نگاهی دیگر به قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین

رویداد۲۴ هفته گذشته، پیش نویس برنامه ۲۵ ساله ایران و چین به تصویب هئیت دولت رسید. حسن روحانی، وزیر خارجه خود را مامور پیگیری این برنامه کرد. تماس ظریف با وانگ یی وزیر امورخارجه چین بعد از تصویب پیش نویس برنامه یاد شده در هیئت دولت ایران اتفاق افتاد. در نشست هیئت دولت، ظریف مامور شد که با انجام مذاکرات نهایی با چین، براساس منافع متقابل بلندمدت، برنامه همکاری ۲۵ ساله ایران و چین را به امضای طرفین برساند.

جزئیات کامل برنامه همکاری بلندمدت ایران و چین هنوز منتشر نشده است. روحانی گفته است که این همکاری، زمینه‌ای برای مشارکت ایران و چین در پروژه‌های اساسی و زیرساخت‌های توسعه‌ای از جمله طرح بزرگ کمربند ـ راه ابریشم است و فرصتی برای جلب سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف اقتصادی از جمله صنعت، گردشگری، فناوری اطلاعات و ارتباطات خواهد بود.

---

بیشتر بخوانید: رمزگشایی احمد زیدآبادی از توافق ۲۵ ساله ایران و چین

---

ظاهرا بخش اصلی برنامه همکاری ایران و چین به بخش صنعت، خصوصا صنعت نفت و گاز مربوط می‌شود. در سوم سپتامبر ۲۰۱۹، وبگاه «پترولیوم اکونومیست» مدعی شد که بر اساس توافق جدید همکاری تهران و پکن، که برخی خصایص کلیدی آن منتشر نخواهد شد، چین ۲۸۰ ملیارد دلار در توسعه بخش نفت و گاز و صنعت پتروشیمی ایران سرمایه گذاری خواهد کرد. همچنین، ۱۲۰ میلیارد دلار دیگر در ارتقای زیرساخت‌های حمل و نقل و تولید ایران سرمایه گذاری خواهد شد.

به گفته پترولیوم اکونومیست، ایران از برنامه همکاری راهبردی با چین سه منفعت خواهد داشت. اول اینکه چین عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل است و حق وتو دارد. بنابراین، می‌تواند در شورای امنیت از ایران دفاع کند. دوم، برنامه همکاری مزبور، تولید نفت و گاز ایران را تسریع خواهد کرد؛ و سوم اینکه چین با وجود تحریم‌های یکجانبه آمریکا، واردات نفت از ایران را بیشتر خواهد کرد.

 

بهرام امیر احمدیان کارشناس مسائل چین با  اشاره به اینکه تمام گمانه‌زنی‌هایی که رسانه‌ها و برخی از مقامات سابق در مورد قرارداد همکاری بلند مدت ایران و چین انجام‌می دهند، تنها حدس و گمان است، اظهار داشت: مسئولان وزارت امور خارجه این مباحث مطرح شده را تکذیب کرده‌اند، بنابراین ما نیز باید به موضع رسمی کشور در این رابطه استناد کنیم و نمی‌شود بر اساس اظهار نظر‌های ژورنالیستی در این زمینه به اظهارنظر پرداخت.

وی افزود: این چیزی که مطرح شده در قالب پیش‌نویس است و در چنین مواردی دو طرف خواسته‌ها و نقطه نظرات خود را مطرح می‌کنند و جنبه اجرایی به هیچ عنوان ندارد، این در حالیست که تمامی کشور‌ها برای خود یک افق ۲۵ ساله تحت عنوان برنامه‌های توسعه‌ای تدوین می‌کنند، چرا که اگر این اسناد بالا دستی کوتاه مدت باشد، با مشکلاتی همراه خواهد شد.

امیراحمدیان با تاکید بر اینکه این مسئله هنوز تفاهم‌نامه است و تبدیل به توافق‌نامه نشده، گفت: در این چنین مواردی تمامی ارکان نظام نظر خود را می‌دهند و این‌طور نیست که تنها دولت یا شخص رئیس جمهوری بخواهد نظر دهد و تصمیم‌گیری کند، به طور حتم روی این قرارداد همکاری کار کارشناسی شده و همین‌طوری چنین امر مهمی را مصوب نخواهند کرد، بنابراین در این راستا باید تنها از مجاری رسمی کسب خبر کرد و به گمانه‌زنی‌هایی که در این راستا می‌شود، توجهی نکرد.


