احیای برجام در بهترین حالت چقدر طول میکشد؟
رویداد۲۴ لیلا فرهادی: انتظارات بازار جهانی برای اعلام گشایش در مذاکرات وین، بعد از اینکه واشنگتن و تهران هر دو به پیشنویس نهایی اتحادیه اروپا پاسخ دادند، بیشتر شده است. همه امیدوارند با رفع تحریمهای ایران، صادرات نفت افزایش پیدا کند.
یک مقام ارشد اروپایی به بلومبرگ گفته طرفین هیچ وقت از سال ۲۰۱۵ به این سو به اندازه امروز به توافق نزدیک نبودهاند. همزمان دو مقام نزدیک به توافق گفتهاند که هنوز درگیری بر سر مسئله برنامه هستهای جمهوری اسلامی در گذشته و بررسی این برنامه از سوی نهادهای بینالمللی ادامه دارد. از سوی دیگر آمریکا هم هنوز در مورد درخواست ایران برای تضمینهای اقتصادی در صورت خروج احتمالی دولت آمریکا از توافق در آینده تصمیم نهایی را نگرفته است.
افزایش فشار به ایران برای امضای توافق احیای برجام
بلومبرگ نوشته تجار نفت و گاز در جهان از نزدیک مذاکرات هستهای ایران را رصد میکنند و سیاستمداران غربی نیز به دلیل افزایش قیمت حاملهای انرژی و تورم ناشی از آن از سوی افکار عمومی کشورهایشان تحت فشارند؛ در چنین شرایطی توافق هستهای میتواند میلیونها بشکه نفت ایران را به بازار سرازیر کند؛ نفتهایی که از زمان اعمال تحریمهای ترامپ علیه ایران در ایران انبار شدهاند.
با اینکه در هفتههای اخیر طرفین مذاکره سعی کردهاند از اظهارنظر عمومی درباره جزییات تحولات خودداری کنند، اما بلومبرگ نوشته به نظر میرسد فشارها به تهران برای عقبنشینی از خواستههایش افزایش پیدا کرده است. پیش از این هم ایران از خواسته خود مبنی بر خروج سپاه از فهرست گروههای تروریستی صرف نظر کرده است.
امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه روز جمعه در سفر به الجزایر گفته توپ در زمین ایران است. سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید هم اخیرا گفته هنوز شکافهایی در مذاکره وجود دارد و آمریکا مشغول مذاکره است. سانتریفیوژهای ایران باید از بین برود و حتی اگر ایران از توافق خارج شود هم باید شش ماه طول بکشد تا به بمب اتم دست پیدا کند.
بیشتر بخوانید: گیر امضای برجام کجاست؟/ مذاکرات هستهای همچنان ادامه خواهد یافت؟
ایران روز چهارشنبه گفته در حال بررسی پاسخ ایران به پیشنویس اتحادیه اروپاست و به محض کامل شدن بررسیها به آن پاسخ خوهد داد. به گزارش رویداد۲۴ به نظر میرسد رفت و برگشت این پیامها قرار است ادامه داشته باشد. در آخرین اعلام، محمد مرندی مشاور رسانهای تیم مذاکرات هستهای ایران گفته «پاسخ ایالات متحده به پیشنهادهای ایران، نه یک بله یا نه قاطع بلکه پاسخ مفصل بود، از این رو جمهوری اسلامی ایران در نظر دارد با بررسی همه جانبه پاسخ آمریکاییها پاسخ خود را در قالب پیشنهادهای جدید به طرف ارائه کنند.»
آژانس بین الملل انرژی اتمی بیش از سه سال است که درگیر بررسی سایتهای اعلام نشده ایران است. در ماه سپتامبر دو نشست کلیدی برگزار خواهد شد که در آن مقامات ارشد همه طرفهای مذاکره هستهای اعم از روسیه، چین، فرانسه، آلمان، بریتانیا، ایران و آمریکا حضور خواهند داشت.
سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید گفته ایران باید در این نشست به سوالات آژانس پاسخ بدهد و آمریکا از استقلال آژانس در بررسی این پرونده حمایت میکند.
آژانس انرژی اتمی؛ مانع بزرگ پیشرفت مذاکرات
بررسیهای آژانس به یکی از موانع پیشرفت مذاکرات در هفتههای اخیر تبدیل شده، اما رافائل گروسی مدیرکل آژانس اخیرا در مصاحبهای با بیبیسی گفته پیدا کردن یک راه حل برای بازرسی برنامه هستهای ایران ممکن است. او گفته ما به این راه حل نزدیک شدیم. احیای برجام به بازرسان آژانس این امکان را میدهد که از نزدیک برنامه ایران را رصد کنند.
ایران منتظر است ببیند شورای حکام آژانس قرار است در نشست ۱۲ سپتامبر چع تصمیمی خواهند گرفت. مقامات گفتهاند بعید است آژانس به طور کامل پرونده ایران را رها کند، اما ممکن است به این نتیجه برسد که میتواند در چارچوب برجام کارش را بهتر انجام دهد.
ایران در پاسخ به خروج آمریکا از برجام، سطح و حجم غنیسازی خود را به شدت بالا برد. هرچند تهران بارها اعلام کرده برنامهای برای دستیابی به بمب اتم ندارد، اما رقبای منطقهایاش از جمله اسرائیل با احیای توافق هم مشکل دارند و فکر میکنند این توافق تهران را از لحاظ نظامی تقویت خواهد کرد.
هفته گذشته درگیری مهمی در سوریه و در نردیک مواضع نیروهای ایران رخ داد که این درگیری مذاکرات را تحت الشعاع قرار داد. البته دولت بایدن هرگونه ارتباط میان این حملات و مذاکرات هستهای را رد کرده است. اگرچه حملات متقابل بارها در طول مذاکرات تشدید شده است اما به نظر میرسد تهران در هفتههای اخیر سکوت نسبی پیشه کرده است.
حتی اگر تهران و واشنگتن برای احیای برجام به یک تفاهم نهایی برسند هم هنوز چالشهایی باقی مانده است. یک مقام اروپایی به بلومبرگ گفته بازگشت کامل ایران به بازارهای نفت جهانی چندین ماه زمان نیاز دارد. همین مساله یکی از مشکلات مذاکرهکنندگان آمریکایی است. هر گونه آشتی با تهران در شرایطی که دولت بایدن و دموکراتها ممکن است در انتخابات میاندورهای کنگره، اکثریتشان را در سنا از دست بدهند موجب بروز تردید در بین اعضای هر دو طرف خواهد شد. این تردیدها زمانی بیشتر خواهد شد که بدانیم احیای برجام قرار نیست به سرعت قیمت گاز را برای مصرفکنندگان آمریکایی کاهش دهد؛ به این ترتیب باید گفت شرایط به گونهای است که حتی اگر تصمیم به احیای برجام هم گرفته شود، امضای آن چند هفته طول خواهد کشید و مهمتر اینکه اجرای آن زمان بیشتری میخواهد.