چرا همکاری با FATF مهم است؟/ ایران در آخرین فرصت ۴ ماهه، به FATF می‌پیوندد؟

رویداد۲۴ ۱۹۸کشور جهان به صورت مستقیم و یا از طریق گروه‌های ۹ گانه منطقه‌ای در اف‌ای‌تی‌اف عضویت دارند. این در حالی است که سال هاست بر سر موضوع پیوستن ایران به FATF یا کارگروه اقدام مالی در کشور بحث‌های فراوانی مطرح است، اما چرا پیوستن ما به این کارگروه می‌تواند مهم باشد؟ چندی پیش عبدالرضا هاشم زایی نماینده مجلس گفته بود اگر لوایح مربوط به اف‌ای‌تی‌ِاف تصویب نشود، دیگر تقریبا کره زمین با ما کار نمی‌کند.

این در شرایطی است که گروه ویژه اقدام مالی (FATF) در اجلاس این هفته خود در پاریس، ضمن بررسی آخرین وضعیت ایران، با توجه به عدم تصویب نهایی دو کنوانسیون پالرمو و تامین مالی تروریسم (CFT)، دو دسته اقدام جدید مقابله‌ای علیه کشورمان وضع کرد که با توجه به تصویب یک اقدام مقابله‌ای دیگر در خرداد ماه گذشته، مجموعا سه اقدام علیه ایران وضع شده‌اند.

این نهاد بین‌المللی در یک بند جداگانه از بیانیه خود هشدار داده است که اگر تا قبل از بهمن ماه آینده این دو کنوانسیون نهایی نشوند، کلیه اقدامات مقابله‌ای علیه ایران وضع خواهند شد و عملا وضعیت ایران به پیش از خرداد سال ۱۳۹۵ باز خواهد گشت.

این نهاد بین المللی در بیانیه خود تایید کرده است که در مردادماه و دی ماه سال گذشته دو اصلاحیه قانونی مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم به تصویب نهایی رسیدند و دو لایحه کنوانسیون‌های پالرمو و تامین مالی تروریسم (CFT) در مجلس ایران به تصویب رسیده، اما مراحل لازم‌الاجرا شدن نهایی را طی نکرده‌اند.

چرا همکاری با FATF مسئله مهمی است؟

سید بهاءالدین حسینی هاشمی مدیرعامل سابق بانک صادرات می‌گوید: قریب به اتفاق کشور‌های جهان عضو این کنوانسیون هستند و تعهدات آن را ناقص یا کامل اجرا می‌کنند.

وی می‌افزاید: در ارتباط با مساله کمک به تروریسم و یا پولشویی معمولاً کشور‌ها با این نهاد همکاری می‌کنند. هرچند در کشور ما هم قانونی جداگانه برای این منظور وجود دارد، اما این قانون مورد قبول کامل کشور‌های اروپایی نیست.

حسینی هاشمی تصریح می‌کند: امروز اکثر کشور‌ها به قانونی که مبتنی بر ۴۰ بند و توصیه است که توسط FATF وضع شده احترام می‌گذارند و عدم اجرای آن به معنای این است که بانک‌های دیگر، حتی بانک‌هایی که با ما رابطه خوبی دارند به طور قانونی نمی‌توانند با ما همکاری داشته باشند.

وی می‌افزاید: این مسئله تا جایی مهم است که حتی اگر بانکی که متعهد به این معاهده است با بانکی در کشور ما که تابع این معاهده نیست همکاری کند سایر بانک‌ها دیگر با آن کار نخواهند کرد؛ بنابراین عملیات بانکی ما در رده عملیات بانکی مشکوک قرار خواهد گرفت.

همکاری با FATF به معنای دادن همه اطلاعات نیست

این کارشناس مسائل بانکی در ادامه می‌گوید: بانک‌ها حتی در حد کارگزاری که قرار باشد پول کشور خود را مبادله کنند در همکاری معذوریت پیدا خواهند کرد حتی اگر قرار باشد از منافع مالی خود چشم پوشی کنند.

وی تاکید می‌کند: باید در نظر داشت که این مسئله بهانه‌ای خواهد شد برای کشور‌هایی که با ما رابطه خوبی ندارند تا علیه فعالیت‌های ما تبلیغ کرده و کشور‌های دیگر را برای همکاری با ما بترسانند. در نهایت عدم همکاری ما با این نهاد اثر مثبتی در نظام بانکی و اقتصادی ما نخواهد داشت.

