فعالان محیط‌زیست از ترکیه به دادگاه لاهه شکایت می‌کنند/جنبشی برای نجات میان‌رودان و هورالعظیم

رویداد۲۴-مدیرکل مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: ترکیه در قالب طرح گاپ ۸۰ میلیون مترمکعب حقابه کشورهای همسایه را دزدیده است.ایران روی کمربند گرد و خاک جهان قرار دارد، بنابراین درگیری با طوفان ریزگرد پدیده‌ای جدید و دور از انتظار نیست اما به خاطر  درگیری‌ها و ناآرامی‌های بین‌المللی در خاورمیانه این پدیده در ایران تبدیل به یک بحران جدی زیست محیطی شده است.

ریزگردها جدا از اینکه زندگی روزمره مردم، علی‌الخصوص خوزستانی‌ها را مختل کرده‌اند، خسارات عمیق و درازمدتی روی اقتصاد و سلامت برجا می‌گذارند. براساس تحقیقات انجام شده گرد و غبار، منجر به افزایش بیماری مننژیت، تب دره، آسم، بیماری‌های ویروسی و به DNA سلول‌های پوست و ریه صدمه می زند، به کلام ساده بحران ریزگردها وارد مرحله حاد و خطرناکی شده است و از آن‌جایی که بخش عمده آن ریشه بین‌المللی دارد، وقت آن است که سازمان ملل و جامعه جهانی به صورت جدی با متخلفان و کسانی که به این امر دامن می‌زنند، برخورد کنند.

به گفته رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست، ترکیه با ساختن سدها  و انحصار آب‌های دجله و فرات سر منشا این بحران در ایران است. درحقیقت دولت ترکیه از وضعیت امنیتی کشورهای منطقه که درگیر گروه‌های تروریستی داعش و تکفیری هستند سوءاستفاده کرده و با با سدسازی روی دجله و فرات به تشدید کانون‌های گرد و غبار در عراق دامن زده است.

ترکیه با انحصار آب دجله در حال نابودی تالاب هورالعظیم است

ترکیه با انحصار آب دجله در حال نابودی تالاب هورالعظیم است، دجله مستقیماً از ترکیه وارد عراق شده و بعد از آبیاری این کشور، سرانجام به تالاب هورالعظیم در غرب استان خوزستان می‌رسد، در حقیقت عمده آب ورودی این تالاب مرزی با ایران از طریق دجله و فرات تأمین می‌شود. هورالعظیم تنها باقیمانده تالاب‌های بسیار بزرگ بین‌النهرین و شاهدی زنده بر اقوام و تمدن‌های مختلفی از بدو خلقت تاکنون است.

در همین راستا برای تشدید فشار روی ترکیه، از سوی کمپین مردمی حمایت از زاگرس مهربان"پویش میان‌رودان" راه‌اندازی و ساماندهی شده است. این حرکت قصد دارد با جلب توجه فعالان محیط زیست کشورهای ترکیه، عراق، سوریه مقابله با اقدام ترکیه را به عنوان یک مطالبه جدی منطقه‌ای و خطای آشکار مدیریتی این دولت در محاکم بین‌المللی همانند دادگاه لاهه مطرح کنند.

مدیرکل مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا؛ به علت تشکیل این کمپین اشاره کرده و گفت: کمپین "میان‌رودان" شکل گرفته است تا کشورهایی که مسبب اصلی تشدید چشمه‌های تولید گرد و غبار و کانون‌های بحرانی فرسایش بادی هستند، در پیشگاه انظار عمومی تحت فشار قرار دهد. کنشگران و فعالان محیط زیست با کمک NGOهای محیط زیستی کشورهای عراق، ترکیه و سوریه و کویت و غیره این کمپین بین‌المللی را راه انداختند و تلاش می‌کنند مسئله گرد و غبار را به یک مسئله فرامنطقه‌ای تبدیل کنند.

محمد دوریش با تاکید بر اینکه سازمان ملل بحرانی بودن این مسئله را پذیرفته است، ادامه داد: تیرماه امسال دبیرکل سازمان ملل به همراه 53 نفر از وزرای محیط زیست کشورهای منطقه وارد تهران شدند تا این مسئله را در عالی‌ترین سطح مورد بررسی قرار دهند. این کمپین و بیانیه می‌تواند کمک کند تا فشار بیشتری به کشور ترکیه و عربستان اعمال شود.

مدیرکل مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به خسارت‌های جدی زیست محیطی اقدامات ترکیه ادامه داد. ترکیه در قالب طرح گاپ ۸۰ میلیون مترمکعب آب کشورهای همسایه را ربود. شاید بتوان این اقدامات را به شکل نمادین در دادگاه بین‌المللی لاهه به عنوان یکی از روش‌های تشدید کننده نسل‌کشی مطرح کرد. همان‌طور که چندی پیش دوستداران محیط زیست در مورد کمپانی و محصولات GMO تراریخته این کار را انجام دادند.

