ابوالقاسم طالبی سرباز گمنام صنعت سینما!

رویداد۲۴ لیلا فرهادی: ابوالقاسم طالبی کارگردان فیلم قلاده‌های طلا یک بار دیگر حماسه آفریده و این بار هم مورد تحسین جریان‌های اصولگرا قرار گرفته و بر این واقعیت صحه گذتشته که آنها به هیچ وجه پشت دوستانشان را خالی نمی‌کنند.

یکشنبه شب شانزدهم بهمن‌ماه برنامه تلویزیونی «هفت» با اجرای بهروز افخمی و حضور ابوالقاسم طالبی به عنوان کارشناس مهمان پخش شد. در این برنامه میهمان و مجری برنامه به اعتراضاتی که در پی مرگ مهسا امینی به راه افتاد، اشاره کردند و در آن اعتراض زنان سینما به حجاب اجباری را با الفاظی توهین‌آمیز تفسیر کردند.

طالبی با بیان الفاظی تحقیرآمیز همراهی زنان «سلبریتی» با جنبش مقابله با حجاب اجباری را ناشی از «یائسگی» خواند و مدعی شد «بعضی از زنان سلبریتی یائسه شدن را تقصیر جمهوری اسلامی می‌دانند... تا از ۵۰ سال میرود بالا روسری شان را در میآورند و فحش به جمهوری اسلامی می‌دهند.»

توهین ابوالقاسم طالبی به زنان در صداوسیما

این اظهارات با واکنش تند سینماگران مواجه شد. انجمن بازیگران سینمای ایران در بیانیه‌ای با ابراز انزجار از «تحقیر انسانی ریشه‌دار و تمسخر خلقت در یک برنامه تلویزیونی» اعلام کرد که از سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی شکایت می‌کنند و «فارغ از اینکه رای این شکایت به عدل نزدیک باشد یا به عناد، تا آخرین حد ممکن برای احقاق حقوق انسانی خود پیگیری خواهیم کرد.»

همچنین کانون کارگردانان سخنان ابوالقاسم طالبی را «تاسف‌برانگیز» توصیف کرد. خانه سینما هم در بیانیه‌ای با «خارج از عُرف» خواندن اظهارات مطرح شده، آن را مورد نقد قرار داده و از صدا و سیما درخواست کرد تا عذرخواهی کند.

برخی بازیگران از جمله پانته‌آ بهرام و مریم بوبانی هم به این اظهارات واکنش نشان دادند و آن را ناشی از «بوی تعفن مغز‌های پوسیده» خواندند نه یائسگی. اما آنچه جالب توجه است این است که صدا و سیما نه تنها عذرخواهی نکرده بلکه شاهد حمایت تمام قد این نهاد از اظهاراتی بودیم که به وضوح توهین و تحقیرآمیز بوده است.

حمایت صداوسیما از اظهارات ابوالقاسم طالبی

پیمان جبلی رئیس سازمان صداوسیما در گفتگو با خبرگزاری مهر اظهارات ابوالقاسم طالبی را «واکنش طبیعی» خوانده و گفته «در فضایی که به مقدس‌ترین مقدسات ما در طول ماه‌های گذشته توهین شده و فتنه‌ای که پشت سر گذاشته‌ایم، طبیعی است که واکنش‌ها و عکس‌العمل‌هایی صورت بگیرد که البته بعضی از این نظرات با ادبیات بهتری می‌توانست بیان شود. شاید با ادبیات مناسبی بیان نشد، اما واکنشی به آن رفتار‌ها و اظهارنظر‌هایی است که در طول این چند ماه بیان شده بود.»

محمد تنکانبی تهیه‌کننده برنامه «هفت» اظهاران توهین‌آمیز طالبی را در چهارچوب «آزادی بیان» خواند. مفهومی که اصولا هیچ تفسیری به نفع رقبای گفتمان حاکم ندارد. جالبتر اینکه ابوالقاسم طالبی در مصاحبه با روزنامه شرق گفته «از شش رسانه و چهار نفر از افرادی که در فضای مجازی، مطالب بی‌شرمانه‌ای گفتند و نوشتند شکایت می‌کنم.»

