تاریخ مجلس شورای ملی
نمایندگان دوره اول مجلس شورای ملی هنگام اجتماع در محوطه مجلس
رویداد۲۴ مژده کریمی: مظفرالدین شاه قاجار در ۱۳ مرداد ۱۲۸۵ فرمان مشروطیت را امضا کرد و فردای آن فرمان مشروطه ابلاغ شد. (پرچم ایران نیز برگرفته از همین تاریخ بود؛ چنانچه خورشید نماد گرمترین روز سال ۱۴ مرداد بود و شیر هم نماد حضرت علی معروف به اسدالله) حدودا دو ماه بعد در ۱۴ مهر مجلس شورای ملی تشکیل شد.
از زمان صدور فرمان مشروطیت تا انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ بیست و چهار دوره مجلس شورای ملی تشکیل شد. قانون اساسی مشروطه در روزگار خود یعنی در زمان تشکیل نخستین دور مجلس شورای ملی یکی از سکولارترین قوانین تصویب شده در تاریخ پارلمانهای دنیا به حساب میآمد که در حقیقت قدرت «دین» و «پادشاه» را محدود میکرد و از سوی دیگر تصمیمات کشور که تا کنون به عنوان «خواست خدا» مطرح میشد، از این پس به عنوان «خواسته مردم» گرفته میشد.
اولین دوره مجلس شورای ملی در کاخ گلستان با حضور مظفرالدین شاه قاجار به ریاست مرتضی قلی صنیعالدوله افتتاح شد. مظفرالدین شاه قانون اساسی دور اول مجلس را ۹ روز پیش از مرگش امضا کرد. این مجلس در تیرماه ۱۲۸۷ پس از حمله قوای قزاق به فرماندهی لیاخوف تعطیل شد.
مجلس دوم در آبانماه سال ۱۲۸۸ با ریاست محمود علامیر معروف به احتشامالسلطنه آغاز به کار کرد. مجلس دوم، دو فراکسیون داشت؛ یکی جناح اعتدالیون با ۵۳ نماینده و گرایشهای محافظهکارانه که طرفدار تغییرات آهسته بود. دومی جناح دموکرات با ۲۷ نماینده که در حقیقت جناح رادیکال مجلس به شمار میرفت و گرایشهای چپگرایانه داشت.
سومین دوره مجلس شورای ملی در ۱۴ آذر ۱۲۹۳ با حضور احمدشاه قاجار و به ریاست میرزا اسماعیلخان ممتازالدوله گشایش یافت. تعداد اعضای فراکسیون دموکرات در مجلس سوم به ۳۱ نفر و اعضای اعتدالیون نیز به ۲۹ نفر تقلیل یافت. در این مجلس ۱۴ نفر نیز عضو فراکسیون هیات علمیه بودند که رهبری آن با سیدحسن مدرس بود.
آغاز به کار مجلس سوم در اوایل شروع جنگ جهانی اول صورت گرفت. ایران در این زمان به صحنه جنگ تبدیل شد و به این خاطر مجلس سوم تنها یکسال دوام آورد.
بیشتر بخوانید: انقلاب مشروطه و تاریخ ۱۰۰ ساله مبارزه برای آزادی در ایران
مجلس چهارم شورای ملی در اول تیرماه سال ۱۳۰۰ با حضور احمدشاه قاجار و به ریاست صادقخان مستشارالدوله افتتاح شد. در این دوره محافظهکاران که وارثان فرقه اعتدالیون بودند و نام حزب اصلاحطلب را برای خود انتخاب کرده بودند، توانستند رای اکثریت را به دست آورند.
در آن زمان رهبران این فرقه روحانیون بزرگ، تجار توانگر و اشراف زمیندار بودند، افرادی همچون سیدحسن مدرس، شاهزاده فرمانفرما، احمد قوام السلطنه و مرتضی قلیخان بیات. در این دوران محافظهکاران با رضاشاه پهلوی ارتباطات و همکاریهای خوبی داشتند، اما در روزهای پایانی مجلس چهارم روابط کمرنگ شد و رضاشاه هم در انتخابات مجلس پنجم طرفدار اصلاحطلبان جوان حزب تجدد را گرفت. در تصاویر روز عکسهایی از چهار دوره اول مجلس شورای ملی را ببینید.