سنگ اندازی در مسیر واردات خودرو به نفع کیست؟
رویداد۲۴| آرزو فرشید : مجمع تشخیص مصلحت نظام در تازه‌ترین تصمیم خود ارز واردات خودرو را از ۳.۳ میلیارد یورو به ۲ میلیارد یورو کاهش، همچنین تعرفه واردات خودرو از ۶۰ درصد مصوب مجلس را به ۱۰۰ درصد افزایش داده است!
به عبارت ساده‌تر درست در شرایطی که گمان می‌رفت با توجه به قوانین اخیر و ثبت سفارش‌های صورت گرفته، شاهد افزایش عرضه خودرو و به تبع آن کاهش قیمت خودرو باشیم؛ مجمع تشخیص مصلحت نظام آب سردی روی سر همه امیدوارشدگان ریخت و یادآوری کرد که از این خبر‌ها نیست و در این مملکت حالا حالاها «۲۰۶ با لندکروز فرقی ندارد»!
غلامرضا تاجگردون، نماینده مجلس در همین راستا نوشت: «منتظر ارزان شدن خودرو نباشید. مجمع تشخیص مصلحت با تایید نظر دولت و برای تامین درآمد به کاهش تعرفه واردات خودرو از ١٠٠ به ٦٠ درصد راى نداد و تامین ارز را در سقف ٢ میلیارد یورو نگهداشت تا همچنان خودروسازان داخلى به افزایش قیمت خودرو ادامه داده و مردم هم جان به پراید دهند.»
برای درک بهتر مصوبه اخیر مجمع، اما لازم است به چند نکته توجه کنیم. مثلا اینکه آثار اقتصادی و سیاسی این تصمیم چیست؟ پشت پرده این تصمیم چیست و چه کسانی ذی نفع خواهند بود؟
پشت پرده کاهش ارز واردات خودرو چیست؟
سخن گفتن درباره اینکه مصوبه اخیر مجمع با جهت دهی چه افرادی بوده، چندان ساده نیست اما نگاهی به شبکه‌های اجتماعی و واکنش‌های کاربران نسبت به ماجرای اخیر، نشان می‌دهد اولین اسمی که به ذهن همه رسیده؛ مصطفی میرسلیم است. عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام که معمولا با اظهاراتی درباره سبک زندگی مردم یا لباس و وسایل آنچنانی خود، خبرساز می‌شود. در سال‌های اخیر نام این عضو حزب موتلفه اسلامی به شکل عجیبی با صنعت خودرو گره خورده است. عضویت او در مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز مزید بر علت شده تا بسیاری از کاربران مسئولیت مصوبه اخیر این نهاد تصمیم گیرنده را متوجه وی بدانند.
یکی از کاربران در شبکه اجتماعی ایکس نوشته بود: «مجمع‌تشخیص‌مصلحت تعرفه‌ی ۶۰ درصدی مصوب مجلس برای واردات خودرو را به ۱۰۰ درصد افزایش داد! مردم فدای میرسلیم و ... ایران خودرو و سایپا!»
کاربر دیگری هم نوشته بود: «مجلس، دولت و شورای نگهبان برای شروع واردات خودرو از خردادماه به توافق رسیده بودن. ولی مجمع تشخیص مصلحت نظام در راستای منافع مافیای خودرو، یهویی مجوز واردات رو از بودجه۱۴۰۱ حذف کرده:)»
ناگفته نماند که برخی هم تصمیم اخیر مجمع تشخیص مصلحت نظام را مصداق همراهی این نهاد با دولت می‌دانند. مثلا محسن زنگنه، عصو کمیسیون تلفیق مجلس گفته بود: «در تقابل وارداتي ميان دولت و مجلس، دولت به پشتوانه راي مجمع تشخيص مصلحت نظام، پيروز ميدان شد و بندهاي خودرويي لايحه بودجه به تصويب اين نهاد رسيد.»
برخی کاربران و فعالان بازار خودرو نیز نگاه مشابهی دارند. مثلا علی خسروانی، نایب رئیس اتحادیه صنف فروشندگان خودرو در شبکه اجتماعی ایکس و در مطلبی طولانی با این مضمون که شرایط اگرچه ایده‌آل نیست اما آثار مثبتی هم خواهد داشت و باید واقع‌بین بود، نوشت: «واردات خودرو با تعرفه ۱۰۰ درصد نهایت ظلم به مصرف کننده ایرانیه و ننگ اون به پیشونی دولت میمونه اما همین هم چند سال پیش آرزو بود .خیلی ها میگفتن واردات رو باز کنید ۱۰۰ درصد هم تعرفه بگیرید باز هم به نفعه. در نهایت توپ تو زمین دولته، طبیعتا تعرفه بنزینی و هایبرید و برقی نمیتونه یکی باشه. معلوم نیست این ۱۰۰ شامل کدوم مدل و حجم موتور میشه.»
او همچنین نوشت: «اگر واقع بین باشیم اوضاع نسبت به زمانی که مجمع واردات رو میداد رو هوا خیلی بهتره . ضمنا دقت کنید موضوع مستقیم متوجه دولته، اینبار بهانه‌ای نیست. گردن مجمع و جای دیگه نندازید. منتظر واکنش دولت نسبت به دلسردی افکار عمومی و توضیحات بیشتر هستیم.»
بحث درباره اینکه آثار و تبعات تصمیم مورد اشاره بیشتر تقصیر دولت است یا مجمع در شرایط فعلی بیهوده به نظر می‌رسد، ضمن اینکه درباره ادعای برخی مبنی بر همراهمی مجمع با دولت در مقابل مجلس هم به زودی و در جریان تعیین تکلیف لوایح FATF همه چیز روشن خواهد شد و خواهیم دید که واقعا مجمع از سر همکاری و همراهی با دولت چنین تصمیمی گرفته یا عوامل پشت پرده‌ای در کار بوده است. به هر حال اگر مساله صرفا ناشی از همراهی با دولت باشد، این انتظار شکل می‌گیرد که در قضیه FATF نیز شاهد رویکردی مشابه و همراهی با دولت باشیم.
