احیای برجام با رمزِ عملیاتی گروه‌های کارشناسی/ آمریکا به توافق هسته‌ای ایران برمی‌گردد؟

رویداد۲۴ «در جریان نشست هفته آینده در وین، ‌انتظار می‌رود که تیم آمریکایی در یک اتاق بشیند و ایرانی‌ها نیز در اتاق دیگر قرار بگیرند و اروپایی‌ها بین آنها تردد داشته باشند.» این روایتی است که پایگاه خبری آکسیوس از آنچه قرار است امروز در پایتخت اتریش و در جریان جلسه کمیسیون مشترک برجام رقم بخورد گزارش داده. پس از انتظارهای فروان و شرط و شروط تهران و واشنگتن برای برداشتن گام نخست بر سر احیای برجام، این گروه‌های کارشناسی هستند که قرار است یخ روابط ایران و آمریکا را باز کنند و سرآغازِ شروع مجدد دیپلماسی میان دو کشور باشند.

روز جمعه گذشته جلسه کمیسیون مشترک برجام بدون حضور آمریکا و به صورت مجازی برگزار شد. در جلسه جمعه قرار شد ادامه مذاکرات در سطح کارشناسی و فنی در وین و به شکل حضوری پیگیری شود. در این جلسه درباره چگونگی بازگشت آمریکا به برجام و از سرگیری تعهدات برجامی ایران گفتگو‌هایی صورت گرفته بود که ادامه آن به جلسه روز سه‌شنبه (امروز، ۱۷ فروردین ماه) موکول شد.

بیشتر بخوانید:مذاکره غیر مستقیم ایران و آمریکا برای احیای برجام چه معنایی دارد؟

هیئت ایرانی در وین را عباس عراقچی معاون ظریف، وزیر خارجه ایران رهبری می کند و راب مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران نیز قرار است مدیریت تیم آمریکایی در نشست امروز را برعهده داشته باشد. 

ایران و آمریکا در وین؛ مذاکره مستقیم یا غیرمستقیم؟

ایران بارها اعلام کرده بود که هیچ گونه مذاکره‌ای با آمریکا بر سر بازگشت این کشور به برجام ندارد. روحانی، ظریف و دیگر مقامات نظام و دولت در اظهارنظرهایی عنوان و همواره تاکید می‌کردند که دولت جو بایدن باید تمامی تحریم‌های هسته‌ای و مرتبط با برجام را رفع و به توافق هسته‌ای برگردد تاپس از آن این تهران باشد که به تعهدات برجامی خود رجوع کند. در مقابل واشنگتن به همراه متحدان اروپایی خود ضمن ابراز نگرانی از فعالیت‌های موشکی و نقش منطقه‌ای ایران، خواستار توافقی گسترده تر از برجام با تهران شدند؛ اختلاف نظر میان تهران و غرب موجب به درازا کشید و در نهایت قرار است امروز در وین گام‌هایی برای حل این اختلافات برداشته شود.

حضور ایران در وین برای گفتگوهای غیرمستقیم با آمریکا با واکنش‌هایی از سوی مقامات ایرانی همراه بود. دولت همواره بر لزوم دیپلماسی همه جانبه با همه بازیگران از جمله آمریکا تاکید داشته اما جریانی در کشور با هرگونه مذاکره قبل از رفع کامل تحریم‌ها مخالفند. مخالفت این جریان که عملا مانع اصلی عدم برگزاری یک نشست مشترک با آمریکایی‌ها از زمان روی کار آمدن بایدن بوده این بار نیز اثر کرد و مقامات دولت یکی پس از دیگری هرگونه مذاکره مستقیم یا غیر مستقیم با آمریکایی‌ها را تکذیب کردند.

عباس عراقچی معاون وزیر خارجه و سعید خطیب زاده سخنگوی این نهاد رسما اعلام کردند قرار نیست هیچ مذاکره مستقیم یا غیر مستقیمی با آمریکایی‌ها انجام شود. این اظهارنظر‌ها نشانگر فشاری بود که بر دولت برای هرگونه مذاکره با آمریکا وارد شده است.

با این وجود در حال حاضر نمایندگان ایران و آمریکا همزمان در وین حضور دارند. عباس عراقچی تیم مذاکره کننده ایرانی را هدایت میکند و تیم آمریکایی نیز به ادعای رسانه‌های آمریکایی ترکیبی از مجرب‌ترین مقامات آمریکایی مرتبط با مذاکرات هسته‌ای سال ۲۰۱۵ است. راب مالی مسئول امور ایران در آمریکا برای انجام مذاکرات غیر مستقیم با طرف ایرانی راهی وین شده و انتظار می‌رود ریچارد نفیو معمار تحریم‌ها علیه ایران نیز در هیات آمریکایی حضور داشته باشد. به گزارش آژانس خبری فرانسه قرار است هیات‌های دیپلماتیک دو کشور در دو مکان متفاوت و با میانجی گری مذاکره کنندگان اروپایی با هم گفتگو کنند.

