آیا عراق با وجود تشکیل کابینه روی آرامش را خواهد دید؟/ موضوع داعش و آمریکا چالش اصلی دولت بغداد

رویداد۲۴ مشکلات و معضلات عراق در حالت فعلی، با وجود اینکه کابینه بسته شده به چه صورت است؟ وضعیت در عراق آشفته است، داعش در حال ظهور مجدد در خاک این کشور است و در یکی دوماه گذشته حملاتی را هم علیه نیرو‌های عراقی ترتیب داده است. از آن سو دولت در حال مذاکراتی با آمریکایی هاست تا وضعیت نیرو‌های نظامی این کشور در عراق را مشخص کند. از سویی دیگر ناآرامی‌های مشکوکی بار دیگر در این کشور آغاز شده که هنوز مشخص نیست منشاء آن کجاست و از سوی چه گروهی هدایت شده اند؟

عراق با چه مشکلات مهمی رو به روست؟

عراق با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کند و کسی امیدوار نیست که در کوتاه مدت مشکلات در این کشور آسان شود. در حال حاضر اقتصاد این کشور به فساد آلوده بوده و درگیری‌های حزبی مانع از سیاست گذاری‌های درست است. از سوی دیگر زیرساخت‌های عراق برای کشوری که در بیش از سه دهه با جنگ و تحریم دست و پنجه نرم کرده، نابود شده است. عراق نیازمند برخی از سرمایه گذاری هاست و ناظران معتقدند که اگر الکاظمی بتواند محیطی را ایجاد کند که سرمایه گذاران به عراق نزدیک شوند، قدم بزرگی برداشته است. از سوی دیگر روابط ایران و آمریکا هم بر سیاست در بغداد موثر به حساب می‌آید. الکاظمی با هر دو طرف رابطه خوبی دارد. حالا مشخص شده که فواد حسین هم شخصی است که تلاش می‌کند به هر دو طرف نزدیک باشد. اگر موازنه و تعادلی در این زمینه شکل بگیرد، می‌تواند بغداد را که حالا خطر حضور داعش در آن دوباره جدی شده، در وضعیت بهتری قرار دهد.

در حال حاضر کشمکش در عراق سویه‌های گوناگونی گرفته است. آمریکایی‌ها با بهانه داعش تلاش دارند تا ماندن خود را در عراق تثبیت کنند. عربستان سعودی هم که هیچ وقت رابطه خوبی با بغداد نداشته به دنبال سرمایه گذاری در این کشور است تا سرش در این معاملات بی کلاه نماند. به گزارش العالم وعده‌هایی که سعودی‌ها پس از سال‌ها قطع روابط سیاسی، برای سرمایه‌گذاری در عراق می‌دهند؛ تاکنون به واقعیت تبدیل نشده و علی‌رغم تمامی تبلیغاتی که در جریان سفر عبدالامیر علاوی به ریاض صورت گرفت؛ این سفر به هیچ توافقنامه‌ای منجر نشد. به نوشته این رسانه عربستان سعودی پیش از این اعلام کرده بود که قصد سرمایه‌گذاری در ۵۰۰ هزار دونم (۵۰ هزار هکتار) از اراضی زراعی عراق را دارد. یا اینکه وعده ورود شرکت آرامکو به بازار سرمایه‌گذاری نفتی در عراق را داده بود. کمک یک میلیارد دلاری برای سرمایه‌گذاری و نیم میلیارد دلار برای حمایت از بخش صادرات عراق، دیگر وعده‌هایی هستند که هنوز محقق نشده است.

از سوی دیگر به نظر می‌رسد مذاکراتی که روز چهارشنبه گذشته بین آمریکا و عراق به صورت ویدئویی انجام گرفته، نتیجه چندانی در پی نداشته و دو طرف تنها مواضع خود را مطرح کرده اند. برخی معتقدند این مذاکرات تنها خریدن زمان برای عملی نشدن مصوبه پارلمان برای خروج آمریکایی هاست. در بغداد بخشی از گروه‌های سیاسی، به دنبال خروج کامل آمریکا از عراق هستند و معتقدند حضور نظامیان این کشور به امنیت کمکی نخواهد کرد و حتی به دنبال ریشه‌های حمایت ایالات متحده از نیرو‌های داعش و کمک به ظهور مجدد آن هستند. از سوی دیگر گروه‌هایی هم هستند که معتقدند ماندن آمریکایی‌ها به صورت محدود در عراق می‌تواند جلوی گسترش نفوذ داعش را بگیرد. با این حال به نظر می‌رسد مذاکرات اخیر، برای هیچ کدام از طرفین سودی نداشته و راه گشا نبوده است.

ظهور داعش، اما به یک نگرانی جدی تبدیل شده است. در هفته گذشته چهل نیروی این گروه تروریستی در استان دیاله دستگیر شده اند. با این وجود به نوشته المعلومه روز جمعه گروه تروریستی داعش، روستایی در شمال شرقی این استان را خمپاره باران کرده است. داعش روستای «ام الحنطه» در حومه شهر «جلولا» در ۶۰ کیلومتری شمال شرقی بعقوبه مرکز استان دیاله را با هفت گلوله خمپاره هدف قرار داد. بگلوله‌های خمپاره بدون وارد آمدن تلفات و خسارت در باغ‌های نزدیک روستا فرود آمده.

