واکسن هراسی؛ چالشی برای مهار کرونا

رویداد۲۴ کشور ما ایران، از نظر سلامت محوری در جایگاه بسیار مناسبی نسبت به کشورهای هم‌سطح خود قرار دارد و خانه‌های بهداشتی که در دوردست و محروم‌ترین مناطق کشور وجود دارند گواه این مدعاست اما در چند سال اخیر با تلاش افرادی که سود آن‌ها در درمان محوری‌ است، در سیستم سلامت ما، سلامت محوری جای خود را به درمان‌محوری داده و این مسئله در شرایط همه‌گیری کروناویروس، بسیار پررنگ دیده شد.

جامعه ایرانی که از همان ابتدای تولد فرزندانشان، به راحتی انواع واکسیناسیون‌های پیشگیرانه را پذیرفته و با کارت واکسن، کودکان خود را در مدرسه ثبت‌نام می‌کردند، الان با توجه به دلایل متعدد مانند عدم شفافیت در اطلاع‌رسانی و تلاش سودجویان، برخی از مردم در مقابل واکسیناسیون ابر بحران جهانی کرونا، مقاومت می‌کنند.

در این شرایط، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه همدان، با توجه به لزوم اطلاع‌رسانی دقیق، شفاف و علمی در رابطه با واکسیناسیون، در یک نشست مجازی با عنوان "واکسن هراسی در ایران" که در بستر کلاب‌هاوس برگزار شد، با متخصصین امر در این رابطه گفت‌وگو کرد.

کمیته علمی ستاد مدیریت کرونا عملکرد ضعیفی داشته است

عضو هیئت مدیره انجمن جراحان عمومی ایران در این نشست مجازی، اظهار کرد: رهبران مقابله با کروناویروس، از ابتدا موضع شفافی در مقابل این بیماری نداشتند و به همین دلیل، مردم نسبت به حرف‌های آن‌ها بی‌اعتماد هستند.

دکتر غلامرضا زمانی تصریح کرد: کمیته علمی ستاد مدیریت کرونا در کشور، عملکرد ضعیفی داشته و مرتب در حال نقض صحبت‌های خود هستند.

وی با بیان اینکه تبلیغات سوء علیه واکسن پذیرفته شده نیست، خاطرنشان کرد: برخی از سودجویان، با ریشه‌کن شدن کروناویروس، بازار خود را از دست می‌دهند بنابراین تلاش می‌کنند تا بیماری از بین نرود.

این فعال صنفی پزشکی با اشاره به صحبت‌هایی که در رابطه با اجباری شدن واکسیناسیون در کشور بیان می‌شود، گفت: با توجه به شرایط موجود، اجباری بودن واکسیناسیون ممکن نیست چون احتمال دارد برخی را علیه واکسن تحریک کند.

واکسن هراسی، مشکل جدی برای ایمنی‌زایی عمومی 

عضو هیئت علمی و استادیار گروه طب اورژانس بیمارستان علوم پزشکی مشهد نیز در این نشست، اظهار کرد: واکسن هراسی، مشکل جدی برای رسیدن به هدف نهایی یعنی ایمنی‌زایی عمومی، ایجاد می‌کند.

دکتر سیدرضا حبیب‌زاده با بیان اینکه اگر افراد واکسینه شده‌ به بیمار کووید۱۹ مبتلا شوند، بیماری با شدت خفیفی است و منجر به مرگ‌ومیر نمی‌شود، خاطرنشان کرد: ضعف اطلاع‌رسانی و تنها نگذاشتن مردم، در این آشفته بازار فضای مجازی خیلی مهم است چون هنوز خیلی از افراد نسبت به تزریق واکسن شک دارند و دو دل هستند.

این متخصص طب اورژانس ادامه داد: ضعف اطلاع‌رسانی در این زمینه وجود دارد و ما برنامه ویژه‌ای برای آن، نداریم در صورتی‌که برای مواجه با بیماری، هیچ راه گریزی به غیر از ایمنی بخشی قشر عظیمی از جامعه وجود ندارد.

حبیب‌زاده مطرح کرد: کمیته علمی که مسئولیت اطلاع‌رسانی را بر عهده دارد باید فعال‌تر شود و از طریق تیزر تبلیغاتی یا هر روشی، آگاهی رسانی انجام شود.

وی در رابطه با شایعات مرگ افراد، پس از تزریق واکسن کرونا، بیان کرد: ممکن است یک فرد بعد از تزریق واکسن به دلیل همزمانی حوادث فوت کند اما هیچ ارتباطی به واکسن ندارد.

این استادیار دانشگاه در رابطه با نوع واکسن تزریقی، گفت: اولین واکسن، بهترین واکسن است و در صورتی‌که واکسن تأیید شده باشد، تفاوتی در نوع آن وجود ندارد.

واکسن هراسی پدیده جدیدی نیست

یک روانپزشک نیز در این نشست، اظهار کرد: واکسن هراسی پدیده جدیدی نیست اما ایران در گذشته در زمینه واکسیناسیون عملکرد خوبی داشت و پایگاه‌های بهداشتی متعددی به وجود آورد.

دکتر لیلا زواره با بیان اینکه در رابطه با واکسن کووید۱۹، به افرادی تریبون داده شد که صلاحیت نداشتند و عدم شفافیت در صحبت‌ها باعث از بین رفتن اعتماد مردم شد، ادامه داد: از طرفی، عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی توسط برخی مسئولین در جلسات نیز باعث شد که مردم نسبت به توصیه پزشکان، بی‌اعتماد شوند.

این روانپزشک خاطرنشان کرد: در فضای مجازی، سودجویانی وجود دارند که با زبان عامیانه با مردم در ارتباط هستند و با مثال‌های نادرست مردم را گمراه می‌کنند و شایعات نیز بسیار زود گسترش پیدا می‌کند.