بازگشت آمریکا به برجام ، در وین چه خبر است؟

یک دیپلمات اروپایی به وال استریت ژورنال گفته اروپایی‌ها برای اینکه عزم جدی شان جهت بازگشت طرفین به برجام را نشان دهند قرار است مدیران سیاسی و وزرای خارجه خود را برای نشست افتتاحیه راهی وین کنند. اما روسیه برعکس هیچ نماینده‌ای را از مسکو راهی وین نکرده و به میخائیل اولیانوف نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین اکتفا کرده است. چین هم قرار است مقامات سطح پایینی را به مذاکره بفرستند.

کلسی دونپورت رییس بخش سیاست عدم اشاعه در انجمن کنترل سلاح آمریکا گفته این چارچوبی که طراحی شده ایده‌آل نیست، اما اروپایی‌ها کاملا آماده‌اند که بن‌بست را بشکنند. او مذاکره دو طرف در دو اتاق مجزا را یک «قدم قابل توجه» خوانده و گفته باید موارد بسیار بیشتری وارد فرآیند مذاکره شود.

دونپورت برای مثال افزوده آمریکا باید دارایی‌هایی ایران در بانک‌های بین‌المللی را برای تسهیل تجارت اقلام بشردوستانه آزاد کند و تهران باید غنی سازی اورانیوم بیش از مقدار مورد اجازه در برجام را متوقف کند.

یک دیپلمات حاضر در وین به آژانس خبری فرانسه گفته مشکل همه اقدامات غیر قابل برگشتی است که تهران انجام داده نظیر فعالیت‌های تحقیقاتی که در حال اجراست.

با اینکه طرف آمریکایی رسما بر حضور خود در مذاکرات روز سه شنبه صحه گذاشته، نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین المللی وین تاکید کرده نشست روز سه شنبه بدون حضور آمریکایی‌ها خواهد بود.
میخائیلب اولیانوف برخورد اعضای کمیسیون با نمایندگان آمریکایی را رد نکرده و گفته طرف‌های ایرانی و امریکایی از طریق دیگر اعضای برجام با هم ارتباط خواهند گرفت.

از سوی دیگر گزارش رسانه‌های غربی نشان می‌دهد هنوز مشخص نیست آمریکایی‌ها چه تصمیمی دارند و آیا قرار است تحریم‌های وضع شده علیه ایران در دوران ترامپ را یکباره لغو کنند یا خیر. روز‌های گذشته راب مالی تنها از لغو تحریم‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران حرف زده است.

اوبا اشاره به خواسته ایران در مورد لغو همه تحریم‌ها قبل از انجام مذاکره به خبرگزاری پی بی اس آمریکا گفته ما نسبت به شرایط و اقداماتی که هر دو طرف باید انجام دهد واقع بینیم. اما اگر قرار باشد هر یک از طرفین موضع حداکثرگرایانه اتخاذ کند و بگوید طرف مقابل باید قبل از اینکه خودش یک اینچ قدم برداشته باشد، همه کاری انجام دهد، پیشرفت کار سخت خواهد شد.

نکته حائز اهمیت در مورد مذاکره این دوره، حضور افرادی است که به شدت با فضای مذاکره بر سر برجام آشنا هستند. مذاکره کنندگان ایرانی و آمریکایی در واقع همان کسانی هستند که سال ۲۰۱۵ نیز برای برجام دور یک میز جمع شده بودند. با این حال وال استریت ژورنال معتقد است علی رغم این فضای آشنا، کانتکس و محتوای مذاکره به طور جدی تغییر کرده است. با اینکه روشن است که هر یک از طرف‌های ایرانی و آمریکایی چه قدم‌هایی باید بردارند، اما روش دیپلماتیک برداشتن این قدم‌ها پیچیده شده است.

وال استریت ژورنال در توصیف مذاکرات جدید نوشته: مذاکره برای رسیدن به توافق اصلی یک مذاکره فنی بود که باید محدودیت‌هایی را برای برنامه هسته‌ای ایران ذیل آن اختراع میکردند، اما مذاکره جدید در واقع آزمون اراده سیاسی است.

این رسانه دسته راستی آمریکایی به اهمیت انتخاباتر یاست جمهوری ایران در تعیین سرنوشت دور جدید مذاکرات اشاره کرده و نوشت: انتخاابت ما ژوئن تندرو‌های مخالف دولت میانه روی روحانی را جسورتر کرده است. این جریان نمیخواهد که دولت روحانی به یک پیروزی دیپلماتیک در آستانه انتخابات دست پیدا کند.

از سوی دیگر به نظر می‌رسد دولت بایدن قصد ندارد بدون مذاکره بر سر برنامه‌های موشکی و منطقه‌ای ایران، قال مذاکرات این دوره را به راحتی بکند. رابرت اینهورن یکی از مقامات ارشد سابق در وزارت خارجه آمریکا در این باره به وال استریت ژورنال گفته: ایران و آمریکا به همدیگر ظنین اند و بازگشت به برجام بسیار کندتر و پیچیده‌تر از انتظار خواهد بود با این که هر دو طرف از بازگشت به این توافق حمایت می‌کنند. رسیدن به یک ساز و کار پایدار کار دشواری است.

وال استریت ژورنال در ادامه گزارش خود به علاقه کشور‌های اروپایی برای به نتیجه رساندن مذاکرات قبل از انتخابات ریاست جمهوری ایران اشاره کرده و گفته با وجود این علاقه مندی مقامات سابق آمریکایی گفته اند که مذاکره بیش از این‌ها طول خواهد کشید.