مقصر توقف مذاکرات احیای برجام کیست؟

رویداد۲۴ سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه روز پنجشنبه مدعی شد که مسکو از تصمیم ایالات متحده و متحدان غربی آن در از سرگیری مذاکرات هسته‌ای با ایران حمایت می‌کند و نسبت به خطر یک مسابقه تسلیحاتی «غیرقابل بازگشت» هشدار داده است. او در مصاحبه با رسانه دولتی RIA روسیه گفته «برجام هیچ جایگزین معقولی ندارد و هرگونه گمانه‌زنی در مورد «پلن B» بدنام و سایر گزینه‌های غیر قابل قبول را غیرمسئولانه می‌دانیم.» لاوروف مدعی شده که نرسیدن به یک توافق منجر به تشدید تنش، مسابقه تسلیحاتی و درگیری آشکار با عواقب غیرقابل برگشت خواهد شد.

اختلاف روسیه و آمریکا بر سر احیای برجام

فاکس‌نیوز در گزارشی با اشاره به اظهارات لاوروف نوشته «اگرچه روسیه نقش مهمی در تلاش برای احیای توافق هسته‌ای ایران ایفا کرده، اما روابط مسکو با تهران پس از حمله به اوکراین تقویت شده و ایران را به یک بازیگر «منفور» در میان کشور‌های غربی تبدیل کرده است.» این رسانه جمهوری‌خواه آمریکایی با اشاره به تحریم‌های آمریکا و اروپا علیه روسیه به دلیل آغاز حمله مرگبار به اوکراین نوشت، این روسیه بود که بعد از اعمال تحریم‌های شدید بین‌المللی ابتدا تهدید کرد که از هرگونه پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای با ایران جلوگیری می‌کند.

اواسط ماه مارس، مسکو از واشنگتن درخواست کرد که تضمین‌هایی مبنی بر اینکه تجارتش با ایران تحت تأثیر تحریم‌ها قرار نمی‌گیرد بدهد و این درخواست را به عنوان پیش‌شرط از سرگیری مذاکرات هسته‌ای قرار داد.

کاخ سفید همان زمان اعلام کرد که مذاکرات چند ماهه با ایران قرار نیست به عنوان «راه در رو» برای روسیه عمل کند، اگرچه لاوروف مدعی شد که از آمریکا تضمین‌های کتبی دریافت کرده است. به گزارش رویداد۲۴ ند پرایس سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا هم مصاحبه‌ای انجام داد و گفت «ما مشارکت روسیه در پروژه‌های هسته‌ای را که بخشی از اجرای کامل برجام است، تحریم نمی‌کنیم.»

بیشتر بخوانید: ایران در چه شرایطی پیشنهاد بازگشت به مذاکرات هسته‌ای را مطرح کرده است؟

با همه این احوال، ایران در اواخر آگوست درخواست کرد که تغییرات بیشتری در پیش‌نویس پیشنهادی اتحادیه اروپا بدهد و به این ترتیب مذاکرات بار دیگر تا سپتامبر متوقف شد. فاکس نیوز در گزارشی گفته این خواسته‌های ایران مقامات غربی را بر آن داشت تا نگاهی به چشم‌انداز حصول توافق با ایران بیندازند و به نظر می‌رسد با توجه به ویدئویی که هفته گذشته منتشر شده، رئیس‌جمهور آمریکا جو بایدن در اوایل نوامبر به این نتیجه رسیده که توافق «مرده» است.

سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا این هفته به فاکس‌نیوز گفته «ایرانی‌ها فرصت بازگشت سریع به پایبندی دوجانبه به برجام را در سپتامبر از دست دادند و این زمانی بود که به توافقی که روی میز بود و مورد تأیید همه بود پشت کردند.» سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا همچنین گفته «ماه‌هاست که برجام در دستور کار آمریکا قرار نگرفته است.»

لاوروف مذاکرات به بن‌بست خورده را مستقیماً به گردن آمریکا و اروپا می‌اندازد و می‌گوید که تلاش‌های آن‌ها «به شدت کاهش یافته است و بر روی تغییر وضعیت سیاسی داخلی در ایران معطوف شده است.»

وزیر امور خارجه آمریکا گفته غربی‌ها در شورای امنیت سازمان ملل در رابطه با فروش پهپاد‌های ایرانی به روسیه غوغایی به راه انداختند. او مدعی شده واشنگتن و متحدانش هیچ مدرکی ندارند و مکررا این ادعا که ایران پهپاد‌هایی را برای جنگ علیه اوکراین به روسیه داده است تکرار می‌کنند.

این اظهارات لاوروف در حالی مطرح شده که حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران بعد از یک ماه انکار در نهایت فروش پهپاد به روسیه را قبول کرده است. اواسط آبان و بیش از سه هفته بعد از طرح ادعای استفاده روسیه از پهپاد‌های ایرانی در حمله به مواضعی در اوکراین که با انکار مکرر مقامات ایرانی همراه بود، وزیر امور خارجه دولت سیزدهم فروش پهپاد‌های ایرانی به روسیه را تایید کرد.

مشکل به خاطر پهپادهای ارسالی ایران به روسیه

او در توضیحی درباره این موضوع گفت: «مقدار معدودی پهپاد ماه‌ها قبل از جنگ اوکراین در اختیار روسیه گذاشتیم. اگر برای ما ثابت شود روسیه از پهپاد ایرانی در جنگ علیه اوکراین استفاده کرده، ما نسبت به این مسئله بی تفاوت نخواهیم بود. موضع ما در خصوص جنگ اوکراین توقف جنگ، بازگشت طرفین به مذاکره و بازگشت آوارگان به منازلشان است.»

در پی انکار مکرر فروش پهپاد‌های ایرانی به روسیه، جان کربی هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی آمریکا در ماه اکتبر به خبرنگاران گفته بود: «شواهد گسترده‌ای مبنی بر استفاده [پهپاد ایرانی] توسط روسیه علیه اهداف نظامی و غیرنظامی وجود دارد.با این حال، هم ایران و هم روسیه همچنان در مورد آن دروغ می‌گویند. آن‌ها می‌توانند به دنیا دروغ بگویند، اما مطمئناً نمی‌توانند حقایق را پنهان کنند.»

دعوای روسیه و آمریکا بر سر مقصر توقف مذاکرات هسته‌ای در حالی در جریان است که زمزمه‌هایی در مورد از سرگیری این مذاکرات به گوش می‌رسد. هفته گذشته امیرعبداللهیان سفر غیرمنتظره‌ای به عمان داشت. وزیر خارجه ایران در حاشیه این سفر به نقش مسقط در مذاکرات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای و نقش مسئولان عمان در میانجی‌گری‌ها اشاره کرد و گفت حامل پیام ابراهیم رئیسی است. او گفته «در توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی نیز مقامات عمان نقش سازنده‌ای در نزدیک کردن دیدگاه‌های طرفین داشتند.»

همزمان با این سفر ابوالفضل عمویی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی هم از اقدامات جبرانی ایران خبر داده و گفته «اگر طرف مقابل به تعهدات خودش بازگردد و تحریم‌ها را رفع کند، ما هم اقدامات جبرانی را انجام می‌دهیم»