکا دشوار است، اما کشورها چنین مسائلی را در محاسبات خود با آمریکا در نظر می‌گیرند.
در دوره‌ای که ایالات متحده آمریکا بیش از پیش منزوی و تنها به نظر می‌رسد تلاش هایش برای فعال سازی مکانیسم ماشه علیه ایران راه به جایی نخواهد برد و امیدوار خواهیم بود که در زمان مقرر نیز تحریم‌های تسلیحاتی ایران به پایان برسد.
در این بین مقام‌های آمریکا به استدلال‌های مختلفی متوسل شده اند. اخیرا برایان هوک نماینده مستعفی امور ایران در وزارت خارجه آمریکا مدعی شده که برجام یک قرارداد سیاسی است و از لحاظ حقوقی الزام آور نیست. او ادعا کرده که حتی در برجام امضایی نیز وجود ندارد و واشنگتن مختار به استفاده از اسنب بک است. نظر شما چیست؟
علی رغم ضعف‌ها و بدعهدی‌های اروپا در قبال تعهدات و همچنین ضعف‌های دیگر برجام، تا کنون حفظ این پیمان تداوم یافته است. برجام یک توافق یا پیمان بین‌المللی است و کشور‌های امضا کننده متعهد به انجام اقداماتی شده اند و در واقع حقوقی نسبت به یکدیگر دارند؛ لذا این پیمان مشمول حقوق بین‌الملل است. پس برجام یک پیمان حقوقی است. برای تنظیم آن حدود دو سال مذاکره داشته و سپس هم توافق به تصویب طرف‌های مذاکره کننده رسیده است.
در واقع طرف‌های برجام به قرائت بیانیه پرداخته و آن را امضا کرده اند؛ بنابراین تلقی کردن آن به عنوان یک پیمان سیاسی یک اقدام نسنجیده و به دور از واقعیات است. طرح چنین استدلال‌های بی پایه و بی اساسی به منظور محق جلوه دادن آمریکا برای فعال سازی اسنپ بک است. همه اعضای برجام به حقوقی بودن این توافق باور دارند؛ همانطور که این توافق، تعهداتی را برای همه طرفین آن مشخص کرده است.
قبل از اعلام آرای اعضای شورای امنیت در خصوص پیش نویس قطعنامه آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران گفته می‌شد که واشنگتن از نتایج این رأی گیری آگاه بود؛ به نظر شما چه عاملی سبب شد تا آمریکا با علم بر اینکه می‌دانست در این جلسه شکست می‌خورد دست به چنین ریسکی زد؟
معتقدم که چنین رویه‌ای به دلیل وجود مشاوران و کارشناسان بی اطلاع یا کم اطلاعی است که در اطراف ترامپ حضور دارند و با انگیزه‌های سیاسی به رئیس جمهور آمریکا مشاوره می‌دهند. شما ببینید یک سلسله تصمیمات زنجیره‌ای در دوران ریاست جمهوری ترامپ اتخاذ شده که پیش بینی می‌شده همه آن‌ها با شکست مواجه شود. برای مثال در موضوع انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به بیت المقدس، شاهد بودیم که هیچ کشوری حتی متحدان قبلی آمریکا از این اقدام حمایت نکردند. در ادامه دیدیم که طرح معامله بزرگ قرن و الحاق کرانه باختری به سرزمین‌های اشغالی مطرح شد که اکثر کشورها حتی سازمان ملل هم از آن حمایت نکردند. در خصوص الحاق بلندی‌های جولان به رژیم اشغالگر نیز به همین شکل بود. در داستان برجام هم به جز چند مورد، اکثریت کشور‌های دنیا اقدام آمریکا یعنی خروج از این توافق را محکوم کردند.
بیشتر بخوانید: وزیر خارجه سوئیس: تلاشم این است که حداقل‌های گفتگو بین تهران و واشنگتن برقرار شود
این تحلیل در خصوص مکانیسم ماشه نیز صدق می‌کند؛ به دلیل یکجانبه گرایی، زورگویی، نقض قوانین و مقررات بین المللی و تصمیمات بدون پشتوانه کارشناسی، آمریکا در دوره ترامپ دستاوردی در سیاست خارجی کسب نکرده است. اگر به صورت موردی اقدامات آمریکا را در غرب و یا شرق آسیا و دیگر کشورها بررسی کنیم و پیش بینی‌های صورت گرفته را قبل از اقدام رسمی این کشور ملاحظه کنیم می‌بینیم که شکست تنها خروجی آن بوده است. اما با این حال، این پیش بینی‌های درست و استدلال‌های قوی، مانع اقدامات آمریکا نشد. در مجموع باید گفت که غیرمعمول و عجیب نیست که آمریکا با علم به شکست، باز هم برنامه هایش را اجرایی می‌کند.
