رویداد۲۴| سیما پروانه‌گهر: «صالحی سنجاق شده به فرهنگ نیست. از دل فرهنگ آمده و نیازی برایش روزمه بتراشیم». این توصیفی بود که در شهریور سال ۱۳۹۶ توسط یک روزنامه نگار حوزه فرهنگی درباره عباس صالحی نوشته شد. وقتی حسن روحانی رییس دولت دوازدهم او را به عنوان وزیر پیشنهادی فرهنگ و ارشاد اسلامی به مجلس وقت معرفی کرد.
موافقان و مخالفان عباس صالحی از آن زمان تاکنون هر کنون ادله مختلفی برای تقابل و حمایت از وی داشته اند. برخی از اهالی فرهنگ می‌گویند صالحی از دل و بطن حوزه فرهنگ به صدر این وزارتخانه حرکت کرده و از این جهت حداقلی‌ترین شرایط لازم برای سکانداری این وزارتخانه را دارد. کنش‌های صالحی در رخداد‌های مختلف نیز بعضا توسط حامیان او یادآوری می‌شود؛ وقتی در سال ۱۳۹۲ در میان تک صدا‌هایی که شنیده می‌شد با یک یادداشت در روزنامه اطلاعات به نصب شنود در دفتر علی مطهری، نماینده وقت مجلس شورای اسلامی انتقاد کرد. علاوه بر این برخی صالحی را با صالحی امیری وزیر دیگر ارشاد دولت روحانی مقایسه میکنند و «سابقه غیرامنیتی» او را امتیاز تلقی میکنند.
منتقدانش، اما از اساس او را گزینه‌ای مطلوب حوزویان در حوزه ارشاد می‌دانند و می‌گویند که از اساس به دلیل سبقه تحصیلات حوزوی اش و ارتباطات مناسب در این زمینه از سوی علی جنتی به حوزه ممیزی کتاب منصوب شد تا حساسیت قم در موضوعات ممیزی کتاب رفع شود. حضور صالحی در معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موثر بود و میزان انتقادات قم را کاهش داد و حتی بعد از استعفای علی جنتی از وزارت ارشاد در مهر ۱۳۹۵ تا زمان اخذر رای اعتماد صالحی امیری برای وزارت ارشاد، سرپرست این وزارتخانه بود و در دولت دوم هم بی دردسر وزیر آن شد. چه سابقه تحصیلی و اجرایی و چه کارنامه سیاسی و فرهنگی او را در رسیدن به این جایگاه همراهی کرده است؟
صالحی متولد سال ۱۳۴۲ در مشهد است. شهری که در آن در دوران نوجوانی به حوزه علمیه رفته است. او گرچه فارغ‌التحصیل مقطع دکتری در رشته کلام اسلامی از دانشگاه قم است، اما سوابق حوزوی‌اش چه در مشهد و چه در قم، بر تحصیلات دانشگاهی غلبه دارد.
بیشتر بخوانید:
ستار هاشمی کیست؟ + سوابق سیاسی
سیدمحمد اتابک، وزیر معرفی شده برای وزارت صمت در دولت پزشکیان کیست؟
عباس علی‌آبادی وزیر پیشنهادی نیرو کیست؟
احمد میدری، گزینه پیشنهادی وزارت کار پزشکیان کیست؟
عبدالناصر همتی گزینه پیشنهادی وزارت اقتصاد کیست؟
عباس عراقچی وزیر پیشنهادی امور خارجه پزشکیان کیست؟
فرزانه صادق مالواجرد وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی کیست؟
کمتر از ۱۰ سال داشت که وارد حوزه علمیه مشهد شد و دروس مقدماتی، سطوح مقدماتی و عالی را در آنجا گذراند. در سال ۱۳۶۰ به حوزه علمیه قم رفت و دروس خارج را تا سال ۱۳۶۸ در قم گذراند. وی سپس به مشهد بازگشت و در دروس خارج استادان مشهد ادامه تحصیل داد. صالحی در مشهد در دروس سید عزالدین حسینی زنجانی و سید ابراهیم علم‌الهدی شرکت می‌کرد. صالحی در سال ۱۳۷۶ دوباره به حوزه علمیه قم مراجعت تحصیلی و علمی داشت.
از نظر تحصیلات حوزوی نیز نامش ذیل اسامی مهمی در حوزه فقه و فلسفه آمده است؛ دروس مقدماتی را در مدرسه موسوی‌نژاد و دروس سطح را زیر نظر محمدتقی فلسفی خوانده. در حوزه علمیه قم هم شاگرد حسین وحید خراسانی و میرزا جواد تبریزی بوده است. در مباحث فلسفی از غلامحسین ابراهیمی دینانی، یحیی انصاری شیرازی و حسن حسن‌زاده آملی بهره برده‌است.
در آستانه ۲۰ سالگی بعد از بیش از ۱۰ سال تحصیل فشرده در حوزه، قلم به دست گرفت و در مجله حوزه به عنوان یکی از نویسندگان آن مشغول به کار شد.
بین سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۷ سردبیر مجله حوزه و در سال‌های ۱۳۷۳ تا ۱۳۷۶ مسئول دفتر تبلیغات اسلامی خراسان بود. از سال ۱۳۷۶ تاکنون نیز در چن دوره عضو هیئت مدیریه دفتر تبلیغات اسلامی و سپس عضو هیئت امنای آن بود. صالحی از سال ۱۳۷۶ مدیر مسئول نشریه پژوهش‌های قرآنی و از همان سال عضو هیئت تحریریه نشریات فقه اهل بیت و کاوش فقه در فقه اهل بیت بود. صالحی در ادامه فعالیت‌های خود در سال ۱۳۷۸ مدیر مسئولی و سردبیری نشریه پگاه را بر عهده داشت
او موسس سایت دین آنلاین نیز هست. پایگاه خبری که خود هدف از تاسیس و راه اندازی آن را «پیگیری ارتباط و پیوند مستحکم‌تر دین و عینیت اجتماعی» توصیف کرده است.
