رویداد۲۴ افشا می‌کند؛
تلاش سازمانی برای از بین بردن هزار هکتار زمین کشاورزی!/ طرح‌های پرورش میگو با هندیجان چه کرده است؟ +فیلم و عکس
مدتی است طرح پرورش میگو در هندیجان از توابع استان خوزستان در حال اجراست. روستاییان منطقه می‌گویند برداشت آب از رودخانه باعث می‌شود آب شور جایگزین آب شیرین شود و عملا نزدیک به هزار هکتار زمین کشاورزی منطقه در خطر نابودی قرار بگیرد. فعلا مدیران محلی به هر قدرتی که شده در حال اجرای این طرح هستند. تجربه نشان داده معمولا پشت چنین طرح‌هایی در ایران یک فرد با نفوذ یا آقازاده قرار داشته است و عاقبت اجرای طرح به نابودی یک منطقه انجامیده است. نمونه مشهور این طرح‌ها سد گتوند است که اکنون به کوهی از نمک تبدیل شده است. رویداد۲۴ در این گزارش نمونه عجیب یکی از همین طرح‌های عجیب را در هندیجان بررسی کرده و از زبان کارشناسان منطقه نشان داده در آینده‌ای نزدیک چگونه کشاورزی در چهار روستای ایران نابود خواهد شد.
رویداد۲۴ شادی مکی: رودخانه زهره یا هندیجان با طول تقریبی حدود ۲۷۵ کیلومتر در سه استان فارس، کهگیلویه و بویراحمد و خوزستان جریان دارد. این رودخانه که مقصد نهایی آن خلیج فارس است محل تامین آب تعداد زیادی از اراضی کشاورزی خوزستان از جمله اراضی کشاورزی روستا‌های تابعه شهرستان هندیجان است. زمین‌هایی که مهم‌ترین محصول آن نخل و گندم است، اما حالا پرورش میگو تبدیل به بلای جان این محصولات و صاحبان این اراضی شده است! کشاورزان آن منطقه می‌گوید طرح پرورش میگو تمام زندگی آنها تحت الشعاع قرار داده است؛ رویداد۲۴ در این گزارش ماجرای پرجنجال طرح کشت میگو با آب کشاورزی مردم منطقه هندیجان را بررسی کرده است.
دو سال پیش طرح پرورش میگو در هندیجان آغاز شد. با گذشت مدتی از اجرای این طرح کشاورزان این منطقه به دلیل آنچه استفاده از آب شیرین کشاورزی در این طرح می‌نامیدند اعتراضات خود را نسبت به این موضوع با سازمان‌های مسئول از جمله دادستانی، فرمانداری و سازمان جهاد کشاورزی در میان گذاشتند.
به گفته محلی‌ها از رهگذر اجرای این طرح، بیش از هزار هکتارزمین‌های کشاورزی ۴ روستای میرنعمان، کپرها، پوزه سفید و هزاران درخت نخل منطقه باغ نخیلانی معروف به باغ‌های بلند که در بالادست و کناردست محل اجرای این طرح قرار دارند، از بین می‌رود. آنها تاکید می‌کنند که آسیب‌های طرح تنها به همین مناطق ختم نشده و بیش از ۸ هزار هکتار اراضی کشاورزی که در اطراف اجرای طرح قرار دارند تحت تاثیر این طرح آسیب می‌بینند. زمین‌های کشاورزی روستا‌های چم شعبان، غرابی، بدرانی و... از جمله این طرح‌ها هستند.
