جنگ ایران و آمریکا در خلیج فارس
رویداد۲۴ علیرضا نجفی: تصویر ثبت شده در در ۲۹ فروردین ۱۳۶۷ که ایران به ناوچه ساموئل بیرابرتز حمله کرد و آمریکا نیز به آن پاسخ داد و به ناوهای سهند و جوشن حمله کرد. در این عملیات به سکوهای نفتی نصر و سلمان در شمال خلیج فارس نیز حمله شد.
سال ۱۳۶۷ برای ایرانیان بسیار تلخ بود. تبعات ادامه جنگ پس از فتح خرمشهر در این سال نمایان شدند. عراق فاو را فتح کرد و پیروزیهای زیادی به دست آورد؛ به صورتی که هر چه زمین و روستا ایرانیها از سالهای قبل گرفته بودند به دست عراق افتاد. ج
جامعه بین الملل نیز بخاطر اصرار ایران بر ادامه جنگ علیه ایران شد به صورتی که تنها حامی ایران، یعنی سوریه از عراق حمایت کرد و حافظ اسد و صدام حسین با یکدیگر دیدار و صلح کردند. اما چهار روز پیش از حمله عراق به فاو اتفاقی رخ داد که به اندازه دیگر رخدادهای آن سال تلخ بود.
در بیست و پنجم فروردین ماه سال ۱۳۶۷ رزمندگان نیروی دریایی سپاه پاسداران به ناوچه آمریکایی ساموئل بیرابرتز آسیب زدند. رویترز خبر را چنین بازتاب داد: «ناوچه ۲۷۴۰ تنی ساموئل بیرابرتز روز پنجشنبه در منطقهای که عاری از مین اعلام شده بود به مین برخورد کرد. مین جمعکنهای آمریکایی و انگلیسی این منطقه را به نحوی پاکسازی کرده بودند که با مشاهده این مینها فورا به این نتیجه رسیدند که این مینها تازه کاشته شدهاند. این موضوع بسیار نگران کننده است و به این معنی است که منطقه باید دوباره پاکسازی شود.»
اندکی پیش از این ماجرا حادثه بریجتون رخ داده بود که در جربان آن مینهای ایرانی به نفتکشهای کویتی آسیب رسانده بودند. در جریان بریجتون ایالات متحده به درخواست کویت کشتیهای کویتی را در خلیج فارس اسکورت میکرد و سپاه پاسداران قصد داشت به حضور آمریکاییها در خلیج فارس واکنش نشان دهد. ابتدا محسن رضایی دستور حمله قایقهای تندرو را به ناوچههای آمریکایی داده بود، اما سران نظام تصمیم گرفتند از رویارویی مستقیم با آمریکا اجتناب کنند و تصمیم به مینگذاری خلیج فارس گرفتند.
بیشتر بخوانید: عملیات مروارید ؛ شاهکار نیروی دریایی ارتش
به گزارش رویداد۲۴ زمانی که مینهای ایرانی به بدنه نفتکش کویتی آسیب زدند، دولتمردان این اتفاق را یک پیروزی بزرگ برای ایران دانستند. نخست وزیر وقت میرحسین موسوی آن را «یک ضربه جبرانناپذیر به حیثیت سیاسی و نظامی آمریکا» نامید و آیت الله هاشمی رفسنجانی گفت: «از این به بعد، اگر چاهها، تاسیسات و مراکز ما مورد اصابت قرار گیرد، ما نیز تاسیسات و مراکز شرکای عراق را مورد هدف حملاتمان قرار خواهیم داد.»
پس از حادثه بریجتون مینگذاریها ادامه پیدا کرد اما ایالات متحده بر خلاف تصور ایران پس از برخورد ناوچه ساموئل بیرابرتز با مین ایرانی تصمیم به واکنش گرفت. ریگان دستور حمله به نیروی دریایی و سکوهای نفتی نصر و سلمان در شمال خلیج فارس را صادر کرد. در جریان این عملیات به ناوهای سهند و جوشن که برای کمک به نیروی دریایی سپاه میرفتند، حمله شد. قایقهای تندرو ایران نیز نیز مورد هدف هواپیماهای آمریکایی قرار گرفتند و به جزیره ابوموسی عقب نشستند. سپس قایق توپدار جوشن به میدان نبرد آمد که آمریکا به آنها نیز حمله کرد.
دو فروند هواپیمای اف۴ نیروی هوایی نیز به میدان نبرد آمدند، اما با واکنش سیستم ضدهوایی ناوهای آمریکایی از صحنه خارج شدند. ۵۶ نفر از ایرانیان در این رویایی کشته شدند.
ایران پس از این واقعه به دادگاه بین المللی شکایت کرد که آمریکا با هدف قرار دادن تجهیزات و رزمندگان ایرانی در خلیج فارس پیمان دوستی بین ایران و آمریکا که در سال ۱۹۵۵ منعقد شده بود را نقض کرده است. اما این اقدام نتیجهای نداشت.
هاشمی رفسنجانی در خاطراتش مینویسد: «خبر رسید آمریکا به دو سکوی نفتی حمله کرده و آن را به آتش کشیده است. دستور داده شد به سکوی نفتی امارات حمله کنند. پس از حمله ما یک یدککش آمریکایی که در آنجا بود غرق شد. آمریکاییها نیز به ناوچه موشکانداز ما حمله کردند و آن را غرق کردند و چند نفر از خدمه آن شهید شدند.»
همزمان با این اتفاقات نیز فاو توسط عراقیها تصرف شد. جعفر شیرعلی نیا محقق جنگ مینویسد: «درگیری ناوچههای جنگی نیروی دریایی ارتش با آمریکاییها بسیار خسارتبار بود، اما حمله قایقهای تندرو موفق بود و رسانههای ایرانی از بین این سه واقعه سومی را برجسته کرده و بازتاب دادند.» در واقع قایق های سپاه ملزم شده بودند به صورت اختیاری به یک سری از کشتیهایی که عبور و مرور می کنند حمله کنند.
محسن رضایی در این مورد چنین مینویسد: «ما که نمیدانستیم به چه هدفی حمله میشود. فقط لطف خدا بوده که به کشتی حامل پرچم آمریکا صورت گرفته است.»
هاشمی رفسنجانی نیز میگوید با اینکه ایرانیها «صدمهای به نیروهای آمریکایی وارد نکردند و خود صدمات زیادی دیدهاند اما صرف حمله به نیروهای آمریکایی نقطه مثبتی به حساب میآید.»
این اتفاقات باعث شد ایالات متحده نیروهای بیشتری به خلیج فارس اعزام کند ایرانیها از آن تاریخ به بعد در برخورد با نیروهای آمریکایی احتیاط بیشتری به خرج دادند. چند ماه پس از آن نیز ناو وینسنس یک هواپیمای مسافر بری ایرانی را سرنگون کرد.