البته در میدانی که ریاست سازمان صداوسیمایش به دست پیمان جبلی و ریاست سازمان سینمایی‌اش به دست محمد خزاعی تهیه‌کننده فیلم قلاده‌های طلاست نباید انتظار دیگری هم داشت. در فضایی که کارگردانان بزرگ و سینماگران باسابقه جشنواره فجر را در اعتراض به نحوه برخورد‌ها با اعتراضات مردمی در پی مرگ مهسا امینی، تحریم کرده‌اند، انتظار می‌رفت که افرادی با پیشینه ابوالقاسم طالبی و بهروز افخمی میدان‌دار باشند.

بیشتر بخوانید: کمال تبریزی؛ فیلمساز حاکمیتی با روکش اپوزیسیون/ ژست استقلال، استقلال نمی‌آورد

ابوالقاسم طالبی کیست؟

ابوالقاسم طالبی، مهمان هر ساله برنامه‌های بسیج به مناسبت ۱۳ آبان در سفارت سابق آمریکا، سازنده فیلم «قلاده‌های طلا» ست. این فیلم درباره اعتراضات سال ۸۸ است و معترضان به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آن سال را «جاسوس» خوانده است. به گزارش رویداد۲۴ تولید این فیلم با نقد بسیاری از سینماگران همراه شد. بازیگران این فیلم مدت‌ها بعد از پخش آن توسط برخی دیگر از اهالی سینما تحت بایکوت بودند. علیرضا نورایی یکی از بازیگران این فیلم گفته بود از جا‌های مختلف می‌شود که می‌گویند «اگر نورایی باشد ما نیستیم یا نامش را به خاطر بازی در فلان فیلم خط بزنید!»

طالبی اوائل دهه ۷۰ با فیلم «ویرانگر» وارد سینمای ایران شد. این فیلم درباره تلاش مأموران اطلاعاتی در راه کشف شبکه ترور هاشمی رفسنجانی است. صدا و سیما هر سال به پاس خدمت ابوالقاسم طالبی، فیلم قلاده‌های طلا را در سالگرد انتخابات ۸۸ یا ۹ دی بازپخش می‌کند. سال ۹۷ اقدام صداوسیما با اعتراض وزارت اطلاعات در گفتگو با ایسنا مواجه شد.

ابوالقاسم طالبی نیروی اطلاعاتی بوده است؟

یک مقام آگاه در وزارت اطلاعات در پی بازپخش فیلم «قلاده‌های طلا» از صداوسیما گفته «متأسفانه امسال هم رسانه ملی با وجود تذکراتی که در سال‌های قبل داده شده بود، این فیلم را پخش کرد. پرداختن هنری به ماجرای فتنه سال ۸۸ اقدام ارزشمندی است، اما متاسفأنه بخش‌هایی از فیلم که مرتبط با وزارت اطلاعات است، سراسر دروغ‌پردازی و مشحون از تهمت‌های ناروا به مجموعه سربازان گمنام امام زمان (عج) است.» بخش جالب این اطلاعیه این بود که گفته بود «کارگردان فیلم که جزو پرسنل وزارت اطلاعات بوده و به هر دلیل از این وزارتخانه منفصل شده است.»

طالبی ساعتی پس از انتشار این مصاحبه، در توییتر خود نوشت: «امشب نهم دی ماه ۹۷ ازبیت حضرت رهبری با بنده تماس گرفتند و پیام ایشان را به اطلاع بنده رساندند، حضرت آقا فرمودند دیشب مجدداً فیلم را از شبکه افق دیدم آفرین آفرین آفرین دست شما درد نکند از قول من به بازیگران سلام برسانید.»

او از تکذیب بی‌واسطه اظهار نظر منابع آگاه وزارت اطلاعات سر باز زد و تنها به گفتن این جمله که «سرباز گمنام نیستم» اکتفا کرد و توضیح داد فیلمش سفارشی نبوده و ««آقای مصلحی وزیر اطلاعات خیلی خوب با ما برخورد کردند و من را به یکی از مشاورانش ارجاع دادند، اما متاسفانه من هر بار تماس گرفتم موفق نشدم ارتباط برقرار کنم و به هیچکدام از تلفن‌های من جواب داده نشد.»