این استاد دانشگاه تهران با اشاره به اینکه چین دومین قدرت اقتصادی جهان است، بیان داشت: طبیعتا امضای قرارداد همکاری با چنین کشوری برای ما نباید بد باشد، در حال حاضر بسیاری از کشور‌های دیگر نظیر آمریکا با چین میلیارد‌ها دلار تبادل اقتصادی دارند، در این رابطه چین یکی از سه شریک برتر تجاری ما محسوب می‌شود، اما در مقابل برای چنین حجم تجارت با ایران یک درصد از مبادلات این کشور را شامل نمی‌شود، بنابراین این مطالبی که برخی می‌گویند کشور را به چینی‌ها فروخته‌اند، هیچ مبنا و اساسی ندارد و بسیار بی‌معنا است.

وی با بیان اینکه سابقه این تفاهم‌نامه به سال ۹۵ برمی‌گردد، اضافه کرد: در آن زمان رئیس جمهوری چنین به ایران سفر کرد و قرار شد که در راستای احیای پروژه جاده ابریشم یک همکاری بلند مدت و همه جانبه بین ایران و چین منعقد شود، بدین ترتیب که چینی‌ها بیش از ۴۰۰ میلیارد دلار در ایران در بخش‌های نفت، گاز، حمل و نقل و صنعت سرمایه‌گذاری کنند و ایران به مرکز کارخانه‌های چینی در منطقه خاورمیان تبدیل شود و کالا‌های چینی از طریق کشورمان به سایر کشور‌های همسایه و منطقه صادر شود.


قرارداد با چین دسترسی ایران به منابع ارزی را تسهیل می‌کند

امیر احمدیان ادامه داد: در مقابل نیز چینی‌ها قرار شد خرید نفت از کشورمان را افرایش دهند و منابع این امر را به صورت صادرات کالا و همچنین نقد و در قالب یوآن به کشورمان پرداخت کنند، حال در شرایطی که حدود چهار سال از آن زمان می‌گذرد، آمریکا از برجام خارج شده و ایران نیز تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار دارد و فروش نفت نیز با افت فاحشی روبرو بوده، بنابراین ما باید این قرارداد را با چینی‌ها امضا کنیم تا بتوانیم هم فروش نفت خود را افرایش دهیم و هم به منابع ارزی دسترسی پیدا کنیم.

این کارشناس مسائل چین تصریح کرد: حال اگر این قرارداد امضا شد، ما باید سعی کنیم که کالا‌های سرمایه‌ای و استراتژیک از چین وارد کنیم، نه کالا‌هایی نظیر پوشاک، لوازم خانگی و... که خودمان در کشور توانایی تولید آن را داریم، از سوی دیگر، با انعقاد چنین قراردادی زمینه برای افزایش صادرات غیر نفتی به چین نیز محیا می‌شود و این فرصت خیلی خوبی برای صادرکنندگان کشور است که بتوانند ارزآوری بسیار مناسبی را برای کشور رقم زنند.

این استاد دانشگاه تهران در واکنش به برخی از اظهارنظر‌ها که این قرارداد را با معاهده‌های ننگین دوران قاجار مقایسه می‌کنند، گفت: الان کشور به هیچ عنوان با دوران قاجار قابل مقایسه نیست و دیگر چنین اتفاقاتی رخ نخواهد داد، چرا که کشورمان در حال حاضر یک قدرت منطقه‌ای به حساب می‌آید و علیرغم تحریم‌های بی سابقه آمریکا اما، کماکان ایران به راه خود ادامه می‌دهد، بنابراین نباید از این قرارداد ترسید بلکه باید با هوشمندی و درایت به وسیله آن منافع کشورمان را تامین کرد.

این کارشناس مسائل بین‌الملل یادآور شد: این توافق‌نامه بر اساس یک تصمیم جمعی بین تمامی ارکان نظام گرفته شده و به طور حتم منافع کشورمان نیز در نظرگرفته شده، حال در این وضعیت که عده‌ای بیایند و تنها بر اساس یک سری داده‌های کلی و بدون سند، ادعا‌هایی را مطرح کنند، به نظر می‌رسد، اقدام درستی نباشد.