چرا دلار گران شد؟/ آینده ارز چه خواهد شد؟

رویداد۲۴ دقایقی پیش صرافی ملی نرخ دلار را با بیش از سه هزار تومان گرانتر از نرخ صبح امروز خود معادل 26 هزار و 750 تومان اعلام کرد. رشد 13 درصدی نرخ دلار صرافی ملی در یک روز برای نزدیک شدن این نرخ به نرخ بازار اثرگذار خواهد بود؟ علت گرانی دلار چیست؟

گروهی باور دارند، مشکلات واردکنندگان در تامین ارز از سامانه نیما در رشد قیمت دلار نقش داشته است. عده‌ای عنوان می‌کردند، ورود تقاضا از بازار موازی سهام به بازار سکه و دلار عامل افزایشی شدن قیمت‌ها بوده است. در این میان، گروهی بر اتفاقات سیاسی تاکید دارند و معتقدند، خطر افزایش تحریم‌ها موجب بالا رفتن سطح تقاضا در بازار ارز و سکه شده است.

بعد از ظهر امروز نیز با افزایش قیمت صرافی ملی به نظر می‌رسد سیاستگذار رشد قیمت دلار در بازار را پذیرفته و با به رسمیت شناختن آن، تصمیم گرفته این اختلاف قیمت را کاهش دهد. پیش از این نیز سیاستگذار توزیع ارز ارزان در صرافی ملی با سهمیه 2000 یورو را قطع کرده بود.

با این حال لحظاتی پس از انتشار اعلام نرخ‌های جدید صرافی ملی، عنوان نرخ اسکناس به «نرخ ارز در بازار متشکل ارز ایران» تغییر کرد تا شائبه حذف صرافی ملی و فعال شدن بازار متشکل ارزی جدی‌تر شود.

بازار متشکل ارزی در دی ماه پارسال به تصویب شورای پول و اعتبار رسید و اولین جلسه هیئت مدیره آن ۲۹ فروردین برگزار شد. این بازار یک شرکت خصوصی است که کانون صرافان، کانون بانک‌های دولتی، کانون بانک‌های خصوصی و فرابورس سهام‌داران اصلی آن هستند و با این اتفاق به نظر می‌رسد بازار متشکل ارزی عملا فعال شود.

آینده ارز چه خواهد شد؟

پیش از این نیز درباره علت گرانی دلار و آینده آن، میثم رادپور، کارشناس بازار ارز درباره علت جهش قیمت در روزهای اخیر گفته بود: پیش از شیوع کرونا در ایران، درآمدهای دولت به مشکل خورده بود و با شیوع این بیماری وضع بدتر شد و درآمدهای فروش شرکت‌های پتروشیمی و یا کانی‌های فلزی هم تحت تاثیر کرونا آسیب دید. از آن سمت کسری بودجه تشدید شد و تقاضا را تحریک کرد. اما به نظر من مشکل بیشتر به سمت عرضه برمی‌گردد. در گرانی ارز کاهش عرضه، وزن بیشتری داشته تا تحریک تقاضا.

رادپور معتقد است کنترل بانک مرکزی در طی این سال‌ها به صورت پله‌ای روی بازار ارز کم و کم‌تر شده است. از طرفی همزمان منابع ارزی نیز تحلیل رفته است. بنابراین در حال حاضر منابعی هم اگر باشد امکان مداخله موثر بانک مرکزی وجود ندارد.

این کارشناس تصریح کرد: امیدوارم فکرم غلط باشد اما فکر می‌کنم در حال حاضر فقط یک عامل خارجی بتواند قیمت‌ها را کمی پایین آورد. برای مثال انتخاب نشدن ترامپ در انتخابات آمریکا. یک سیگنال‌ هم کفایت می‌کند که انتظار بازیگران بازار تغییر کند چون این شرایط ناشی از همین انتظارات است. اگر این انتظارات منفی ادامه پیدا کند و در آن سیکل معیوب بیفتیم مثل یک گرداب ادامه پیدا می‌کند در حالی که زور نقدینگی ما به قدری نیست که ارز را به اینجا برساند.

محمدرضا اخوان، کارشناس اقتصادی، نیز درباره آینده ارز عنوان گفته است: در صورت ارائه نشدن سیگنال مناسب از سوی بازارساز و تداوم اعمال سیاست‌های متناقض چه در بازار و چه در محیط اقتصاد کلان، نمی‌توان چشم‌انداز روشنی برای بازار ارز تصور کرد.

به باور اخوان در شرایط کنونی انتظارات منفی فعالان اقتصادی عامل کلیدی در بی‌ثباتی بازار ارز است و تا زمانی که عاملی جهت تعدیل انتظارت عمل نکند، ابزار‌ها برای ثبات‌بخشی به بازار ارز بسیار محدود است.

با این حال جلسات دولت و مجلس برای بازگردان اعتماد مردم به بازار سهام ادامه دارد و به نظر می‌رسد از این طریق می‌خواهند بخشی از فشار تشدید نوسانات در بازارهای دیگر را بگیرند اما عوامل دیگر از جمله تحریم، مسائل سیاسی و همچنین مشکلات واردکنندگان در تامین ارز معلوم نیست که چه سرنوشتی خواهند داشت؟

آخرین کارنامه صادرات غیرنفتی ایران نیز حاکی از افت بیش از 40 درصدی صادرات در مرداد ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته است که تراز منفی تجاری ایران این مساله را هشدارآمیزتر کرده است. در عین حال سیاستگذار یعنی بانک مرکزی همچنان به دنبال دادن سیگنال‌های ثبات‌بخشی به بازار است.

رئیس کل بانک مرکزی دیروز گفته بود: متوسط عرضه ارز در نیما به صورت روزانه ۱۰۰ میلیون دلار است که تداوم این روند نشان دهنده بهبود روند بازگشت ارزهای صادراتی است.

اما آیا این بهبود مورد اشاره بانک مرکزی در بازار نیز خود را نشان خواهد داد؟