ایران چه راهبردی را باید مقابل دولت بایدن در پیش بگیرد؟
دو ماه دیگر ا خروج ترامپ از کاخ سفید زمان باقی است و بعد از آن دولت آمریکا به دست بایدن می‌افتد. او چهار سال فرصت دارد تا مشکلاتی که ترامپ برای توافق با ایران به وجود آورد را جبران کند.
رویداد۲۴ با انتخاب بایدن به عنوان رئیس جمهور بعدی آمریکا، یک سوال اساسی مطرح است: چه اتفاقی برای برجام و رابطه با ایران خواهد افتاد؟
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان بایدن قصد دارد تا سیاست خارجی خود را در ادامه سیاست اوباما طراحی کند. پیشبینی می‌شود که بخشی از مشاوران او همان کسانی باشند که طی هشت سال اوباما را همراهی می‌کرده اند. بایدن می‌گوید که سیاست خارجی متفاوت از دولت ترامپ خواهد داشت و یکی از همین تفاوت‌ها نحوه برخورد این دو رئیس جمهور با مساله برجام و اختلافات با ایران است. بایدن معتقد است که توافق هسته‌ای با ایران، توافقی مناسب برای همه طرفین بوده است. او البته اغلب جانب احتیاط را رعایت می‌کند تا همپیمانان آمریکا که به دنبال افزایش تنش با ایران هستند، از دولت او دل نکنند. اما به نظر می‌رسد برای رئیس جمهور آینده آمریکا مساله توافق با ایران، به نوعی رسیدگی به یک پرونده حیثیتی است تا بار دیگر ایالات متحده بتواند پایبندی خود به قول و قرارهایش را به رخ کشور‌ها بکشد.
در تهران، مقامات ایرانی می‌گویند که بایدن فرصت خوبی برای بازگشت به توافق و کاهش تنش دارد. تهران ترجیح می‌دهد که بایدن هر چه زودتر حسن نیت خود را در رابطه با ایران نشان دهد و میان دولتش با دولت ترامپ خط کشی مشخصی در مورد ایران داشته باشد. در عین حال ایران می‌گوید برنامه‌های خود را بر اساس اینکه چه کسی در کاخ سفید است نمی‌چیند. همچنین بحث پرداخت غرامت از سوی ایالات متحده به کشورمان هم مطرح است. غرامتی که می‌تواند بخشی از ضرر‌هایی که در سال‌های دولت ترامپ بر اقتصاد ایران وارد شد را جبران کند.
گفتگو با دیاکوحسینی، کارشناس مسائل بین الملل:
بایدن مایل است تا از سیاست خارجی ترامپ در خصوص ایران فاصله بگیرد و به نظر می‌رسد که ایران هم اگر چنین عزمی را در دولت جدید آمریکا ببیند، سیاستی متناسب با آن انتخاب خواهد کرد. به نظر شما تهران چه سیاست خارجی را در قبال دولت بایدن انتخاب خواهد کرد؟
سیاست خارجی که ایران در چهار سال پیش رو انتخاب می‌کند، بستگی مستقیمی به رفتار دولت بایدن در ایالات متحده دارد. اگر جو بایدن تلاش کند که ایراداتی که نسبت به ایران در گذشته و به ویژه در دوره ترامپ به وجود آمده را به نحوی اصلاح کند و به سمت مسیرعادی سازی بخشی از دیپلماسی با ایران برگردد، ایران هم بنا به رفتاری که دولت آمریکا از خودش نشان می‌دهد سیاست خارجی خود را تنظیم خواهد کرد.
آنچه همیشه وجود داشته این است که سیاست‌های انتخابی ایران در خصوص ایالات متحده واکنش و انعکاسی از رفتار آن‌ها بوده است. هر وقت که آن‌ها فشار بیشتری بر تهران وارد کرده اند و رفتاری غیر دوستانه و حتی دشمنی با ما ورزیده اند، تهران هم سیاستی غیر قابل نفوذ و سخت از خود نشان داده. به همین خاطر اصلاح وضعیتی که ترامپ با بی تدبیری اش ایجاد کرده، بستگی بسیار زیادی به این دارد که خود بایدن چقدر عزم خودش را برای تغییر رویکرد دولت آمریکا در قبال ایران، جزم کند.