سخنگوی نیرو‌های مسلح عراق به تازگی تاکید کرده که مرز‌های مشترک با سوریه تحت کنترل این نیرو‌ها قرار دارد. یحیی رسول در گفتگو با المیادین گفته است: نیرو‌های عراقی عملیاتی منحصر به فرد و پیشدستانه علیه گروه تروریستی داعش انجام داده اند و طی آن دستاورد‌هایی علیه داعش محقق کرده اند. رسول در ادامه تاکید کرد: عراق به هیچ سرباز خارجی برای جنگیدن علیه تروریست نیاز ندارد و نیرو‌های عراقی قادر به حفظ حاکمیت عراق هستند. با این حال وزیرخارجه عراق که به تازگی به کابینه اضافه شده از بابت داعشی‌ها بسیار نگران‌تر است. به نوشته شفق‌نیوز، فؤاد حسین، وزیر خارجه عراق در گفت‌وگوی تلفنی که روز شنبه از سوی ارانکا گونزالس، وزیر خارجه اسپانیا برقرار شد، گفت که هماهنگی تلاش‌های بین‌المللی برای مقابله با گروه‌های تروریست داعش باید حائز اهمیت باشد چرا که به یک خطر جهانی بدل شده و همه کشور‌ها را تهدید می‌کند. این خطر وجود دارد که تهدید‌های تروریستی داعش مجدد بازگردد و می‌تواند این تهدید‌ها به سایر کشور‌های منطقه و اتحادیه اروپا هم کشیده شود.

---

بیشتر بخوانید: آیا وزیر خارجه جدید عراق، حضور ایران در بغداد را کمرنگ می‌کند؟

---

چه خطراتی کابینه الکاظمی را تهدید می‌کند؟

در کابینه الکاظمی هم حرف و حدیث‌ها زیاد است. برخی معتقدند که نخست وزیر عراق برای انتخاب تعدادی از اعضای کابینه به گروه‌های سیاسی باج داده است و این ماجرا به مذاق بسیاری خوش نیامده است.

بسیاری امیدوار بودند که مصطفی الکاظمی بتواند یک کابینه تکنوکرات و موفق بسازد تا عراق را از بحران‌های فعلی بیرون بکشد. با این حال چنین امری در عراق به سادگی ممکن نیست. گروه‌های سیاسی به طور سنتی خود را دارای سهمی می‌بینند و انتظار دارد تا وقتی کسی را به نخست وزیر برای شرکت در کابینه معرفی می‌کنند، شاهد رای آوردن او باشند. نوری المالکی به تازگی پرده از یک راز برداشته است. او که قبلا نخست وزیر عراق بوده به افشای طرح توطئه علیه کابینه مصطفی الکاظمی دست زده و تاکید کرد که از شرکت در آن خودداری و از این کابینه حمایت کرده است. مالکی می‌گوید به آن‌ها گفتم به کابینه فرصت دهید تا ببینیم چگونه عمل می‌کند آن زمان مسیر درست مخالفت را در پیش می‌گیریم نه اینکه دوباره به جنگ، آتش‌سوزی، انفجار، کشتار‌ها و خرابکاری‌ها بازگردیم. به آن‌ها اطلاع دادم اگر دولت توانست برخیزد، از آن حمایت خواهم کرد.

به نظر می‌رسد الکاظمی با دو گروه مخالف موجه است، اولی کسانی هستند که معتقدند سهم کافی را از کابینه نبرده اند و خواهان تحت فشار قرار دادن نخست وزیر از طریق ترتیب دادن اعتراضات و... هستند و دومی گروه‌هایی هستند که می‌گویند این روزنامه نگار پیشین و سیاستمدار امروز، نتوانسته آنطور که باید و شاید علیه سهم خواهی‌ها بایستد. اما به نظر می‌رسد توطئه‌ای که نوری المالکی از آن حرف میزند، زیر سر گروه اول باشد.

محمد اخباری، کارشناس امور عراق در خصوص انتخاب اعضای جدید کابینه به خبرآنلاین گفت: «الان برای قضاوت در مورد میزان کار آمدی الکاظمی و کابینه اش زود است و باید کمی صبر کنیم تا ببینیم آن‌ها قرار است با بحران‌هایی که در عراق وجود دارد، چه کنند. اگر الکاظمی بخواهد جو را در عراق آرام کند، تنها راهی که دارد این است که با همه گروه‌های عراقی همکاری کند. در سیاست عراق کنار گذاشتن هیچ یک از گروه‌های سیاسی و یا قومی و مذهبی ممکن نیست. طبیعتا هر گروهی هم علاقه‌مند است که نخست وزیر در راستای اهداف آن‌ها قدم بردارد و این موضوع عجیبی نیست. حضور فواد حسین که مورد انتقاداتی قرار گرفته، ممکن است در شرایطی بیشتر به نفع کرد‌ها تمام شود. اما این حتمی و همیشگی نخواهد بود. به هر حال گروه‌های کردی هم جزوی از آن مملکت هستند و مانند دیگر گروه‌ها بر اساس تقسیم بندی‌هایی که وجود دارد، برخی مناسب را حق خودشان می‌دانند.

 

در مجموع به نظر می‌رسد که روابط کرد‌ها با الکاظمی نسبتا حسنه و مثبت باشد. نخست وزیر عراق نسبت به دیگر گزینه‌ها و پیشینیان خود، توانسته تعادلی ایجاد کند و با گروه‌های سیاسی همکاری بهتری داشته باشد.» اخباری تاکید کرد: «اگر او تا این اندازه فرد مشکل سازی بود، خود پارلمان به نحوی او را رد می‌کرد تا طی رایزنی‌های بعدی فرد مناسب تری جایگزینش شود. اما دیدیم که مجلس عراق به کابینه‌ای که الکاظمی معرفی کرد رای داد. به هرحال طبیعی است که گروه‌هایی هم باشند که انتخاب این فرد را نپسندند، اما عملکرد کلی او در ماه‌های آینده روشن خواهد شد و آن زمان می‌شود قضاوت بهتری کرد.»