اختلال عاطفی فصلی و راه‌کارهای درمان آن
رویداد۲۴ نازآفرین جمشیدی: افسردگی فصلی یا اختلال عاطفی به حالتی گفته می‌شود که فرد در تمامی درازای سال بیماری روحی ندارد و وضعیت روحی نرمال و ثابتی دارد، اما در فصل زمستان و پاییز یا تابستان دچار افسردگی می‌شود.
اگر شما هم این‌گونه حالات را تجربه کرده و می‌کنید باید بدانید تنها نیستند و آن‌گونه‌که آمار نشان می‌دهند بین ۱ تا ۱۰ درصد افراد که بیشتر آن‌ها زنان و نوجوانانند این حالات را دارند و تجربه می‌کنند. این اختلال هر سال و در زمان مشخصی آغاز و پس از گذر فصل تمام می‌شود.
به گزارش رویداد۲۴ دقت داشته باشید که این افسردگی و اختلالات فصلی را باید جدی بگیرید و، چون فصلی و موقتی‌اند نباید سبب شود آن‌ها را نادیده بگیرید و این وضعیت را تاب آورید. هیچ‌کس جز خود شما نمی‌داند این اوضاع چه دردی را به فرد تحمیل می‌کند پس چرا نباید به فکر درمان باشید، چون موقتی و گذراست؟ باید بدانید این دلیل خوبی برای تاب‌آوردن این وضعیت نیست.
نشانه‌های افسردگی فصلی
همان‌گونه‌که در بالا اشاره کردیم در بیشتر موارد، علائم اختلال عاطفی فصلی در اواخر پاییز و یا اوایل زمستان ظاهر می‌شود و در روز‌های بهار و تابستان با گرم و آفتابی‌تر شدن هوا کم‌کم ناپدید می‌شوند. البته این نکته را هم بیان کردیم که در موارد نادرتر این وضعیت ممکن است افراد را در بهار و به‌ویژه تابستان هم درگیر کند.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد علائم و نشانه‌های اختلال عاطفی فصلی به سایر انواع افسردگی شباهت دارد که در این‌جا به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
- احساس اندوه و ناراحتی شدید در بیشتر روز‌های هفته و در تمام ساعات روز
- نداشتن انگیزه و علاقه به انجام کار‌هایی که تا پیش از آن به انجام آن‌ها علاقه زیادی داشتید
- نداشتن انرژی برای حرکت و انجام کار‌های روزانه
- نداشتن خواب خوب و باکیفیت و به‌وجودآمدن اختلال در آن
- کاهش یا افزایش بی‌دلیل وزن و اشتها
- احساس تنبلی و رخوت شدید
- نداشتن تمرکز
- احساس ناامیدی، بی‌مصرفی یا گناه
- فکر کردن مکرر مرگ و خودکشی
باید به این موضوع اشاره کنیم که برخی از نشانه‌های افسردگی و اختلال عاطفی فصلی در هر فصل با فصل دیگر متفاوت است. در این‌جا به برخی از این تفاوت‌ها و نشانه‌ها می‌پردازیم.
نشانه‌های افسردگی فصلی زمستانه و پاییزه
- خوابیدن بیش از اندازه
- افزایش اشتها و میل شدید به خوردن غذا‌های کربوهیدرات‌دار
- افزایش وزن
- خستگی یا پایین بودن سطح انرژی
نشانه‌های افسردگی و اختلال عاطفی فصلی بهاره و تابستانه
- مشکلات خواب، بی‌خوابی
- اشتهای کم
- کاهش وزن
- اضطراب یا بی‌قراری
به گزارش رویداد۲۴ در این‌جا باید به این موضوع مهم اشاره کنیم که در برخی از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی شاهد افزایش علائم و نشانه‌های شیدایی در بهار و تابستان هستند چنان‌که در فصل‌های پاییز و زمستان شاهد بروز افسردگی در آن‌ها هستیم.
دلایل افسردگی فصلی یا اختلال عاطفی فصلی
به طور قطع یقین نمی‌توان دلایل افسردگی فصلی را بیان کرد و شناخت، اما عواملی در اختلال عاطفی موثر هستند که به چند مورد آن‌ها اشاره می‌کنیم:
برهم خوردن تعادل هورمون‌های مغز
در مغز ما موادی شیمیایی به نام فرارسان‌های عصبی میان عصب‌ها ارتباط برقرار می‌کنند. این مواد شامل سروتونین یا همان عامل شادی هستند. سروتونین در افرادی که در معرض افسردگی فصلی قرار دارند کمتر است. در زمستان به دلیل این‌که نور آفتاب ضعیف است و این نور برای تنظیم ترشح سروتونین لازم است ترشح این هورمون کاهش می‌یابد. درنتیجه تغییرات خلقی در فرد به‌وجود می‌آورد.