عکس العمل مقامات ایرانی تا امروز نسبت به برد بایدن در انتخابات آمریکا محتاطانه بوده، ولی در عین حال اعلام کرده اند که اگر او رویکرد مثبتی از خود نشان دهد، می‌توان راه حلی برای بحران‌های موجود پیدا کرد. این عکس العمل‌ها را چطور بررسی می‌کنید؟
من فکر می‌کنم واکنش‌هایی که از مقامات کشورمان دیدیم، بیشتر به خاطر رای نیاوردن و باخت ترامپ بود تا برد بایدن. به خاطر مسائلی که ترامپ به وجود آورد و شدیدترین تحریم‌ها را علیه ایران اعمال کرد و همچنین دستور ترور سردار قاسم سلیمانی در عراق را داد، رفتن او برای مردم و مقامات ایرانی خوشحال کننده بود. استقبال نسبی و نرم و ملایمی که در تهران شاهد آن بودیم، ناشی از شکست فردی است که سعی داشت همه راه‌های موجود برای انزوا و شکست ایران را فراهم کند. اما به هر حال نمی‌توان منکر آن شد که در بخش بزرگی از جامعه این تفکر وجود دارد که آمدن بایدن به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده می‌تواند تفاوتی در رابطه بین تهران و واشنگتن ایجاد کند.
بیشتر بخوانید: احیای برجام دشوار است/ اقدامات احتمالی بایدن برای بازگشت به میز مذاکره چیست؟
تقریبا دو ماه دیگر بایدن وارد کاخ سفید می‌شود تا جای ترامپ را بگیرد. به نظر شما مسیر بازگشت احتمالی او به برجام یا تلاش برای حل بحران‌های به وجود آمده با ایران در دوره رئیس جمهور قبلی، چه روندی را طی خواهد کرد؟
بایدن از زمانی که کاخ سفید را تحویل بگیرد، فرصت کمی دارد تا حسن نیت خود را به ایران نشان دهد. به ویژه اینکه گروه‌هایی در داخل کشور معتقدند که آمدن رئیس جمهور جدید نمی‌تواند تغییر عمده‌ای ایجاد کند و بهتر است که تهران راه هر گونه گفتگو و حل مسائل مرتبط با توافق را ببندد. پس فرصت زیادی نیست که او بخواهد آن را هدر دهد.
حسن نیتی که از آن حرف می‌زنیم هم لزوما نباید اقدامی بسیار بزرگ و ویژه باشد. یکی از این اقدامات می‌تواند کاهش بخشی از تحریم‌های ایران باشد، روشی که قبلا اوباما آن را امتحان کرده است. او باید نشان دهد که می‌خواهد و می‌تواند تحریم‌ها علیه ایران را لغو و فشار‌ها علیه کشورمان را از بین ببرد.
سیاست رسمی وزارت خارجه ایران را چطور ارزیابی می‌کنید؟ به نظر شما این سیاست با روی کار آمدن بایدن چه شکلی به خود خواهد گرفت؟
همانطور که قبلا هم گفتم رفتار ایران بسیار وابسته به آمریکاست. ایران به برجام متعهد بوده و اقدامات خصمانه علیه توافق هسته‌ای کاری بود که ایالات متحده آن را آغاز کرد. تا اینجا تهران فرکانس‌های مثبتی فرستاده که اگر بایدن هم رفتار مثبتی از خودش نشان دهد، می‌تواند شروعی برای حل مشکلات باشد. اما در وضعیت فعلی ایران نیازی ندارد تا بیشتر از این کاری کند.
