اعداد و ارقام مهم لایحه بودجه ۱۴۰۲

رویداد۲۴ رایان حسینی: لایحه بودجه ۱۴۰۲ صبح روز سه‌شنبه ۲۰ دی ۱۴۰۱ با تاخیر فراوان بالاخره به مجلس تقدیم شد. این لایحه نکات مهم و ابهام‌های زیادی دارد و در برخی موارد اعداد ارقام همخوانی چندانی با واقعیت ندارد و گاه مبالغ اعلام شده آن‌چنان دور از واقعیت هستند که مشخص نیست قرار است چگونه اجرایی شود. در این گزارش مهمترین اعداد و محاسبات بودجه گردآوری شده است. پیش از این رویداد‌۲۴ در گزارشی به این نکته اشاره کرده بود که در بودجه ۱۴۰۱ هم اعدادی که مسعود میرکاظمی رئیس سازمان برنامه و بودجه اعلام کرده، غیرواقعی است و مثلا در بخش فروش نفت، دولت عدد فروش روزانه یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه را در نظر گرفته که گذر زمان نشان داد این محاسبه با دنیای واقعی ندارد. در بودجه کنونی نیز همین وضعیت جاری است.

تراز عملیاتی لایحه بودجه ۱۴۰۲ رقمی معادل ۴۷۶ هزار میلیارد تومان کسری دارد. همچنین اعداد و ارقام نشان می‌داد که کسری تراز عملیاتی لایحه بودجه امسال نیز ۳۰۱ هزار میلیارد تومان بود. این یعنی کسری تراز عملیاتی بودجه ۵۸ درصد افزایش یافته است.

بیشتر بخوانید:
جزییات لایحه بودجه ۱۴۰۰
جزییات لایحه بودجه ۴۰۱
جزییات لایحه بودجه ۱۴۰۲ 

 ۶۰۳ هزار میلیارد تومان درآمد فروش نفت در بودجه ۱۴۰۲ 

نکته مهم درباره اعداد کلی بودجه است. لایحه بودجه ۱۴۰۲ رقمی معادل ۴۷۶ هزار میلیارد تومان کسری تراز عملیاتی بدون احتساب نفت دارد. این یعنی یعنی در صورت تحقق همه درآمد‌های غیرنفتی، دولت باید حتما ۴۷۶ هزار میلیارد تومان نفت بفروشد تا هیچ کسری بودجه‌ای نداشته باشد. نکته عجیب‌تر اینکه طبق محاسبات دولت درآمد نفت ۶۰۳ هزار میلیارد تومان اعلام شده است.

آیا چنین مسئله‌ای در شرایط کنونی به واقعیت نزدیک است؟ کافی است به وضعیت تحریم‌ها و بن‌بست مذاکرات هسته‌ای توجه کنیم تا متوجه شویم حتی تحقق یک‌دهم این عدد هم دور از واقعیات موجود است.

درآمد ۸۲۶ هزار میلیارد تومانی مالیات در بودجه  ۱۴۰۲ 

سازمان برنامه و بودجه همچنین درآمد حاصل از مالیات را ۸۲۶ هزار میلیارد تومان اعلام کرده است. این رقم در مقایسه با رقم درآمد‌های مالیاتی در قانون بودجه ۱۴۰۰، رشد ۱۵۴ درصدی داشته است؛ به بیان دیگر فقط طی دو سال مالیاتی که از مردم گرفته می‌شود ۲.۵ برابر شده است. آیا حقوق‌ها به همین میزان افزایش یافته است؟ پاسخ خیر است و بهتر است بدانید تورم احتمالی ۵۰ درصد پیش‌بینی شده اما افزایش حقوق کارکنان ۲۰ درصد محاسبه شده است. افزایش تورم فقط برای نهادهای خودی در نظر گرفته شده و آنچنان که اعداد نشان می‌دهد قرار است فشار تورم نه به نهادهای خودی، بلکه به مردم وارد شود؛ کما آنکه در ادامه خواهید دید که بودجه کدام نهادها طی فقط یکسال تا از ۴۰ تا ۶۰ درصد هم افزایش یافته است. این یعنی درآمد مردم از طریق مالیات به جیب دولت بازخواهد گشت!

برای آنکه متوجه تورم بشوید؛ فقط کافی است دو عدد را با هم مقایسه کنید. به گزارش رویداد‌۲۴ رقم بودجه در سال ۱۳۹۸ معادل ۱۷۰۰ میلیارد تومان بود. این رقم در بودجه سال ۱۴۰۱ به ۳۶۳۱ رسید و برای سال ۱۴۰۲ مبلغی معادل ۵۲۶۱ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است؛ در حقیقت فقط از سال ۹۸ تا کنون رقم بودجه ۴۰۰ درصد رشد داشته است؛ این یعنی فقط طی چند سال پول ملی به همین میزان سقوط کرده است. بزرگ شدن رقم بودجه به این معناست که اگر مثلا دولت یک پل را با رقم فرضی ۱۰۰ میلیون تومان می‌ساخت، هماکنون باید آن را با بودجه ۴۰۰ میلیون تومانی بسازد. همین مسئله نشان می‌دهد تورم در کشور چگونه پیش می‌رود.