او در پاسخ به این سوال که موضع ترکیه در مورد تبعات منفی اقداماتش چیست، تشریح کرد: ترکیه اذعان می‌کند این آب از قلمروی کوهستانی ترکیه نشات می‌گیرد در نتیجه فقط به ترکیه تعلق دارد، همانطور که کشورهای منطقه هم منابع نفتی خود را با ترکیه به اشتراک نمی‌گذارند، ترکیه هم منابع آبی را از آن خود می‌داند. ترکیه تاکنون صددرصد از آب فرات و ۶۰ درصد از آب دجله را تصاحب کرده‌است. اکنون هم قصد دارد ۴۰ درصد باقی مانده ‌آب دجله را نیز غصب کند.

درویش ادامه داد: متنی توسط گروهی از صاحب‌ نظران حوزه محیط زیست خطاب به دبیرکل سازمان ملل آماده  شده است و در حال جمع‌آوری امضا‌های آن هستند. پویش "میان‌رودان" با 80 هزار امضا؛‌ قصد دارد با ارائه این اعتراض‌نامه به سازمان ملل متحد و یونسکو از ترکیه به دلیل بستن آب دجله و فرات که موجب  بروز بحران‌های اجتماعی، سیاسی و محیط زیستی شده، شکایت کند. دوستداران محیط زیست می‌توانند با پیوستن به این کمپین و امضا شکایت‌نامه مذکور ضمن افزایش بار روانی در دادگاه لاهه، برای نجات میان رودان و جلوگیری از ادامه بلندپروازی‌های دولت ترکیه موثر باشند.

می‌توانید برای امضای این بیانیه به آدرس اینترنتی  زیر مراجعه کنید:

 https://www.change.org/p/mr-ant%C3%B3nio-guterres-secretary-general-of-the-united-nations-safeguarding-hoor-al-azim-lagoon

متن شکایت‌نامه به این شرح است:

متوقف کردن روند ویرانگر تخریب سرزمین در غرب ایران

جناب آقای آنتونیو گوتیرس، دبیرکل محترم سازمان ملل متحد

با سلام احتراما به استحضار می‌رساند جمهوری ترکیه در دو دهه گذشته سدهای زیادی در حوضه آناتولی جنوبی و سرچشمه‌های دجله و فرات ساخته است که گنجایش تنها یکی از این سازه‌های غول آسا یعنی سد آتاترک روی فرات که در 1992 آبگیری شد به 48 میلیارد مترمکعب می‌رسد. همچنین ساخت سد 10.4 میلیارد مترمکعبی ایلیسو روی سرشاخه‌های دجله از دسامبر 2014 در دست نجام است.

ساخت این سدها، نظام آبشناختی دو رودخانه بزرگ دجله و فرات را به شدت متاثر و مختل کرده و می‌کند و به متروکه شدن چندین میلیون هکتار از اراضی کشاورزی در کشورهای سوریه و عراق انجامیده و بحرانی جدی در پایاب آنها یعنی هورالعظیم بوجود آورده است؛ بحرانی که سبب شده تا تالاب راهبردی هورالعظیم به بزرگترین کانون بحرانی ریزگرد در منطقه بدل شود.

جوامع بومی و مردم سوریه، عراق و ایران؛ یعنی: خاستگاه کهن‌ترین تمدنهای جهان چون ایرانی، سوری و بین‌النهرین، به شدت از اثرات ویرانگر این سدها آسیب دیده و می‌بینند.

ادامه روند ویرانگر سدسازی دولت ترکیه و مهار آب این دو رودخانه، گذشته از نابودی کشاورزی و تشنگی روستاها و شهرها در میان رودان، طغیان پدیده گرد و غبار در باختر ایران را هم پدید آورده و پیوسته تشدید می‌کند؛ فرآیند ویرانگری که نه تنها سلامت که فعالیتهای تولیدی و روزمره مردم را تهدید کرده و آبادبوم‌های انسانی را به سمت متروکه شدن سوق می‌دهد.

پیامدهای ویرانگر سدسازی در ترکیه نه تنها به فجایع انسانی ناشی از جنگ تحمیلی در سوریه و عراق دامن زده و حقوق بشر را تهدید می‌کند، که همچنین با مفاد کنوانسیون مقابله با بیابانزایی، و بیانیه حقوق جوامع بومی سازمان ملل آشکارا مغایرت تام دارد.

چنین است که ما امضاکنندگان زیر از سازمان ملل متحد و یونسکو درخواست رسیدگی به وضعیت نگران‌کننده حقابه جوامع بومی مولد در حوضه آبخیز دجله و فرات را داریم و خواهان احیای دوباره میان‌رودان از طریق گشودن دریچه‌های سدهای آناتولی جنوبی (بویژه سد آتاترک) و جلوگیری از ساخت و آبگیری سدهای در دست ساخت (بویژه سد ایلیسو) هستیم.