مشخصات فنی جنگنده آموزشی یاک ۱۳۰

رویداد۲۴ حسین فلاحی: روز شنبه 11 شهریور ماه بود که تصاویری از حضور جنگنده آموزشی یاک-۱۳۰ (Yak-130) در ایران منتشر شد. تصاویر منتشر شده نشان می‌دهد این هواپیما تحویل نیروی هوایی ارتش شده است. یاک ۱۳۰ یک هواپیمای پیشرفته آموزشی-رزمی است که توسط شرکت یاکولوف روسیه طراحی و تولید شده و قادر است نیاز آموزشی خلبانان نیروهای هوایی ارتش به آشنایی و فراگیری پرواز با جنگنده‌های نسل ۴ را برآورده کند. در ادامه این مطلب به بررسی بیشتر این جنگنده آموزشی که در اختیار ایران قرار گرفته خواهیم پرداخت.

Yakovlev Yak-۱۳۰ یک هواپیمای آموزشی/حمله سبک روسی است. Yakovlev Yak-۱۳۰ یک جت آموزشی پیشرفته دو سرنشینه و جنگنده سبک زیر صوت است که در اصل توسط Yakovlev و Aermacchi ساخته شده است. همچنین به عنوان یک هواپیمای حمله سبک بالقوه به بازار عرضه شده است. توسعه این هواپیما در سال ۱۹۹۱ آغاز و اولین پرواز در ۲۵ آوریل ۱۹۹۶ انجام شد.

Yak-۱۳۰ یک هواپیمای آموزشی، شناسایی و جنگی سبک دو سرنشینه است که برای شبیه سازی ویژگی‌های هواپیما‌های جنگی نسل ۴+ و ۵، هر دو هواپیمای روسی و ناتو، از سوخو Su-۳۰ و Mikoyan MiG-۲۹ تا F-۱۵ و F-۱۶، Rafale و Eurofighter Typhoon و حتی Su-۵۷، F-۲۲ و F-۳۵ طراحی شده است. این جت‌ها دارای کابین کامل کلاس دیجیتال، سیستم پرواز با سیم چهار کاناله، سیستم دید روی کلاه ایمنی و سیستم ناوبری GPS/GLONASS دوگانه هستند. در مجموع، این ویژگی‌ها به خلبانان اجازه می‌دهد تا با سیستم‌های جدیدترین هواپیما‌های نظامی آشنا شوند.

پایه تسلیحات Yak-۱۳۰ شامل ۹ نقطه سخت است که می‌تواند با موشک و مخازن سوخت خارجی نصب شود. این جت دارای مجموع ظرفیت بار جنگی حدود ۳۰۰۰ کیلوگرم و سرعت رهگیری تا ۶۰ کیلومتر است. این هواپیما توپ داخلی ندارد، اما می‌تواند توپ‌های خارجی حمل کند.

بیشتر بخوانید:

مشخصات فنی موشک بالستیک سجیل

مشخصات فنی جنگنده ایرانی صاعقه

مشخصات فنی جنگنده قاهر ۳۱۳

قدرت موشکی ایران در جهان

حداکثر برد این جت تا ۲۱۰۰ کیلومتر و برد جنگی در حدود ۵۵۵ کیلومتر است و برای پرواز با سرعت مادون صوت نزدیک به ۱ ماخ طراحی شده است و سقف خدمات آن حدود ۱۲.۵ کیلومتر است. نیروی این جنگنده توسط موتور‌های توربوفن دوقلو Ivchenko-Progress Al-۲۲۲-۲۵ که در زیر بال نصب شده اند تامین می‌شود.

Yak-۱۳۰ از اوایل دهه ۲۰۱۰ در خدمت نیرو‌های هوافضای روسیه بوده و به حدود نیمی از کشور‌های جهان از جمله بلاروس، الجزایر، بنگلادش، ویتنام، لائوس و میانمار صادر شده است. جمهوری اسلامی اخیراً در اوایل سال جاری تولید یک جت آموزشی ترکیبی/حمایت هوایی نزدیک به نام یاسین را آغاز کرد.

توسعه جت یاک ۱۳۰

یک برنامه مشترک برای توسعه این جت آموزشی بین Yakovlev روسیه و Aermacchi ایتالیا در سال ۱۹۹۳ آغاز شد و نمایشگر Yak / AEM-۱۳۰D اولین بار در سال ۱۹۹۶ پرواز کرد. در سال ۱۹۹۹، این مشارکت منحل شد و Yakovlev Yak-۱۳۰ و Aermacchi M۳۴۶ به برنامه‌های جداگانه تبدیل شدند.

تا سه ماهه دوم سال ۲۰۰۳، نمونه اولیه Yak-۱۳۰، ۴۵۰ پرواز را با موفقیت انجام داد، از جمله نمایش‌های پروازی با مانور بالا مانند زاویه حمله کنترل شده ۴۲ درجه. Yak-۱۳۰ اولین مرحله از آزمایشات مشترک دولتی را در آوریل ۲۰۰۹ به پایان رساند که شامل تسلیحات اولیه می‌شود. در فوریه ۲۰۱۰ به پایگاه هوایی لیپتسک رسید. انواع دیگری از Yak-۱۳۰ در نظر گرفته شده شامل یک هواپیمای آموزشی مبتنی بر ناو هواپیمابر دریایی، یک هواپیمای شناسایی سبک وزن و یک هواپیمای ضربتی بدون سرنشین بود.

طراحی جنگنده آموزشی رزمی

هواپیمای تولیدی Yak-۱۳۰ با وزن کمتر، دماغه گردتر برای قرار دادن رادار، طول بدنه کوتاه‌تر و ناحیه بال پایین‌تر کمی با نمایشگر Yak-۱۳۰D متفاوت است.  