زواره با اشاره به اینکه ترس و هراس به خودی خود در انسان وجود ندارد، مطرح کرد: ترس و هراس از طریق محیط و شرطی شدن به وجود می‌آید و عدم شفافیت در زمینه واکسیناسیون باعث شده ما ایرانیان که همیشه پذیرنده واکسن بودیم، در برابر آن مقابله کنیم.

وی ادامه داد: باعث تأثر است که مردم اعتمادی به منابع رسمی ندارند به همین دلیل سراغ فیک نیوزها می‌روند در صورتیکه باید، اطلاعات باید به صورت  شفاف، با زبان گویا، کوتاه و رسا مطرح شود. 

حامیان طب سنتی علیه واکسن کرونا متحد شدند

عضو مجمع پزشکان عمومی ایران نیز در این نشست، گفت: در تمام دنیا گروه‌های ضد علم وجود دارند که رسانه و ابزار تبلیغاتی دارند و برای خرافه و شبه علم، پایه و اساسی از جنس خودشان جفت‌وجور می‌کنند.

دکتر هادی یزدانی تصریح کرد: پدیده واکسن هراسی با کرونا آغاز نشده اما با ماجرای کرونا به عرصه عمومی وارد شده است و برخی می‌گویند واکسن کرونا باعث عقیم شدن، آلودگی افراد به یک بیماری یا ضعف بدن می‌شود در صورتی‌که این صحبت‌ها به هیچ وجه درست نیست.

وی ادامه داد: حامیان طب سنتی علیه واکسن کرونا متحد شدند چون پیشرفت و گسترش علم، فضای مانور آن ها را محدود می‌کند.

یزدانی در رابطه با عوارض واکسن، بیان کرد: خوانش عوارض واکسن در ایران متفاوت با دنیاست. عوارض آسترازنکا نشان دهنده شفافیت مکانیسم شرکت تولیدکننده است و حتی درصد خطای چهار در میلیون را هم بیان می‌کند و همین باعث می‌شود که اعتماد مردم به این واکسن، بیشتر شود تا چیزی که هیچ اطلاعاتی از آن ندارند و غیرشفاف بودن مکانیسم‌ها می‌تواند باعث تشدید مسئله واکسن هراسی شود.

وی خاطرنشان کرد: اگر من سیاست‌گذار بودم، برای شرایط کرونا در بحث واکسن، روی پروژه‌هایی که در توان علمی کشور بود کار می‌کردم و تا زمانیکه به نتیجه برسد از هر راه ممکن و به هر قیمتی به دنبال تهیه واکسن خارجی بودم چون مسئله واکسیناسیون نباید با عرق ملی و غرور ملی پیوند بخورد.

یزدانی با اشاره به اینکه دنیا، دنیای خرده رسانه‌هاست و ما رسانه‌ها را به شبهه علمی‌ها باختیم، توضیح داد: اطلاعات غلط در رابطه با واکسن به‌صورت فله‌ای در جامعه ریخته می‌شود و ما باید تک تک به آن‌ها پاسخ دهیم و همیشه شایعات، بیشتر از توضیحات آن خوانده می‌شود.

موضوع واکسیناسیون کرونا سیاسی شد

یک پزشک عمومی و فعال صنفی حوزه پزشکی نیز در این نشست، اظهار کرد: متأسفانه در ابتدای شیوع بیماری کووید۱۹ با تقلیل بیماری به سرماخوردگی،  فرصت طلایی برای کنترل بیماری، از دست رفت و از طرفی مسئله واکسیناسیون سیاسی شد.

دکتر مهدیار سعیدیان با بیان اینکه  برخی پزشکان، سوگند پزشکی خود را زیر سوأل بردند و با اطلاع‌رسانی اشتباه، باعث سردرگمی مردم شدند، ادامه داد: عدم وجود تیم اطلاع‌رسانی علمی،  باعث عدم اطمینان مردم شد و فرصت‌طلبان از این زمان پیش آمده، سوءاستفاده کردند.

سعیدیان خاطرنشان کرد: گروه‌هایی موسوم به طب طب اسلامی، در صورتیکه مراجع تقلید بیان کردند طب اسلامی وجود ندارد، از ابتدای شیوع بیماری، گروه‌های ضد واکسن را تشکیل دادند.

وی بی بیان اینکه مرم تحت تاثیر رسانه های عمومی هستند، گفت: در رسانه‌های عمومی برنامه‌های درمان‌محور جایگزین برنامه‌های سلامت محور شدند و همین مسئله اهمیت حوزه بهداشت و پیشگیری از بیماری را کاهش داده‌است.

توهم توطئه در ایران بیش از سایر کشورهاست

دکتر میثم معتمدپور، پزشک عمومی نیز در این نشست، با بیان اینکه توهم توطئه در ایران بیش از سایر کشورهاست و ما اگر دسترسی به چیزی نداریم آن را تخریب می‌کنیم، تصریح کرد: در ابتدای شروع واکسیناسیون اخبار زردی در رابطه با واکسن وجود داشت و" فلج بل" را به صورت کاملاً اشتباه، از عوارض واکسن معرفی کردند که همین مسئله باعث ترس مردم می‌شود.

وی با اشاره به اینکه واکسن هراسی در کشور ما ریشه‌دارتر است و افراد به صورت فله‌ای اطلاعات غلطی منتشر می‌کنند و ما باید دانه به دانه پاسخ دهیم، خاطرنشان کرد: واکسن کرونا هیچ تداخل دارویی ندارد و همه حرف‌هایی که در این زمینه زده می‌شود، فاقد پشتوانه علمی است.