منابع محلی می‌گویند مسئولان جهاد کشاورزی هندیجان به جای حمایت از کشاورزان، از شیلات حمایت کرده است. ناخشنودی کشاورزان از سازمان جهاد کشاورزی و طرح پرورش میگو تاجایی پیش رفت که یکی از کشاورزان به فرماندار هندیجان پیامی با این مضمون می‌نویسد: «جناب فرماندار این مقدار زمین پایین‌دست، روبرو و بغل دست محل برداشت آب پروژه هستن. آیا اگر مدیر جهاد نخواهد از اراضی ما دفاع کند، باید شغل و اراضی آبا و اجدادی ما نابود شود؟»
پرورش میگو در هندیجان منبع آب کشاورزی را شور می‌کند
یکی از منابع محلی درباره چالش موجود میان کشاورزان با طرح پرورش میگو به رویداد۲۴ می‌گوید: رودخانه زهره چند سال است که به دلیل احداث سد‌های پایین‌دستی و برداشت‌های بی‌رویه آب در بالادست این منطقه به‌ویژه در منطقه «زیدون» با بحران مواجه شده است. فصل کم‌آبی در این منطقه از خرداد ماه آغاز و تا اوایل آبان ماه ادامه دارد. یعنی زمانی که می‌خواهیم کشت تابستانی را انجام دهیم این رودخانه آب ندارد و زمانی که می‌خواهیم نخل و کشت‌های مخصوص دام را داشته باشیم باز هم آب ندارد. این شرایط باعث شده دامداران ما به شهر‌های بالادست و سایر مناطق کوچ کنند.
او با بیان اینکه در حال حاضر کم‌آبی باعث تخلیه بسیاری از روستا‌های این منطقه شده است، ادامه می‌دهد: زمین‌های زراعی ما در حال تخریب است. از سوی دیگر نامه‌هایی از سوی استانداری و سازمان آب می‌رسد مبنی بر ممنوعیت کشت تابستانه به دلیل کم‌آبی. این ممنوعیت باعث بیکاری تعدادی از کشاورزان منطقه شده است.
این منبع آگاه با بیان اینکه مدتی است طرح پرورش میگو در منطقه هندیجان درست در کنار منابع آبی کشاورزی روستا‌های این منطقه راه‌اندازی شده است، اظهار می‌کند: این طرح کلیات خوبی دارد و با آن موافق هستیم. اما پیش از اجرای آن به سراغ مدیر جهاد کشاورزی هندیجان رفته و از وی پرسیدیم که آب این طرح قرار است از کجا تامین شود؟ به ما جواب داد «آب از مصب رودخانه تامین می‌شود؛ یعنی جایی که رودخانه به دریا می‌ریزد و هیچ مشکلی برای کشاورزی ایجاد نمی‌کند.»
او با بیان اینکه برخی از دامداران منطقه پروانه مرتع‌داری دارند، اضاقه می‌کند: زمانی که کار را شروع کردند برای پرورش میگو ابتدا زمین برخی از این مرتع‌داران را گرفتند و در طرح‌ها تداخل ایجاد شد. کلیپ‌های منتشر شده نشان می‌دهد که روز افتتاح پروژه یکی از دامدار‌ها متعرض این موضوع شده و فرماندار وقت هندیجان به او می‌گوید ۵۰ میلیون می‌دهیم که راضی شوی. اگر کار قانونی است چرا باید چنین سخنی گفته شود؟
افتتاح پروژه توسط غلامرضا شریعتی استاندار خوزستان
این کشاورز عنوان می‌کند: ما متوجه شده‌ایم که برداشت آب استخر‌های میگو از وسط زمین‌های کشاورزی ما انجام می‌شود یعنی این طرح در وسط اراضی روستای کپرها واقع شده است. ما در بالادست منطقه ۴ روستا داریم که از رودخانه زهره آب کشاورزی برداشت می‌کنند. در حال حاضر سه طرح مرتبط با پرورش میگو به صورت همزمان ۱۰ مترمکعب آب در ثانیه از رودخانه برداشت می‌کنند. یعنی هر طرحی ۳.۳ مترمکعب آب در ثانیه برداشت می‌کند آنهم از خرداد ماه تا مهر ماه، یعنی همزمان با کم‌آبی رودخانه به بیان دیگر دقیقا زمانی که ما برای کشت و کار خود نیاز آبی داریم پرورش میگو هم نیاز به آب دارد.
بیشتر بخوانید: سواحل جنوب در سلطه ژن‌های خوب!/ واگذاری پر ابهام زمین‌های شرق بندرعباس +اسناد
وقتی آب شور را از رودخانه بردارند، آب شور دریا جایگزین آن می‌شود
او توضیح می‌دهد: وقتی طرح پرورش میگو از رودخانه ۱۰ مترمکعب آب در ثانیه برداشت می‌کند به همان میزان آب شور دریا وارد رودخانه می‌شود، این موضوع باعث از بین رفتن آب شیرین مورد نیاز ما در کشاورزی و شور شدن آب می‌شود، در صورتیکه ورودی رودخانه ما از سد آسک که در بالادست رودخانه زهره قرار دارد یک متر مکعب آب است که آنهم با خواهش و التماس به خاطر اکوسیستم رودخانه به ما دادند، زیرا قبلا رودخانه زهره مانند آسفالت خشک می‌شد.
