رییس جمهوری که در بازگشت از سفر ایران اعدام شد
رویداد۲۴ تصویر تاریخی ثبت شده در تاریخ ۲۸ آذرماه ۱۳۶۸ که نیکلای چائوشسکو به دعوت مقامات ایران به تهران سفر کرد. اولین مهمان خارجی دوران ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی نیکلای چائوشسکو بود؛ دیکتاتوری که ۲۵ سال بر رومانی حکومت کرد.
سفر چائوشسکو به ایران اتفاق جدیدی نبود. وی دوبار پیش از این به ایران سفر کرده بود، یکی در سال ۱۳۴۸ و دیگری در جشن‌های ۲۵۰۰ ساله. آیت الله خامنه‌ای نیز در سال ۱۳۶۷ از رومانی دیدن کرده بود. اما این آخرین سفر در حالی اتفاق می‌افتاد که سراسر رومانی در تظاهرات و خشم عمومی علیه استبداد فرو رفته بود؛ تظاهراتی که نتیجه‌ای جز سرکوب خونین نداشت.
سفر آخر چائوشسکو در سال ۱۳۶۸ رخ داد. در آن زمان دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی در ضعیف‌ترین دوران خود قرار داشت و تصور مقامات جمهوری اسلامی این بود که سفر چائوشسکو و مقامات کشورهای خارجی به نفع این دستگاه دیپلماتیک خواهد بود؛ چرا که از یک طرف پس از انقلاب هیچ مقام اروپایی به ایران سفر نکرده بود و از طرف دیگر چائوشسکو مخالف اتحاد شوروی بود و بین کشورهای بلوک شرق بیشترین رابطه را با غرب و ایالات متحده داشت. بنابراین فقط برای آنها اهمیت داشت که یک مقام اروپایی به ایران بیاید، فارغ از اینکه او کیست چه وضعیتی دارد.
بیشتر بخوانید: آخرین سفر مقام خارجی به ایران در حکومت پهلوی
به گزارش رویداد۲۴ چائوشسکو بیش از آن که به دبیر کل احزاب کمونیستی شبیه باشد، به هیتلر و موسولینی شباهت داشت. وی حتی لقب خود را «پیشوا» نامید که لقب هیتلر در آلمان نازی بود و انواع اقدامات پارانوییک را برای حفظ قدرتش انجام می‌داد.
در سال ۱۹۸۹ اصلاحات گورباچف شروع شده بود و دیکتاتور ضعیف و متوهمی، چون چائوشسکو امکان ماندن در قدرت را نداشت. نا آرامی‌های رومانی نیز در واکنش به سرکوب اقلیت‌ها آغاز شده بود و با همراهی کارگران و اتحادیه‌های کارگری اوج گرفته بود.
هاشمی رفسنجانی ناآرامی‌های رومانی را ناشی از «اقدامات غربی‌ها» می‌دانست و به هیچ عنوان پیش‌بینی نمی‌کرد که چائوشسکو در بازگشت به رومانی محاکمه و اعدام شود. اما نکته عجیب نطق صادق خلخالی در مجلس بود که از مخالفان سفر چائوشسکو بود: «امیدواریم که در این سفر اخیری که ایشان به ایران آمده و مردم رومانی که علیه ایشان قیام کرده‌اند ان‌شاءالله اوضاع سر و سامان پیدا کند و جناب آقای چائوشسکو حالا اگر صلاح می‌داند استعفاء بدهد.»
چائوشسکو در سفر نمایشی خود دو روز در تهران ماند و چند روز پس از بازگشت هنگامی که در حال سخنرانی بود توسط مردم هو شد. چائوشسکو و همسرش از صحنه سخنرانی گریختند، اما فردای آن روز دستگیر شده و چند ساعت بعد اعدام شد.
این رخداد یک فاجعه تمام عیار برای دیپلماسی ضعیف ایران بود؛ دعوت از رهبری که در حین سفر نیروهایش به کشتار و سرکوب در کشورش مشغول هستند!
نمایندگان مجلس وزارت خارجه و دولت را مقصر می‌دانستند و به دلیل عدم ارائه تحلیل دولت از قضایا و تحولات کشور رومانی که منجر به سفر اخیر رئیس جمهوری معدوم آن به ایران شده بود، از رییس جمهور سوال داشتند. مجلس حتی برای استیضاح ولایتی وزیر امور خارجه، اقدام کرد که با دخالت آیت الله خامنه‌ای منتفی شد در نهایت تنها سفیر ایران در رومانی را برکنار کردند تا فشار‌ها از وزارت خارجه و دولت برداشته شود.