Yak-۱۳۰ یک هواپیما از جنس آلیاژ سبک با سطوح کنترل فیبر کربن است. حفاظت زرهی کولار روی موتورها، کابین خلبان و محفظه هواپیما نصب شده است.

هواپیمای Yak ۱۳۰ را می‌توان در باند‌های آسفالت‌نشده و فرودگاه‌های کوچک آماده‌نشده استفاده کرد، زیرا ارابه فرود هواپیما با برخاست بالا طراحی شده است. یک سیستم کنترل پیچیده پرواز با سیم نصب شده، هواپیما را قادر می‌سازد تا دارای سیستم کنترل پرواز خودکار، سیستم ایمنی پرواز فعال، ثبات آموزشی و ویژگی‌های کنترل باشد.

سلاح‌ها جنگنده یاک۱۳۰

جنگنده آموزشی Yak-130 می تواند تاکتیک های هواپیماهای جنگی مختلف را شبیه سازی کند. یک نقطه سخت بدنه و تعداد نقاط سخت بال برای تعلیق وجود دارد. محموله های تسلیحاتی با شش نقطه زیر بال و دو نقطه نوک بال به 8 افزایش یافته است و وزن محموله رزمی را به 3000 کیلوگرم افزایش می دهد.

این هواپیما می تواند تسلیحات، مخازن سوخت معلق، غلاف های شناسایی و طیف وسیعی از غلاف های جنگ الکترونیکی از جمله پارازیت های رادار و اقدامات متقابل مادون قرمز را حمل کند.

مجموعه اویونیک معماری باز نصب شده بر روی Yak-130 به طیف گسترده ای از سیستم های تسلیحاتی غربی و موشک های هدایت شونده از جمله AIM-9L Sidewinder، Magic 2 و AGM-65 Maverick اجازه می دهد تا یکپارچه شوند.

تسلیحات شامل موشک هدایت لیزری ویخر، موشک هوا به هوا با هدایت مادون قرمز R-73 (نام ناتو AA-11 Archer) و Kh-25 ML (نام ناتو AS-10 Karen) لیزر هوا به سطح است.

این هواپیما دارای یک توپ 30 میلی متری GSh-301 یا یک توپ غلاف دار GSh-23 است که در زیر بدنه آن نصب شده است. همچنین می تواند راکت های B-8M و B-18 هدایت نشده، بمب های 250 کیلوگرمی و 50 کیلوگرمی و بمب های خوشه ای را مستقر کند.

رادار یاک ۱۳۰

Yak-۱۳۰ مجهز به رادار ۸ گیگاهرتز تا ۱۲.۵ گیگاهرتز Osa یا Oca (Wasp) است که توسط NIIP Zhukovsky توسعه یافته است. این رادار توانایی ردیابی هشت هدف هوابرد به طور همزمان، درگیری همزمان با چهار هدف در تمام زوایا و ردیابی همزمان دو هدف زمینی را دارد. برد شناسایی در برابر اهداف مقطع ۵ متر مربعی ۴۰ کیلومتر در جهت عقب و ۸۵ کیلومتر در جهت جلو است. برد قفل برای عملکرد در حالت ردیابی خودکار ۶۵ کیلومتر است.

این رادار که دارای شکل موج‌های تطبیقی ​​و لبه‌های جانبی است، دارای حالت نقشه‌برداری سطحی است که شامل انجماد تصویر و زوم کردن روی مناطق مورد نظر است.

یک رادار جایگزین، رادار Kopyo (Spear) است. این هواپیما همچنین می‌تواند به یک سیستم جستجوی مادون قرمز و هدف گیری مسیر غلاف پلاتان (درخت نخل) مجهز شود.

موتورهای توربوفن

این هواپیما دارای نسبت رانش به وزن بالایی در حدود ۰.۸۵ است. این نمایشگر از دو موتور توربوفن Povazske Strojarne DV-۲SM اسلواکی استفاده می‌کند که هر کدام دارای رانش ۲۲۰۰ کیلوگرمی هستند.

هواپیما‌های تولیدی مجهز به دو موتور توربوفن قدرتمند AI-۲۲۲-۲۵ با اقتصاد بالا هستند که هر کدام دارای رانش ۲۵۰۰ کیلوگرمی هستند و تحت برنامه روسی و اوکراینی توسعه یافته اند. نوع صادراتی Yak-۱۳۰ را می‌توان با موتور DV-۲SM نصب کرد.

مخازن سوخت داخلی که شامل دو مخزن بال و یک مخزن وسط بدنه است، تا ۱۷۵۰ کیلوگرم سوخت را حمل می‌کند. با دو مخزن سوخت معلق (هر ۴۵۰ لیتر) حداکثر بار سوخت کل ۲۶۵۰ کیلوگرم است. این هواپیما با فشار یک نقطه یا سوخت گیری اختیاری گرانشی مجهز شده است. این هواپیما می‌تواند به یک کاوشگر سوخت گیری در حین پرواز مجهز شود. با توجه به نیاز کشور مشتری، هواپیما می‌تواند به یک کاوشگر سوخت گیری در پرواز مجهز شود.

مشخصات کلی جنگنده یاک ۱۳۰

حداکثر سرعت: ۱۰۵۰ کیلومتر بر ساعت

هزینه واحد: ۱۵,۰۰۰,۰۰۰–۱۵,۰۰۰,۰۰۰ USD (۲۰۱۰)

خاستگاه ملی: روسیه

تعداد ساخته شده: ۱۴۰ در سال ۲۰۱۷

نوع موتور: Ivchenko-Progress AI-۲۲۲

نقش: آموزشی پیشرفته / جنگنده سبک