این منبع محلی توضیح می‌دهد: مشکل ما با پرورش میگو آن است که می‌گوییم شما زهکش زدید که فاضلاب استخر‌های پرورش میگو را در خلیج فارس بریزید، در حالیکه فاصله شما با دریا ۳ کیلومتر است، پس از دریا می‌توانید برای حوضچه‌های پرورش میگو استفاده کنید. چرا از آب کشاورزی ما استفاده می‌کنید که کشاورزی و زمین‌های ما را از بین می‌برد؟ در شهرستان دیلم هم رودخانه‌ای نیست، اما پرروش میگو با آب دریا انجام می‌شود.
رد پای نماینده مجلس برای راه‌اندازی پرورش میگو در هندیجان
این فرد آگاه با تاکید براینکه طرح پرورش میگو طرح خوبی است، اما نه اینکه به قیمت نابودی عده‌ای دیگر انجام شود، اظهار می‌کند: به ما می‌گویند این طرح کارشناسی شده است؛ اما سوال ما این است که کارشناسان سازمان آب و برق چرا سال اول مجوز نمی‌دادند، اما علی گلمرادی نماینده قبلی ما در مجلس وساطت کرده و در تماس با مسئول بهره‌برداری آب خوزستان از او می‌خواهد که قانون را برای اجرای این طرح منعطف کند! مگر قانون را می‌شود منعطف کرد؟
وی تصریح می‌کند: علت آنکه از آب دریا برای حوضچه‌های پرورش میگو استفاده نمی‌کنند کاهش هزینه‌هاست به این معنی که نزدیک‌ترین نقطه به رودخانه را در نظر گرفتند که برق هم دارد برای اینکه هزینه زیادی نکنند کار خود را در این نقطه انجام می‌دهند که هزینه برق و برداشت آب کم شود. نقاطی که در نظر گرفتند تا رودخانه تنها ۴۰ تا ۵۰ متر فاصله دارد.
معلوم نیست کدام آقازاده پشت طرح میگو در هندیجان است
او می‌گوید: دقیقا در کنار طرح پرورش میگو گندم کاشته شده است؛ این در حالی است که ادعا می‌کنند کنار این طرح شوره‌زار است مگر در شوره‌زار گندم رشد می‌کند؟ ما امسال ازهر هکتار در آن منطقه ۴ تن گندم برداشت کردیم این شوره‌زار است؟ ما نمی‌دانیم پشت این طرح کدام آقازاده است وگرنه کدام قانون اجازه می‌دهد از آب‌های کشاورزی استفاده کنند برای طرح پرورش میگو.
این کشاورز تاکید می‌کند: مدیرجهاد کشاورزی ما هیچ حمایتی از ما نکرد و به جای آن با شیلات همکاری کرده و اهداف آنها را پیاده می‌کند. روز اول به ما نقشه نشان دادند و گفتند محل طرح پرورش میگو مصب رودخانه است، اما به دلیل سکوت مدیر جهاد کشاورزی طرح آمده است وسط اراضی کشاورزی ما.
دادستان به جای تحقیق محلی، از شیلات استعلام گرفت!
وی یادآور می‌شود: ما موضوع را با فرماندار نیز مطرح کردیم او هم معاون خود را برای بررسی موضوع به منطقه فرستاد، اما هیچ پاسخی به ما نداده‌اند چون اصلا قرار نیست جوابی به ما بدهند. شکایت پیش دادستان هندیجان بردیم که او با رئیس شیلات تماس گرفت و گزارش از او خواست! خوب معلوم است که رئیس شیلات با متولیان پرورش میگوست و ما با شیلات مشکل داریم.