آسیب‌های این تصمیم چیست؟
این تصمیم و سنگ اندازی مقابل واردات خودرو، فارغ از هر پشت پرده‌ای که داشته باشد؛ قطعا تبعاتی دارد. یکی از بارزترین اثرات آن نیز میدان دادن به خودروسازان داخلی است که از لحاظ قیمت و کیفیت به شدت مورد نقد هستند. در همین راستا، علیرضا سلیمی، عضو هیات رئیسه مجلس، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «مجمع محترم تشخیص مصلحت با مصوبه مجلس در موردکاهش عوارض واردات خودرو مخالفت کرد!
سوال: با توجه به مرگ و میر سالیانه ۱۶هزار نفر و‌مجروح و معلول شدن حدود ۷۰هزار نفر در تصادفات آیا این مصوبه‌ی مجمع با سیاست‌های کلی بخش سلامت مغایرت ندارد!»
بدیهی است که افزایش تعرفه واردات خودرو و کاهش ارز آن تاثیر قابل توجهی در قیمت محصولات داخلی و بازار خودرو خواهد داشت. در ماه‌های اخیر شاهد بودیم که قوانین و مقررات مربوط به واردات خودرو و ثبت سفارش‌های انجام شده با وجود اما و اگرهایی که در تعداد آن وجود داشت، بر قیمت‌ها در بازار خودرو اثر گذاشته بود. شاهد اینکه در روزها و هفته‌های اخیر به رغم افزایش روز به روز نرخ ارز و به رغم رابطه سنتی قیمت دلار و بازارهای دیگر مثل خودرو ، شاهد تغییرات زیادی در نرخ خودرو نبودیم. حالا اما با توجه به مصوبه مجمع باید منتظر بازگشت به روال سابق باشیم.
تبعات تصمیم مجمع تشخیص مصلحت نظام، اما به این بازی‌های قیمتی و رانتی که انحصار واردات برای گروه خاص ایجاد می‌کند، محدود نیست. به جرات می‌توان گفت که آسیب اصلی چنین رویکردی در مجمع تشخیص مصلحت نظام افزایش بی‌اعتمادی مردم به نهاد‌های تصمیم‌گیرنده و افزایش شکاف بین مردم و حاکمیت است. چنین تصمیمی از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام در شرایطی که چشم جامعه به دهان این نهاد است تا ببیند تکلیف لوایح FATF چه خواهد شد، این تصور را ایجاد می‌کند که اساسا مسئولان محترم در دنیای موازی زندگی کرده و درک درستی از مصلحت مردم و نظام ندارند.
از سوی دیگر آسیب این مصوبه، صرفا به اقتصاد و سیاست محدود نیست و نباید از تبعات محیط زیستی و اجتماعی آن غافل شد. هرچه باشد گمان می‌رفت که ورود بیشتر خودرو‌های هیبریدی و برقی به کشور، همچنین افزایش خوردرو‌های وارداتی به تغییر چهره ناوگان حمل و نقل شهری منجر شده و نتیجه قابل لمسی هم بر وضعیت آلودگی هوا داشته باشد. شاهد اینکه همین چند روز قبل خبرگزاری فارس در گزارشی به سهم ۵۲ درصدی خودرو‌های فرسوده در آلودگی هوا اشاره کرده بود.
در حسرت کشور‌های همسایه
اینکه ایرانی‌ها در موضوعات مختلف اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی حسرت کشور‌های همسایه از شیخ نشین‌های حاشیه خلیج فارس گرفته تا ترکیه را بخورند، تازگی ندارد، اما قضیه افزایش تعرفه و کاهش ارز واردات خودرو کار را به جایی رسانده که مردم در شبکه‌های اجتماعی به اوضاع سوریه غبطه بخورند! همین سوریه که به سرعتی باور نکردنی سقوط دولت بشار اسد را تجربه کرد و حالا در حساس‌ترین مرحله خود به سر می‌برد.
دولت جدید سوریه اعلام کرده که اجازه واردات انواع خودرو‌ها و وسایل نقلیه را صادر کرده است، مشروط بر اینکه بیش از ۱۵ سال از زمان تولید آنها نگذشته باشد.
به گزارش رسانه‌های سوری، بازارهای خودروی محلی به دلیل عرضه فراوان خودرو‌های مدرن و قیمت پایین آنها، به وضعیت «اشباع بیش از حد» رسیده است. این وضعیت پس از آن رخ داد که دولت اجازه واردات خودرو با تعرفه‌های گمرکی پایین‌تر از قبل، به میزان ۷۰ تا ۸۰ درصد را صادر کرد.
روزنامه دنیای اقتصاد با اشاره به این خبر از «تحول بزرگ در بازار خودروی سوریه» گزارش داده و شهروند ایرانی درحالی این گزارش را می‌خواند که در ذهن آثار تصمیم اخیر مجمع تشخیص مصلحت نظام مبنی بر افزایش تعرفه و کاهش ارز واردات خودرو بر بازار خودرو را مرور می‌کند. از طرف دیگر شرایط اقتصادی، مشکلات معیشتی، میزان دستمزد حداقلی و ... را به یاد آورده و هر طور که دو، دو تا؛ چهارتا می‌کند از قیمت‌ها جا می‌ماند و ناگزیر حسرت کشور‌های همسایه ولو آشفته بازار سوریه را می‌خورد.