من فکر می‌کنم که بایدن درک می‌کند که ترامپ و تصمیماتش در خصوص ایران و دیگر کشور‌ها تصمیمات خوبی نبوده اند. شناخت بایدن از برجام و روابط دو کشور به خاطر اینکه در دوران اوباما معاون اول او بوده، باعث می‌شود که امید زیادی در مورد بازگشت او به توافق با ایران وجود داشته باشد. دولت ایران، اما با وجود اینکه تفاوت میان ترامپ و بایدن در سیاست خارجی را درک می‌کند، بیش از اندازه امیدوار نیست و برنامه توسعه و حل مشکلات خود را به تصمیم امریکا متکی نمی‌داند.
تهران شروطی را برای ایالات متحده تعیین کرده. از جمله اینکه در مورد مسائلی که قبلا مذاکره کرده، حاضر به گفتگو نیست و .... این شروط را چطور می‌بینید؟
این فقط از سوی ایران نیست. اتفاقی که افتاده این است که بایدن و مشاورانش هم در رابطه با برگشت به توافق به تازگی شروطی را مطرح کرده اند و اصلا بحث شرط و شروط گذاشتن را آن‌ها آغاز کردند و در جواب ایران هم گفت که مثلا واشنگتن باید غرامتی را به خاطر تحریم گسترده ایران، پرداخت کند. این شرط گذاشتن‌ها می‌تواند کار را سخت‌تر و پیچیده‌تر و البته زمانبرتر کندو، اما چاره‌ای نیست وقتی که می‌بینیم طرف مقابلی که خودش از توافق خارج شده چنین رفتاری دارد.
اگر بایدن در ماه‌های پیش رو بخواهد بدون شرط گذاشتن به برجام برگردد و در قالب ۵+۱ با ایران گفتگو کند، ممکن است که تهران هم شرایط را کمی نرم‌تر کند. اما اگر بخواهد از تحریم علیه ایران به عنوان ابزار فشار استفاده کند، وضعیت بدتر و پیچیده‌تر خواهد شد.
چقدر احتمال دارد که دولت بایدن دست به چنین کاری بزند؟ در تهران برخی معتقدند که بایدن هم بهتر از ترامپ نیست و نمی‌شود هیچ امیدی به سیاست‌های او داشت. برخی هم به موضوع تحریم‌های گسترده علیه ایران در دوران اوباما اشاره می‌کنند.
یک برداشت غلط در آمریکا بین جمهوری خواهان و دموکرات‌ها به صورت مشترک وجود دارد و آن هم این است که تحریم‌ها ایران را تحت فشار شدید قرار داده و ایران بسیار مشتاق رفع آنهاست و با این حساب اگر ایالات متحده بتواند از این حربه استفاده کند، می‌شود ایران را به پای میز مذاکره‌ای کشاند که در آن آمریکایی‌ها برد کنند. این دیدگاه خطرناک است. نگاه کردن به تحریم‌های ایران به عنوان ابزار چانه زنی می‌تواند ضربه‌ای اساسی بزند و این ضربه متوجه خود بایدن هم خواهد شد چرا که برای همه روشن است آن کسی که از برجام خارج شده و عهد شکنی کرده است، آمریکاست و ادامه آن سیاست می‌تواند وجهه بین المللی آمریکا را بیش از پیش در خطر قرار دهد. از سوی دیگر چنین تکنیکی در جامعه ایران و در میان حاکمیت هم با واکنش تندی روبه رو خواهد شد.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان بایدن قصد دارد تا سیاست خارجی خود را در ادامه سیاست اوباما طراحی کند. پیشبینی می‌شود که بخشی از مشاوران او همان کسانی باشند که طی هشت سال اوباما را همراهی می‌کرده اند. بایدن می‌گوید که سیاست خارجی متفاوت از دولت ترامپ خواهد داشت و یکی از همین تفاوت‌ها نحوه برخورد این دو رئیس جمهور با مساله برجام و اختلافات با ایران است. بایدن معتقد است که توافق هسته‌ای با ایران، توافقی مناسب برای همه طرفین بوده است. او البته اغلب جانب احتیاط را رعایت می‌کند تا همپیمانان آمریکا که به دنبال افزایش تنش با ایران هستند، از دولت او دل نکنند. اما به نظر می‌رسد برای رئیس جمهور آینده آمریکا مساله توافق با ایران، به نوعی رسیدگی به یک پرونده حیثیتی است تا بار دیگر ایالات متحده بتواند پایبندی خود به قول و قرارهایش را به رخ کشور‌ها بکشد.