اگر آمریکا به طور یکجانبه تحریم‌ها علیه ایران را باز گرداند در آن صورت چه خواهد شد؟
فرض کنیم که این اتفاق رخ دهد، وقتی کشور‌های دنیا از آن پیروی نکنند چه دستاوردی خواهد داشت؟ خیلی از کشور‌های دنیا به جز جمهوری دومینیکن بر این باورند که اقدام آمریکا مبتنی بر مکانیسم ماشه، خلاف قوانین بین المللی است و حقی ندارد. همانطور که اشاره کردم این اقدام آمریکا نیز مانند طرح‌های پیشین شکست خورده و ناکام خواهد ماند.
با این حال اگر پیش بینی شما تحقق یابد و آمریکا در این مدت باقی مانده یک شکست دیگر را از ایران تجربه کند باید منتظر چه اقدامی از سوی آمریکا باشیم؟ آیا واشنگتن از روی عصبانیت به اقدامات محدود برای درگیری نظامی با ایران روی خواهد آورد؟
ایالات متحده آمریکا هر آنچه که در توان داشته تا کنون علیه ایران به کار بسته است؛ از اقدامات تحریمی گرفته تا انواع توطئه‌های دیگر. دست واشنگتن در قبال اقدام علیه ایران خالی است و به نظر نمی‌رسد در آستانه انتخابات ریاست جمهوری نیز دست به اقدامی علیه ایران بزند. البته اگر هم بزند با پاسخ قاطع و کوبنده ایران مواجه خواهد شد.
به نظر شما نظر برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای تصویب طرح دو فوریتی جهت خروج از برجام در این برهه حساس می‌تواند به ایران کمک کند؟
در حال حاضر اراده همه اعضای برجام از جمله جمهوری اسلامی ایران بر حفظ و تداوم برجام است. بدیهی است اگر هریک از اعضای برجام مثلاً اروپایی‌ها بخواهند اقداماتی بر خلاف این توافق انجام دهند و یا مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال کنند، در آن صورت دست ایران خالی نخواهد بود و تصمیم لازم را اتخاذ خواهد کرد.
در سفر مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به ایران بیانیه‌ای مشترک منتشر شد و در آن ایران اجازه دسترسی دو سایت را به بازرسان آژانس داد. فکر می‌کنید اقدام ایران سنجیده بود و توانست جو ایران هراسانه‌ای که ایجاد شده بود را از بین ببرد؟
سفر رافائل گروسی به تهران به همراه دیدار‌های او با مقام‌های ایرانی و همچنین بیانیه مشترک منتشر شده و گزارش آژانس گامی مهم در روابط ایران و آژانس بود. شاهد بودیم که گروسی از سفرش به ایران راضی بود و از تهران نیز راضی خارج شد. کشور‌های اروپایی نیز از این توافق ابراز خرسندی کردند. در ایران همیشه اراده برای تداوم همکاری با آژانس وجود داشته است. اینکه گروسی اعلام کرد که آژانس به صورت مستقلانه عمل خواهد کرد و طرف هیچ جناحی را نخواهد گرفت، موضع خوبی بود و آینده روابط تهران و آژانس را روشن ساخت. ایران همواره همکاری‌های مثبتی با آژانس داشته و اکثر کشور‌های دنیا می‌دانند که ایران به دنبال استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای است. در این بین فرافکنی و طرح بحث‌های حاشیه‌ای از سوی برخی از دشمنان ایران نمی‌تواند خللی در این روند ایجاد کند.
درباره ادعای پمپئو که گفته است تحریم‌ها از ۳۰ شهریور احیا می‌شوند، نظرتان چیست؟
این هم یک حرف بی پشتوانه است. اگر منظور پمپئو، تحریم‌های یکجانبه آمریکاست که وجود داشته و کشورها ملزم به تبعیت از آن نیستند. اگر هم منظورش تحریم‌های بین المللی است که در این زمینه، اجماع جهانی وجود ندارد و مورد حمایت واقع نخواهد شد. اشکال آمریکا این است که نمی‌خواهد انزوای خود را قبول کند و برای حاکمیت ملی و استقلال رای کشور‌های جهان، ارزش قائل شود.
منبع: خبرآنلاین
خبر های مرتبط
خبر های مرتبط