حضور صالحی در معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بعد از آن در سمت اوزیر این وزارتخانه، دوره زمانی قابل توجهی در کارنامه مدیریتی و سیاسی وی است.
علی جنتی پیش از انتصاب او به سمت معاونت فرهنگی گفته بود که به دنبال گماردن فردی «روحانی» برای معاونت فرهنگی است. اندک زمانی بعد از این که جنتی برای صالحی حکنم معاونت را زد، خبرگزاری دانشگاه آزاد، آنا، در توصیف صالحی نوشت که او یک "روحانی کت‌وشلوارپوش" است.
وقتی در بهار ۱۳۹۶ اخباری مبنی بر احتمال پایان حضور عباس صالحی در وزارت ارشاد شنیده شد،۳۶۰ مدیر نشر، کتابفروش و توزیع‌کننده کتاب در حمایت از ادامه فعالیت صالحی در وزارت ارشاد به رضا صالحی امیری، وزیر ارشاد نامه نوشتند و تأکید کردند که طی چند سال گذشته، «به میزان زیادی از تنش‌های حاکم بر فضای نشر کتاب در کشور کاسته شده است».
«کاهش اعمال سلیقه‌ها در حوزه ممیزی کتاب»، «کاهش زمان صدور مجوز کتاب» و «اتخاذ شیوه‌های صحیح‌تر توزیع یارانه‌ها» مولفه‌هایی است که از جانب حامیان صالحی به عنوان نکات برجسته کارنامه او قید می‌شود. با این وجود به همین اندازه مدیریت او در وزارت ارشاد نیز مخالفانی داشت و برخی صالحی را نماد «گردش به راست» این وزارتخانه می‌خوانند و مدعی هستند در دوره مدیریت همه موارد گزینش و حذف افراد انجام می‌شد و تنها تفاوت این بود که این اقدامات با «ادب و متانت» صورت می‌گرفته است.
با این حال برخی مواضع او در این دوران بازتاب رسانه‌ای و سیاسی وسیعی داشت. عباس صالحی، در آغاز کارش به عنوان معاون فرهنگی وزیر ارشاد در سال ۹۲، علنا از وجود "فهرست سیاه" نویسندگان و ناشران در زمان دولت محمود احمدی نژاد سخن گفت و در چند نوبت نیز با موضوع ساسنور مخالفت کرد. اگرچه بعد‌ها در حاشیه بازدیدهایش بخش عمده‌ای از انتقاد‌ها به سانسور کتاب را «سیاسی» خواند.
در معاونت فرهنگی وزارت ارشاد بود که در واکنش به محدودیت برگزاری کنسرت موسیقی در مشهد در صفحه توئیتر خود نوشت: "تصویرسازی طالبانی از شهر امام مهربانی، غم انگیزتر از شهادت اوست. "
از همان ابتدای گرفتن رای اعتماد از مجلس وقت در دولت دوم حسن روحانی گفته بود که هدف و اصولش در اداره این وزارتخانه «گفتگو با کنشگران دینی و امنیتی» است.
وقتی در گفتگو با خبرگزاری کار ایران از تشکیل "دادگاه‌های کتاب" سخن گفت و "دغدغه" اصلی آن را جلوگیری از "تکثیر غیرمجاز در حوزه نشر کتاب عنوان کرد، اما بازتاب منفی زیادی را به دنبال داشت.
یکی از موضوعاتی که باعث شده است منتقدان اصولگرای تند صالحی از او دل خوشی نداشته باشند قرابت و نزدیک او با علی اکبر هاشمی رفسنجانی است. همکاری در نگارش تفسیر راهنما، ابتکار هاشمی رفسنجانی، نمونه‌ای از نزدیکی عباس صالحی به هاشمی بود. علاوه بر این صالحی در همان ابتدای فعالیت خود در وزارت ارشاد خبر داد که کتاب «هاشمی در سال ۸۸» مجوز نشر را دریافت کرد. این کتاب که گزارش مواضع هاشمی در سال ۸۸ است، در دولت قبل دو سال و نیم توقیف بود. پس از مرگ هاشمی رفسنجانی نیز عباس صالحی در توییتر خود از عملکرد صدا و سیما انتقاد کرد: «تلویزیون پیاپی تصویر هاشمی رفسنجانی را نشان می‌دهد، دختر نه ساله‌ام می‌گوید من تا حالا این آقا را در تلویزیون ندیده‌ام، از پاسخ می‌مانم.»
عباس صالحی در سال ۱۳۹۶ در شرایطی به مجلس دهم رفت تا از ان‌ها رای اعتماد بگیرد که دو وزیر قبل از او صالحی امیری و علی جنتی بودند و مجلس هم یکدست اصولگرا نبود. حالا، اما عباس صالحی با یک مجلس اصولگرا طرف حساب است که سطح توقع و انتظارشان با هنرنمایی چهره‌ای همچون محمد مهدی اسماعیلی در وزارت ارشاد برای اصولگرایان و پایداری ها، بسیار بالا رفته است. اینبار کار صالحی بسیار سخت از ۷ سال گذشته برای رسیدن به ساختمان فرهنگ و ارشاد اسلامی است.