این فرد آگاه با بیان اینکه با اجرای این طرح تعدادی زیادی از کشاورزان منطقه آسیب جدی می‌بینند، تصریح می‌کند: کشاورزان این روستا‌ها شرایط معیشتی خوبی ندارند، با توجه به ممنوعیت کشت تابستانه تنها می‌توانیم به درخت‌های نخل رسیدگی کنیم و برای دام‌ها علوفه بکاریم. کشت گندم هم داریم که در فاصله زمانی کشت گندم تا کشت بعدی کشاورز باید زندگی خود را تامین کند به همین دلیل هم به دریا می‌رود و جاشویی می‌کند. اینجا وضعیت زندگی کشاورزان ما خیلی بد است.
بیشتر بخوانید: تخریب جزیره هرمز به بهانه پرورش ماهی و میگو +فیلم
فرامرز مزارعی مدیرشیلات هندیجان به رویداد۲۴ می‌گوید: ما برای اجرای این طرح چندین جلسه کارشناسی در شهرستان برگزار کردیم. مجوز آب را شیلات نمی‌دهد. بلکه برای کسب مجوز باید از ۲۲ سازمان استعلام شود که سازمان‌های میراث فرهنگی، سازمان آب و برق، سازمان نظام مهندسی، منابع طبیعی، اداره مسکن، مخابرات، محیط زیست و... از جمله این سازمان‌ها هستند.
وی ادامه می‌دهد: برداشت آب برای حوضچه‌های پرورش میگو در زمان مد و از اوائل خرداد تا شهریور ماه انجام می‌شود. این زمان در این منطقه فصل کشت گندم نیست. از دهانه رودخانه تا جایی که مد می‌آید نزدیک ۷۵ کیلومتر تا مصب رودخانه آب می‌آید و آب شور می‌شود. ما از این آب شور استفاده می‌کنیم که به درد کشاورزی نمی‌خورد. در طرح پرروش میگو آب شیرین به درد نمی‌خورد.
مدیر شیلات هندیجان می‌گوید: ما طرح هندیجان جنوبی را از دریا برداریم، اما طرح مرتبط با هندیجان شمالی را باید از این منطقه برداریم. دولت می‌خواهد در این زمین‌های لم‌یزرع که شوره‌زار بوده و غیرقابل کشاورزی هستند سرمایه‌گذاری کند. ما در زمین لم‌یزرع زه‌کشی کرده‌ایم.
او می‌گوید: پمپ‌ها در این طرح به گونه‌ای است که تنها در حالت مد می‌تواند آب را برداشت کند. نهایت آنکه مجوز این طرح را شیلات نداده است بلکه می‌رود تهران، کمیته کارشناسان سازمان آب و برق هم در جریان موضوع هستند و می‌دانند که برداشت آب شور است بیشتر از آب شیرین.
به گزارش رویداد۲۴ یکی از اهالی این روستا در واکنش به سخنان مزارعی که می‌گوید در این طرح تنها از آب شور استفاده می‌شود، عنوان می‌کند: ما در این زمین‌ها گندم می‌کاریم اگر آب شور بود که نمی‌توانستیم چنین کاری کنیم، مزارعی باید هم چنین چیزی بگوید. یک کارشناس بیاورند مشخص کنند آبی که دارند استفاده می‌کنند، شور است یا شیرین. ما باغ‌های بلند را داریم که نخلستان است این‌ها هم با همین آب آبیاری می‌شوند اگر شور بود آیا چنین امکانی داشت آب رودخانه شیرین است و ما اطراف آن دامداری و کشاورزی داریم اگر شور بود چنین کاری نمی‌شد انجام داد.
جهاد کشاورزی هندیجان پشت کشاورز را خالی می‌کند
سید فاضل شرفی نماینده خوزستان در خانه کشاورز با بیان اینکه به علت کمبود آب همواره چنین چالش‌هایی ایجاد می‌شود، به رویداد۲۴ می‌گوید: اگر آب زیاد باشد هر دو طرف راضی خواهند بود. کشاورزی کاری گسترده است که باید برای برنامه‌ریزی شود این در حالی است که کشاورزی ما فاقد هماهنگی بوده و به صورت سنتی انجام می‌شود. اگر برنامه‌ریزی شده و کشاورزان توجیه شده و فرهنگسازی شود چنین چالش‌هایی ایجاد نمی‌شود.