حسینی هاشمی می‌افزاید: اگر بخواهیم هیچ ارتباطی با دنیا نداشته باشیم خب طبیعتاً می‌توان به این کنوانسیون نپیوست. اما باید در نظر داشت که همکاری ما با این نهاد به معنای این نیست که حتما باید ۱۰۰ درصد اطلاعات بانکی را در اختیار این نهاد قرار دهیم.

این کارشناس مسائل بانکی می‌گوید: کشور‌هایی مانند عربستان، آمریکا و… به گروه‌های مختلف کمک می‌کنند. کشور ما نیز همکاری‌ای با گروه‌های تروریستی ندارد مواردی نیز هست که می‌توان با عدم افشا و حساب‌های رمزدار اقداماتی که در جهت منافع ملی است را انجام دهیم.

حسینی هاشمی یادآور می‌شود: سرباز زدن از عضویت و همکاری با FATF تنها بهانه‌ای به دست دشمنان برای عدم همکاری کلیه بانک‌های جهان با ایران خواهد داد.

چند نکته درباره FATF

۱- FATF یا گروه ویژه اقدامات مالی فقط و فقط یک سازمان غیردولتی است که سیاست‌ها و استاندارد‌های مبارزه با پول‌شویی و تامین مالی تروریسم را وضع کرده و ارتقاء می‌دهد. این سازمان در سال ١٩٨٩ تاسیس شده و مقر آن در پاریس است.

۲- هم اکنون ١٩٨ کشور جهان به صورت مستقیم یا از طریق گروه‌های ۹گانه منطقه‌ای در FATF عضویت دارند. از این بین ۳۷ کشور صاحب اقتصاد‌های بزرگ و توسعه یافته عضو سازمان اصلی هستند.

۳- FATF در سال ۲۰۱۲ چهل و نه توصیه را به عنوان استاندارد‌های این سازمان برای مبارزه با پول‌شویی و تامین مالی تروریسم ابلاغ کرد که کشور‌های عضو موظف شدند یا قوانینی برای رعایت این توصیه‌ها تصویب کنند و یا قوانین فعلی خود را ارتقاء دهند.

۴- FATF همه کشور‌های جهان را بر اساس پایبندی به این توصیه‌ها به ۴ دسته استاندارد، در حال پیشرفت، غیرهمکار و لیست سیاه دسته بندی می‌کند.

۵- FATF از بین همه کشور‌های جهان ٩ کشور را در طی سال‌های اخیر به دلیل عدم پایبندی به استاندارد‌های جهانی مبارزه با پول‌شویی و تامین مالی تروریسم در لیست سیاه قرار داده است و ایران در همه سال‌های اخیر در صدر این لیست بوده است.

۶- FATF از بین ٩ کشور عضو لیست سیاه، دو کشور کره‌شمالی و ایران را در جایگاهی فراتر از لیست سیاه قرار داده و توصیه شده است علیه آن‌ها «اقدامات متقابلانه» انجام شود.

۷- امروزه استاندارد‌های FATF و نظر این سازمان درباره سطح پایبندی کشور‌ها به این استانداردها، به عنوان یکی از مهمترین پیش نیاز‌های ارائه هرگونه ارتباط و ارائه خدمات بانکی و اعتباری و مالی از سوی بانک‌ها و موسسات مالی به دیگر کشور‌ها است.

۸- در سال ٢٠١۶ دولت روحانی توانست FATF را راضی کند تا یک ضرب‌الاجل به ایران داده تا توصیه‌های ۴٩ گانه این سازمان را در کشور عملیاتی کرده و در عوض FATF بطور موقت حضور ایران از لیست سیاه را تعلیق کند. این ضرب الاجل تاکنون دو بار از سوی FATF تمدید شده و ضرب الاجل نهایی کمتر از چند هفته دیگر به پایان می‌رسد.

۹- ایران برای خروج از لیست سیاه باید قوانین داخلی خود در مبارزه با پول‌شویی و تامین مالی تروریسم را بر اساس کنوانسیون‌های جهانی ای‌ام‌ال (AML) و سی‌اف‌تی (CFT) اصلاح و عملیاتی کند.