تغییر ساعت بیولوژیکی و زیست بدن
در‌این مورد هم شاهد تاثیرات خورشید و تابش آن برروی بدن و این اختلال هستیم. هنگامی‌که ساعت بیولوژیکی تغییر کند درواقع ساعت درونی ما که تنظیم کننده خلق و خو، خواب و هورمون‌هاست هم دچار دگرگونی و تغییر می‌شود. این موضوع عوارضی درپی دارد که یکی از آن‌ها همین افسردگی و اختلالات عاطفی در بدن است.
کمبود ویتامین D
یکی از دلایل افسردگی، کمبود بعضی از ویتامین‌ها در بدن است. در فصل سرد سال افراد کمتر در معرض تابش نور خورشیدند و ویتامین D کم‌تری دریافت می‌کنند و همین موضوع سبب بروز این‌گونه اختلالات در بدن می‌شود.
تغییر در سطح ملاتونین در بدن: در غیر فصل تعادل سطح ملاتونین بدن را تغییر می‌دهد که خود عاملی مهم در الگو‌های خواب و خلق و خوی فردیست.
بیشتر بخوانید: دلایل خستگی مفرط
چه افرادی بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلال عاطفی فصلی قرار دارند؟
بر اساس آمار و پژوهش‌ها معمولا زنان و افراد جوان‌تر بیش از دیگران دچار این‌گونه اختلالات می‌شوند، اما به‌طورکلی برخی از افراد بیش از دیگران دچار این‌گونه افسردگی‌ها و اختلالات فصلی می‌شوند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- پیشینه و سابقه خانوادگی
- ابتلا به افسردگی شدید و یا اختلال دوقطبی
- زندگی در مناطق سردسیر یا مناطقی که نور آفتاب در آن‌ها محدود است
- ابتلا به اختلال اضطراب شدید
- ابتلا به اختلال بیش فعالی و کمبود توجه
- ابتلا به پانیک و پرخوری عصبی
شیوه‌های درمان افسردگی فصلی
به گزارش رویداد۲۴ همان‌گونه‌که اشاره کردیم اگر شما هم دارای چنین اختلالاتی هستید نباید به دلیل گذرابودن آن‌ها تغیرات خلق‌وخویتان را نادیده بگیرید بنابراین اگر این روند مدت‌هاست برای شما ادامه دارد بهترین کار مراجعه به روان‌شناسی ماهر و تواناست تا بتواند مشکلات شما را حل کند. در ادامه به متداول‌ترین روش‌هایی که پزشکان برای درمان این بیماری در پیش می‌گیرند، اشاره می‌کنیم.
دارودرمانی
یکی از روش‌های درمانی موثر در اختلالات عاطفی و فصلی به‌ویژه اگر شدید باشد داروست. مصرف این داروها، علائم بیماری را کنترل می‌کند و اجازه نمی‌دهد فرد کنترل امور روزمره‌اش را از دست بدهد.
برخی از افراد از دارو‌های گیاهی و شیمیایی به صورت خودسرانه استفاده می‌کنند که باید بدانید این کار ممنوع است و می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به شما وارد کند.
روان درمانی
گفت‌وگو با روان‌شناس و روان‌درمانی یکی از موثرین روش‌ها برای درمان افسردگیست. در این جلسات فرد مبتلا می‌تواند افکار و رفتار منفی که منجر به احساس بد در او می‌شود شناسایی و درصدد تغییر آن‌ها برآید. کار دیگری که روان‌شناس به افراد دچار این بیماری می‌آموزند مدیریت استرس است.
دقت داشته باشید شما خودتان عامل اصلی بهبودتان هستید پس پیش از هر اقدامی برای درمان کار‌های زیر را انجام دهید.
نور محیطی که در آن زندگی می‌کنید را بیشتر کنید و از قرارگرفتن در محیط‌های تاریک دوری کنید.
از خانه خارج شوید و خود را در معرض گفتگو با دوستان و کسانی‌که دوستشان دارید قرار دهید.
ورزش را فراموش نکنید و آن را در برنامه روزانه خود قرار دهید.
به آن‌چه می‌خورید و رژیم غذاییتان دقت کنید و تلاش کنید آن را هر روز بیش‌از پیش سالم کنید.
از الکل و مصرف مواد مخدر دوری کنید.
روی خود و علایق و زندگیتان تمرکز کنید تا متوجه شوید از چه چیزی بیشتر لذت می‌برید یا چه کار‌هایی حالتان را بهتر می‌کند؛ این می‌تواند رفتن به یک کافه یا کتاب‌خواندن و رفتن به سینما باشد.