وی ادامه می‌دهد: در زمینه آب ما با مشکلات اساسی مواجه هستیم. رودخانه زهره از چند منطقه از جمله کرخه، بهبهان، کارون و هندیجان می‌گذرد، اما به این علت که سازمان آب و برق نتوانسته مدیریت خوبی داشته باشد کشاورزان ما برای بهره‌برداری از آب این رودخانه با مشکلات اساسی مواجه شده‌اند.
عضو شورای مرکزی خانه کشاورز با اشاره به اینکه در ترکیه ۹۵ درصد از آب کشاورزی را به کشاورزان بخشیده است، اظهار می‌کند: در عراق و هند هم به روش‌های دیگری از کشاورزان حمایت می‌شود. مثلا در کشور‌های شمالی ۸۰ درصد هزینه کشاورزی را دولت می‌دهد. کشاورزی رکن اساسی کشور بوده و اگر برنامه‌ریزی مناسبی شود کشاورزی خوبی خواهیم داشت.
وی با بیان اینکه سازمان آب و برق یکجانبه عمل کرده و سازمان جهاد کشاورزی نتوانسته است برنامه‌های درستی در راستای تولیدات کشاورزی تدوین کند، توضیح می‌دهد: در عرصه گلخانه‌ها، مکانیزه کردن کشاورزی، صنایع تبدیلی چه جانبی و چه خدماتی بسیار عقب هستیم. شیلات هم در کنار کشاورزی است و ما می‌توانیم از اراضی کشاورزی برای حوضچه‌های ماهی استفاده کنیم، اما رفع این چالش‌ها نیاز به فرهنگسازی دارد که جهاد کشاورزی و سازمان آب و برق نتوانسته است در این زمینه علمکرد خوبی داشته باشد.
شرفی با تاکید براینکه بزرگ‌ترین حوضچه‌های پرورش میگو را در آبادان داریم، می‌افزاید: در این حوضچه‌ها آب شور بهمن شیر و نخلستان‌های آن منطقه پرورش میگو می‌توانست رونق بگیرد. در هندیجان هم باید برای پرورش میگو برنامه‌ریزی می‌شد، اما به گونه‌ای که هیچ‌یک از دو طرف آسیب نبینند.
او خاطرنشان می‌کند: در هندیجان سرمایه‌گذاران می‌خواهند در حوزه میگو سرمایه‌گذاری کنند، کشاورزان هندیجان هم توانایی کافی برای معاش ندارند و تنها راه ارتزاق آنها کشاورزی است؛ بنابراین کشاورزی بر پرورش میگو اولویت دارد. کاشت گندم در استان ما محوری است و اگر کشاورزان ما کشاورزی را ترک کنند به کشاورزی آسیب می‌رسد. ما محدودیت منابع آبی داریم و اگر این موضوع مدیریت نشود کشاورزان ما آسیب می‌بینند؛ بنابراین باید توجه خاصی به کشاورزان شده و به صورت کارشناسی شده عمل کرد.
عضو شورای مرکزی خانه کشاورز درباره استفاده حوضچه‌های پرورش میگو در هندیجان از آب شیرین کشاورزی عنوان می‌کند: باید این حوضچه‌ها بیشتر از آب شور استفاده کنند و این آب را از دریا بگیرند و آب شیرین را به کشاورزان بدهند.
وی با تاکید براینکه سازمان جهاد کشاورزی باید پشتیبان کشاورزان باشد، اضافه می‌کند:، اما متاسفانه این سازمان خصوصا در استان خوزستان توجهی به این مساله نمی‌کند. مدیر جهاد کشاورزی استان این سازمان را تبدیل به امپراطوری کرده و تا کنون برای توجه و شنیدن مشکلات کشاورزان به روستا‌ها نرفته و دستاورد او طی ۱۴ سال مدیریتش بر این سازمان برای حل مشکلات کشاورزان تقریبا نامشخص است.