در حقیقت چون در این موارد فشار روی همه مردم به یک شکل وارد می‌شود، موضوع تبدیل به یک «رویه» شده که به صورت دسته جمعی به همه فشار بیاید. در این مسئله تفاوت نمی‌کند این کسری بودجه از طریق افزایش مالیات حقوق کارکنان و بازنشستگان و ... تامین شود، یا حتی افزایش ۳ تومانی هر پیامک که فقط از همین طریق ۶۰۰ میلیارد تومان درآمد به دولت اضافه می‌کند.

سال گذشته نیز در لایحه بودجه رقم مالیات بسیار غیرطبیعی بود و امسال هم همین وضع تکرار شده است؛ اما چرا غیرطبیعی است؟ حقیقت آن است که در بخش تحقق درآمد مالیات باید به گروه‌هایی تمرکز کرد که قرار است از آنها مالیات گرفته شود. سال گذشته وضعیت از این قرار بود که کارمندان دولت با سقف مالیاتی روبرو بودند. در آن سال دولت با افزایش ۲۵ درصدی سقف معافیت مالیاتی، مقرر کرده بود حقوق‌های بالای ۵ میلیون تومان مشمول مالیات بشود که محاسبات نشان می‌داد فاصله بین حداقل حقوق و معافیت مالیاتی بسیار افزایش یافته بود؛ این یعنی بیشترین منبع تحقق درآمد دولت از بخش مالیات بر دوش کارکنان دولت افتاده که کسر مالیات از حقوق آنها ساده‌ترین روش ممکن برای تامین کسری بودجه است!

نکته آنجا عجیب‌تر می‌شود که بدانیم سال آینده در حالی درآمد‌های مالیاتی دولت زیاد شده که از آن سو معافیت مالیاتی در بخش تولید بیشتر شده است. این یعنی دولت قرار است مالیات کمتری از این بخش بگیرد. در حقیقت همانطور که گفته شد دولت رئیسی همچون تمام همتایان خود در دولت‌های قبل، فشار کلی درآمدهای مالیاتی را متوجه ضعیف‌ترین قشر جامعه کرده است.

مالیات‌هایی که در بودجه کم شدند

یکی از شعارهای رئیسی مالیات بر خانه‌های خالی یا مالیات خانه‌های لوکس بود. عجیب آنکه در لایحه بودجه ۱۴۰۲ دولت سیاستی کاملا معکوس داشته است؛ چنانچه رقم مالیات خانه‌های لوکس برای سال ۱۴۰۲ رقمی معادل ۷۰۶ میلیارد تومان است. این در حالی است که این رقم در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ مبلغ ۷۰۷ میلیارد تومان تعیین شده بود.

حقوق کارمندان و بازنشستگان در لایحه بودجه ۱۴۰۲ 

آنچنان که در اسناد بودجه آورده شده، حداقل حقوق بازنشستگان در سال آینده ۶ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان خواهد بود و حداقل حقوق کارمندان دولت نیز ۷ میلیون تومان در نظر گرفته شده است. نکته مهم اینکه افزایش حقوق کارکنان و بازنشستگان به هیچ وجه با افزایش تورم همخوانی ندارد و چنانچه گفته شد بخش عمده درآمدی مالیاتی نیز بر دوش این قشر قرار گرفته است.

بودجه عجیب سپاه در سال ۱۴۰۲ 

بودجه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سال ۱۴۰۲ افزایش ۱۳۱ درصدی داشته است؛ به این معنا که رقم بودجه سپاه از از ۵۱ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۱ به ۱۱۹ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۲ رسیده است. برای درک بزرگی این رقم کافی است آن را با رقم درآمد نفتی کشور در سال ۱۴۰۲ مقایسه کرد و متوجه شد سپاه به تنهایی قرار است  یک ششم کل درآمد نفتی سال ۱۴۰۲ را بگیرد!

بودجه  ۷ هزار و ۹۳۸ میلیارد تومانی صداوسیما در سال ۱۴۰۲ 

بودجه سازمان صداوسیما برای سال آینده بیش از ۷ هزار و ۹۳۸ میلیارد تومان بسته شده است. بر این اساس بودجه صداوسیما در سال ۱۴۰۲ بیش از ۴۲ درصد افزایش یافته است. این افزایش بودجه در حالی است که سهم صداوسیما از بودجه سال ۱۴۰۰ نسبت به سال پیش از آن، حدود ۵۶ درصد افزایش یافته بود.

افزایش عجیب بودجه صداوسیما آنجا اهمیت می‌یابد که بدانیم اولا این سازمان به عنوان شرکت زیان‌ده دولتی دسته بندی شده است. چنانچه اعداد لایحه بودجه نشان می‌دهد زیان پیش‌بینی شده برای صداوسیما در سال ۱۴۰۲ رقمی معادل ۷ هزار و ۵۳۱ میلیارد تومان است و بودجه‌ای معادل ۷ هزار و ۹۳۸ میلیارد تومان برای این سازمان در نظر گرفته شده است. این در حالی است که به گفته برخی تحلیلگران سازمانصداوسیما با حدود ۴۰ تا ۵۰ هزار کارمند، حتی توانسته تاثیرگذاری در حد شبکه‌های فارسی‌زبان خارج کشور داشته باشد. با این حال تزریق بودجه به شکلی عجیب برای این سازمان انجام می‌شود.