طالبی سال ۱۳۹۶ در حاشیه جشنواره فجر که تقریبا با اعتراضات دی ماه آن سال هم مصادف بود در گفتگو با خبرگزاری فارس گفته بود «بعضی‌ها فکر می‌کنند هم بی.بی.سی باید دوستشان داشته باشد، هم من‌وتو، هم جم، هم ضد انقلاب هم انقلابی؛ اما نمی‌شود... صاحب اندیشه اگر باشی می‌فهمی یک جبهه حق است یک جبهه باطل. یا با امام حسینی یا با یزید... کسی که با هیچکدام نیست در صف یزیدیان است، چون حسین را تنها گذاشته است.»

او خرداد ۷۶ و روی کار آمدن دولت اصلاحات را نقطه عطفی برای سینمای ایران می‌داند که بعد از این تاریخ «آدم بد‌های فیلم‌ها شدند باباها، مامان‌ها، متدینین، جانمازدارها، چادری‌ها، یا کسانی که حجابشان درست است... ولنگار‌ها آدم خوب شدند و اگر دختری فرار می‌کرد، حتما باباش یک آدم مذهبی یا مادرش چادری بوده یا کسانی که به محرم و نامحرمی اهمیت می‌دهند.»

ابوالقاسم طالبی یک حاشیه دیگر هم دارد. آقازاده طالبی با حذف نام خانوادگی خود تحت عنوان «علی طادی» مشغول به مستندسازی است. مستند «هاشمی زنده است» به کارگردانی فرزند ابوالقاسم طالبی و در نقد هاشمی رفسنجانی توسط موسسه «سفیر فیلم» تولید شده است. این فیلم که ظاهرا بدون مجوز ارشاد هم ساخته شده در جشنواره فیلم عمار به نمایش در آمده است.

بهروز افخمی هم در اظهارات و اقدامات جنجالی و «دوستان‌پسند» سابقه درخشانی دارد. برنامه هفت با مجری‌گری فریدون جیرانی آغاز شد، اما با اظهارات جیرانی علیه «سینمای حکومتی» این برنامه برای مدتی تعطیل شد و این بار با رویکردی کاملا همسو با و با مجری‌گری بهروز افخمی آغاز به کار کرد.

ماجرا از این قرار بود که فریدون جیرانی، سال ۱۳۹۱ در برنامه هفت به شیوه نظارت بر سینما مشابه شیوه ممیزی‌های دهه شصت تاخته بود. در پی این اظهارات، جمعی از رسانه‌های اصولگرا از جمله نشریات رجانیوز، هفته نامه یالثارات، روزنامه جوان و مشرق نیوز نامه‌ای به عزت الله ضرغامی، رئیس وقت صدا و سیما نوشتند و به شدت به «گفتمان هفت» و فریدون جیرانی تاختند و «اعضای اتاق فکر ناشناخته» آن را به مناظره فراخواندند.

آن‌ها ضمن انتقاد از «جولان» تفکری مبتنی بر ضدیت با «سینمای حکومتی»، سینمای دفاع مقدس و ممیزی در این برنامه، جیرانی و همفکرانش را به بی اخلاقی و «اسکارپرستی» متهم کردند. در نهایت، تنها ده روز پس از سخنان جیرانی در برنامه، فضل الله شریعت‌پناهی مدیر گروه اجتماعی شبکه ٣، خبر از احتمال بروز تغییراتی در برنامه «هفت» داد و اعلام کرد جیرانی به سبب «درگیر شدنش در ساخت سریالی برای شبکه یک» در این برنامه حضور نخواهد داشت.

رونامه کیهان البته دست به افشاگری زد و گفت توقف برنامه با دستور مستقیم رئیس صدا و سیما و «صرفا به خاطر تحرکات برنامه هفت علیه سیاست‌های کلان فرهنگی نظام جمهوری اسلامی» صورت گرفته است.

بهروز افخمی  در حقیقتمیراث‌خوار «حذف انقلابی» در صداوسیمای جمهوری اسلامی است و جالب اینکه این نخستین بار نیست که از حذف دیگری، جایگاه می‌گیرد. در دهه شصت نیز جریان انقلابی با حذف ناصر تقوایی، سریال «کوچک جنگلی» را به تفخمی سپرد.