اسماعیل هنیه رهبر حماس که در تهران ترور شد کیست؟
رویداد۲۴ بامداد روز چهارشنبه ۱۰ مرداد ۱۴۰۳اسماعیل هنیه در حالی که برای شرکت در مراسم تحلیف مسعود پزشکیان رئیس جمهور جدید ایران به تهران سفر کرده بود، مورد سوقصد قرار گرفت و جانش را از دست داد. سپاه پاسداران در بیانیه ای که ساعت ۶ صبح منتشر کرد، خبر ترور هنیه را در تهران تایید کرد.
اسماعیل عبدالسلام احمد هنیه، متولد در اردوگاه الشاطیء است. خانواده‌اش اصالتاً از روستای الجورة در عسقلان هستند که پس از اشغال به دست اسرائیلی‌ها به اردوگاه کوچ می‌کنند، او یکی از مقامات ارشد حماس است که چند سال اخیر درگیر مبارزات سیاسی و نظامی با اسرائیل بوده است.
اسماعیل هنیه، متولد سال ۱۹۶۲ در اردوگاه آوارگان شاطی در نوار غزه است. والدین عرب-فلسطینی او در سال ۱۹۴۸ از روستای خود در نزدیکی اشکلون واقع در اسرائیل کنونی آواره شدند و زندگی‌شان را در اردوگاه پناهندگان نوار غزه گذراندند. هنیه و همسرش امل، ۱۳ فرزند دارند. بریتانیکا در گزارشی نوشته است که همانطور که برای کودکان پناهنده معمول است، هنیه در مدرسه‌ای تحصیل کرد که توسط آژانس امداد و کار سازمان ملل متحد برای آوارگان فلسطینی در خاورنزدیک اداره می‌شد.
او در سال ۱۹۸۱ وارد دانشگاه اسلامی غزه شد و در آنجا ادبیات عرب را مطالعه کرد. هنیه در دوران دانشجویی رهبری انجمن دانشجویی اسلام‌گرا وابسته به جنبش اخوان المسلمین را بر عهده داشت. یک سال بعد، هنیه دوباره دستگیر و زندانی شد تا اینکه در سال ۱۹۹۲ توسط اسرائیل همراه با حدود ۴۰۰ اسلام‌گرای دیگر به جنوب لبنان تبعید شد. هنیه پس از توافق اسلو در سال ۱۹۹۳ به غزه بازگشت. توافق اسلو در ۱۹۶۷ که براساس آن اسرائیل و فلسطین برمبنای رسمیت شناختن دوجانبه حق موجودیت و تشکیل کشور فلسطین بین اسحاق رابین و یاسر عرفات امضا شد. پس از بازگشت، اسماعیل هنیه به عنوان رییس دانشگاه اسلامی غزه منصوب شد.
نخست‌وزیری و رهبری حماس
زمینه رهبری هنیه در حماس از سال ۱۹۹۷ فراهم شد، زمانی که او منشی شخصی یاسین بود و از نزدیکان اصلی‌اش به حساب می‌آمد. در سال ۲۰۰۳، هنیه و یاسین هدف یک سوءقصد از سوی اسرائیل قرار گرفتند. به گزارش سی‌ان‌ان در آوریل سال ۲۰۰۴، پس از مرگ دو رهبر قبلی حماس، هنیه به همراه محمود زهار و سعید صیام عضوی از "شورای رهبری" مخفی این گروه شد.
در سال ۲۰۰۶، حماس در انتخابات پارلمانی فلسطین شرکت کرد و هنیه در رأس فهرست آن قرار گرفت. حماس در این انتخابات با کسب ۷۶ کرسی از کل ۱۳۲ کرسی پارلمان، به پیروزی قاطع رسید. به این ترتیب، هنیه به عنوان نخست‌وزیر تشکیلات خودگردان فلسطین منصوب شد.
بیشتر بخوانید:
از انتقام سخت تا تنبیه | آیا باید منتظر یک جنگ تمام‌عیار بین ایران و اسرائیل باشیم؟
آیا ایران واقعا نمی‌خواهد وارد جنگ شود؟
پشت پرده حمله به ساختمان مجاور سفارت ایران در سوریه چه بود؟ | ساختمان مشکوک و نشست عجیب
آیا ایران واقعا نمی‌خواهد وارد جنگ شود؟
نظر مردم منطقه درباره نقش ایران در جنگ غزه چیست؟
روز ۱۴ دسامبر ۲۰۰۶ بود که هنیه از یک سوءقصد در مرز بین مصر و غزه جان سالم به در برد. در این حمله، محافظ او کشته شد و یکی از پسرانش زخمی شد. حماس، گروه فلسطینی فتح را مسئول این حمله دانست. اوایل ژوئن ۲۰۰۷، پس از یک هفته نبرد با گروه فتح، حماس کنترل نوار غزه را به دست آورد.
در تاریخ ۱۴ ژوئن همان سال و به دنبال تشدید درگیری‌ها بین حماس و فتح، محمود عباس دولت را منحل کرد و هنیه را از سمت نخست‌وزیری برکنار کرد. نتیجه این اقدام، شکل‌گیری یک دولت خودمختار به رهبری حماس در نوار غزه بود و اسماعیل هنیه به عنوان رهبر آن دولت در مقام نخست‌وزیر قرار گرفت.
