پرونده تهران به شورای امنیت نمی‌رود
رویداد۲۴ جدیدترین گزارش اژانس بین المللی انرژی اتمی روز جمعه منتشر شد. در گزارش منتشر شده فصلی از سوی آژانس آمده است که ذخیره آب سنگین ایران به حد برجام رسیده و ذخیره اورانیوم کشور ده برابر بیش از حد مجاز شده است. ایران می‌گوید انتظار این گزارش را داشته. آنچه آژانس روز جمعه به آن شهادت داده، شفافیت اقدامات هسته‌ای ایران است. اتفاقی که به تهران کمک می‌کند تا دست پر را در مقابل جهان داشته باشد.
با رحمان قهرمانپور کارشناس بین الملل به گفتگو نشستیم:
موازی با گزارش فصلی سازمان انرژی اتمی، گزارش پادمانی آژانس هم منتشر شده است. تفاوت این دو گزارش چیست؟
گزارش پادمانی که همراه با گزارش فصلی منتشر شده، بر اساس توافق پادمانی منتشر می‌شود. راستی آزمایی هسته‌ای دو مبنا دارد یکی توافق جامع پادمانی (CSA) و دیگری پروتکل الحاقی. ایران پروتکل الحاقی را امضا، ولی تصویب نکرده است و آن را داوطلبانه اجرا می‌کند. ایران خواهان ادغام این دو نوع گزارش است، ولی ظاهرا آژانس تمایلی به این کار ندارد؛ و این را آقای کمالوندی هم گفته. اما آژانس مخالف چنین روندی است و معتقد است که هر یک از این گزارش‌ها به طور جداگانه منتشر شوند.
آژانس انرژی اتمی این دو مورد را یکسان نمی‌داند، اما ایران بر اساس گفته کمالوندی، به دنبال یکی شدن این دو موضوع است. آژانس در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱، موظف به ارائه گزارش به شورای امنیت است، اما گزارش پادمانی، مرتبط با خود آژانس است. در بخش پادمانی ممکن است مسائلی مطرح شود که در گزارش فصلی آژانس که منتشر می‌شود، مورد توجه نباشد.
بیشتر بخوانید: دو گزینه دشوار ایران در مقابل مکانیسم ماشه
در گزارش فصلی به رسیدن آب سنگین به میزان برجام اشاره شده است. این موضوع از نظر فنی چه معنایی دارد؟
بحث این است که در گذشته بر اساس توافق هسته ای، قرار بود که ما بخشی از آب سنگین را بفروشیم. اما با سنگ اندازی‌های ترامپ این اتفاق نیفتاد. کمالوندی مدتی پیش خبر داد که بخشی از این آب سنگین فروخته می‌شود. پس این مطلبی که در گزارش آمده به معنای کاهش تولید آب سنگین نیست. بلکه ایران بخشی از آن چیزی که تولید کرده است را به مشتری‌ها می‌فروشد.
گزارشی که روز جمعه منتشر شده، مورد توجه زیادی قرار گرفته است. اهمیت این گزارش نسبت به گزارش‌های فصلی دیگر که هر سه ماه منتشر می‌شده اند در چیست؟
اهمیت این گزارش در این است که به لحاظ فنی ایران دسترسی‌هایی را که آژانس نسبت به دو سایت نیاز داشت، داده است. آژانس می‌گفت فعالیت‌های این دو سایت اعلام نشده و می‌خواست که از آن‌ها بازدید کند. با توافق بین ایران و آژانس امکان بازدید از یک سایت فراهم شد و سایت دیگر هم در اواخر ماه سپتامبر مورد بازدید قرار می‌گیرد. اهمیت آخرین گزارش منتشر شده از سوی آژانس در این است که این اجازه از سوی ایران پس از مدتی کشمکش داده شده است. اما در بعد سیاسی موضوع این است که در ماه سپتامبر کنفرانس عمومی آژانس و شورای حکام هر دو جلسه دارند. ایران با توافقی که کرده و اجازه‌هایی که برای آژانس صادر کرده است، از بحرانی که می‌توانست در ماه سپتامبر دامن گیرش شود، رها شد.
ایران چه امتیازی داد و چه امتیازی گرفت تا توانست به چنین توافق مهمی دست پیدا کند؟ و آیا امتیازی که الان تهران در دست دارد در شورای امنیت یا مذاکرات بعدی می‌تواند دست بالا را نصیب ما کند؟
امتیازی که ایران داد، همان دسترسی به سایت‌های مورد نظر آژانس بود. امتیازی هم که ما گرفتیم این بود که بر اساس زمانبندی که می‌خواستیم آژانس به این مراکز دسترسی پیدا کرد. چون اگر قرار بود زمانبندی مورد نظر آن‌ها اعمال شود ممکن بود نتایج متفاوتی حاصل شود. اما این زمان که ایران برای آن در نظر گرفته زمان مناسب مورد نظر ماست. یک امتیاز مهم دیگر هم این است که بر اساس توافق دیگر اژانس نمی‌تواند با توجه به گزارش‌هایی که اسراییل از روی اسنادی که مدعی است در دست دارد، می‌دهد، از ایران درخواست جدیدی داشته باشد و این آخرین درخواست آژانس در مورد آن سندهاست با گزارشی که آژانس در ۴ سپتامبر منتشر کرده پرونده ایران به شورای امنیت نمی‌رود، چون آژانس می‌گوید در حال بررسی نمونه گیری هاست و این بررسی مدتی طول می‌کشد، نتیجه این اتفاقات را باید در گزارش بعدی آژانس دید.
آمریکا تلاش می‌کرد تا بهانه‌ای برای اجلاس ماه سپتامبر به دست بیاورد که منجر به فرستادن پرونده ایران به شورای امنیت و ... شود. اگر این اتفاق و امتیازگیری‌ها و امتیازدهی‌ها اتفاق نمی‌افتاد، فضای سنگینی برای ایران در شورای حکام پیش می‌آمد که به سود ما نبود. اما حالا با این گزارش، امکان بهانه گیری منتفی است.