شرفی می‌گوید: مگر در استان ما قحط الرجال است ما جوانان کاردان و شایسته داریم، جهاد کشاورزی به جای اینکه طرف کشاورزان را بگیرد، از شیلات حمایت می‌کند. شیلات مشکلات و راهکار‌های خودش را دارد ما می‌توانیم با استفاده از آب دریا مشکل هندیجان را حل کنیم، اما اگر آب شیرین را از کشاورزان بگیرند چگونه کشاورزی کنند. کشاورزی برکت دارد و رکن اساسی اقتصاد کشور است. جهاد کار درستی در مساله هندیجان نکرد و باید در رفتار خود تجدید نظر کند.
وی با بیان اینکه باید یک کارگروه کشاورزی در استان تشکیل شود، می‌افزاید: این کارگروه می‌تواند به صورت کارشناسی شده و علمی به چنین مشکلاتی ورود کرده و آن را رفع کنند، اما متاسفانه چنین کارگروهی در استان ما وجود ندارد. در استان ما الگوی کشت وجود ندارد. ما ۱۲۰ هزار هکتار زمین نیشکر داریم که فاضلاب آن وارد کارون می‌شود، و در پایین دست حدود ۴۰ هزار هکتار از زمین‌های خرمشهر و حدود ۳ میلیون نخل را از بین برده است. اگر این کارگروه متخصص و مجرب تشکیل شود این چالش‌ها در استان رفع می‌شود.
عضو خانه کشاورز عنوان می‌کند: ما می‌توانیم از سد‌های واقع در استان استفاده کنیم برای کشاورزی که چنین اقدامی انجام نشده است. محیط زیست ما نیاز به سهم آب خاصی دارد.
وی خاطرنشان می‌کند: باید کشاورز‌ها تشویق شوند، پیش از انقلاب تشویق‌هایی برای کشاورزان قائل بودیم مثلا تراکتور می‌دادیم یا مساعدت می‌کردیم در مکانیزه کردن کشاورزی، اما این اواخر به خصوص در دوره ریاست جمهوری آقای روحانی به کشاورزان در خوزستان و سراسر کشور کم‌توجهی شده است.
عضو شورای مرکزی خانه کشاورز اظهار می‌کند: حمایت از کشاورزان باید بر عهده تشکل‌های کشاورزی و کشاورزان قرار گیرد تا اسباب رونق اقتصادی در حوزه کشاورزی و رفع بیکاری در این حوزه فراهم شود. باید با مدیریت درست تحولی بزرگ در کشاورزی ما ایجاد شود و از تجربیات کشور‌های دیگر استفاده کنیم. اگر برای کشاورز ارزش قائل شویم آنها انگیزه پیدا می‌کنند اینکه یک سال سیل باشد یک سال خشکسالی یک سال صادرات نیست و این موضوعات باعث از بین رفتن انگیزه کشاورزان می‌شود و بهترین راهکار تشکیل کارگروه‌های علمی کشاورزی است.
تلاش خبرنگار رویداد۲۴ برای گفتگو با فرماندار هندیجان بی‌فایده بود. شعبانی معاون سازمان جهاد کشاورزی هندیجان نیز پاسخگویی درباره این موضوع را از وظایف مدیر جهاد کشاورزی می‌داند. اسلامیان مدیر جهاد کشاورزی هندیجان نیز در پاسخ به خبرنگار ابتدا این سوال را مطرح می‌کند که از کجا بدانم خبرنگار هستید بعد از گرفتن مشخصات خبرنگار وعده تماس می‌دهد که این تماس نیز برقرار نمی‌شود.
به گزارش رویداد۲۴ سال‌هاست که در حوزه کشاورزی با بحران مواجه هستیم و تعداد زیادی از کشاورزان کشور به دلیل بیکاری و از بین رفتن کسب و کار زراعی راهی شهر‌های دیگر شده و ناچار به حاشیه‌نشینی و تحمل تبعات ناگوار آن شدند، علت از بین رفتن کشاورزی در یک منطقه خشکسالی بوده است و درمنطفه دیگر سیل و تخریب زمین کشاورزی. اما در برخی از مناطق مانند همین هندیجان به نظر می‌رسد عدم مدیریت درست منابع آبی و از بین بردن این منابع به دلیل اجرای طرح‌هایی که می‌تواند آب کشاورزی را از بین ببرد به تدریج باعث ناامید کشاورزان و تخریب کشت و کار شده است.
خبر های مرتبط