در ماه ژوئن سال ۲۰۰۹، جیمی کارتر، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، با هنیه در غزه دیدار کرد تا درباره روند صلح خاورمیانه با او گفت‌وگو کند. بلافاصله پس از این دیدار، اسرائیل بسته تحریمی جدیدی را در نوار غزه اجرا کرد و مصر نیز از تصمیم تل‌آویو پیروی کرد.
هنیه در زمان رهبری حماس در نوار غزه بیش از هزار اسیر فلسطینی را آزاد کرد. این اقدام در مقابل به عنوان تضمینی برای آزادی گیلاد شالیت، سرباز اسیر اسرائیلی صورت گرفت. در همین حال، تلاش‌هایی برای رسیدن به آشتی بین حماس در نوار غزه و تشکیلات خودگردان تحت رهبری فتح در کرانه باختری نیز در حال پیشرفت بود.
طی سال ۲۰۱۴، دولت خودگردان حماس در غزه رسما استعفا داد تا راه را برای تشکیل دولت وحدت با فتح باز کند. با این کار، هنیه از سمت نخست‌وزیری خود استعفا داد. او همچنان به عنوان رهبر محلی حماس در غزه باقی ماند تا اینکه در سال ۲۰۱۷ یحیی سنوار به عنوان جایگزین او منصوب شد. در ششم ماه می سال ۲۰۱۷، شورای حماس هنیه را به جای خالد مشعل به عنوان رییس دفتر سیاسی این گروه انتخاب کرد.
چند ماه بعد و پس از اعلام دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا درباره به رسمیت شناختن اورشلیم به عنوان پایتخت اسرائیل، هنیه خواستار یک "انتفاضه" دیگر برای مبارزه با اسرائیل شد.
زندگی هنیه در خارج از غزه
سی‌ان‌ان در گزارش خود ذکر کرد که در تاریخ ۳۱ ژانویه ۲۰۱۸، آمریکا مدعی شد که هنیه را باید به‌عنوان تروریست معرفی کرد. پس از آن، در دسامبر ۲۰۱۹، هنیه نوار غزه را ترک کرده و زندگی خود را در ترکیه و قطر آغاز کرد. این تصمیم، توانایی او را برای نمایندگی حماس در خارج از محاصره غزه بیشتر کرد.
شرکت در مراسم تشییع سردار قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس در ژانویه ۲۰۲۰ و مراسم تحلیف ابراهیم رئیسی، رییس‌جمهوری ایران، از جمله مهم‌ترین فعالیت‌های عمومی او تاکنون و پس از خروج از غزه بوده است.
مقامات حماس در ماه اوت ۲۰۲۱ اعلام کردند که هنیه دوباره به‌عنوان رهبر این گروه انتخاب شده است. در تاریخ ۱۳ اکتبر ۲۰۲۲، با واسطه الجزایر، گروه‌های فلسطینی حماس و فتح به توافقی برای رسیدن به آشتی دست یافتند.
هنیه با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که جنبش حماس خرسند است که به دیدار با مقامات فتح می‌پردازد و در راستای پایان دادن به شکاف میان فلسطینیان تلاش می‌کند.
موشک‌باران اسرائیل در روز هفتم اکتبر که به وقوع جنگ بزرگی بین اسرائیل و حماس منجر شد، بدون شک نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و تایید بالاترین سطوح رهبری حماس، چه در غزه و چه در دوحه داشت. بر اساس گزارش‌ها، مقامات حماس، از جمله اسماعیل هنیه، احتمالاً برای این حمله با متحدان منطقه‌ای خود، هماهنگی داشته‌اند. مستقر شدن هنیه در دوحه و خارج از محاصره غزه، امکان ملاقات آزادانه او با متحدان حماس را فراهم کرده است.
شهادت ۳ فرزند اسماعیل هنیه در موشک باران اسرائیل
شبکه الجزیره گزارش داد که در پی حمله‌های اسرائیل به غزه، سه تن از فرزندان اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس، و نیز تعدادی از نوه‌های وی به شهادت رسیدند.
اسماعیل هنیه در واکنش به خبر شهادت پسرانش گفت: خداوند را به خاطر این افتخار که با شهادت سه پسر و چند نوه ام نصیب ما کرد، سپاسگزارم. با این درد و خون،ما برای مردم و ملت خود آرمان و امید به آینده و آزادی می آفرینیم. همه مردم ما و همه خانواده های ساکنان غزه بهای سنگینی در خون فرزندان خود پرداخته اند و من یکی از آنها هستم. نزدیک به ۶۰ نفر از اعضای خانواده من مانند همه مردم فلسطین به شهادت رسیدند و هیچ تفاوتی بین آنها نیست.
وزارت بهداشت غزه همچنین (چهارشنبه) اعلام کرد که تعداد شهدای حملات اسرائیل به نوار غزه از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون به ۳۳ هزار و ۴۸۲ نفر و تعداد مجروحان به ۷۶ هزار و ۴۹ نفر افزایش یافته است.