در تهران، مقامات ایرانی می‌گویند که بایدن فرصت خوبی برای بازگشت به توافق و کاهش تنش دارد. تهران ترجیح می‌دهد که بایدن هر چه زودتر حسن نیت خود را در رابطه با ایران نشان دهد و میان دولتش با دولت ترامپ خط کشی مشخصی در مورد ایران داشته باشد. در عین حال ایران می‌گوید برنامه‌های خود را بر اساس اینکه چه کسی در کاخ سفید است نمی‌چیند. همچنین بحث پرداخت غرامت از سوی ایالات متحده به کشورمان هم مطرح است. غرامتی که می‌تواند بخشی از ضرر‌هایی که در سال‌های دولت ترامپ بر اقتصاد ایران وارد شد را جبران کند.
گفتگو با دیاکوحسینی، کارشناس مسائل بین الملل:
بایدن مایل است تا از سیاست خارجی ترامپ در خصوص ایران فاصله بگیرد و به نظر می‌رسد که ایران هم اگر چنین عزمی را در دولت جدید آمریکا ببیند، سیاستی متناسب با آن انتخاب خواهد کرد. به نظر شما تهران چه سیاست خارجی را در قبال دولت بایدن انتخاب خواهد کرد؟
سیاست خارجی که ایران در چهار سال پیش رو انتخاب می‌کند، بستگی مستقیمی به رفتار دولت بایدن در ایالات متحده دارد. اگر جو بایدن تلاش کند که ایراداتی که نسبت به ایران در گذشته و به ویژه در دوره ترامپ به وجود آمده را به نحوی اصلاح کند و به سمت مسیرعادی سازی بخشی از دیپلماسی با ایران برگردد، ایران هم بنا به رفتاری که دولت آمریکا از خودش نشان می‌دهد سیاست خارجی خود را تنظیم خواهد کرد.
آنچه همیشه وجود داشته این است که سیاست‌های انتخابی ایران در خصوص ایالات متحده واکنش و انعکاسی از رفتار آن‌ها بوده است. هر وقت که آن‌ها فشار بیشتری بر تهران وارد کرده اند و رفتاری غیر دوستانه و حتی دشمنی با ما ورزیده اند، تهران هم سیاستی غیر قابل نفوذ و سخت از خود نشان داده. به همین خاطر اصلاح وضعیتی که ترامپ با بی تدبیری اش ایجاد کرده، بستگی بسیار زیادی به این دارد که خود بایدن چقدر عزم خودش را برای تغییر رویکرد دولت آمریکا در قبال ایران، جزم کند.
عکس العمل مقامات ایرانی تا امروز نسبت به برد بایدن در انتخابات آمریکا محتاطانه بوده، ولی در عین حال اعلام کرده اند که اگر او رویکرد مثبتی از خود نشان دهد، می‌توان راه حلی برای بحران‌های موجود پیدا کرد. این عکس العمل‌ها را چطور بررسی می‌کنید؟
من فکر می‌کنم واکنش‌هایی که از مقامات کشورمان دیدیم، بیشتر به خاطر رای نیاوردن و باخت ترامپ بود تا برد بایدن. به خاطر مسائلی که ترامپ به وجود آورد و شدیدترین تحریم‌ها را علیه ایران اعمال کرد و همچنین دستور ترور سردار قاسم سلیمانی در عراق را داد، رفتن او برای مردم و مقامات ایرانی خوشحال کننده بود. استقبال نسبی و نرم و ملایمی که در تهران شاهد آن بودیم، ناشی از شکست فردی است که سعی داشت همه راه‌های موجود برای انزوا و شکست ایران را فراهم کند. اما به هر حال نمی‌توان منکر آن شد که در بخش بزرگی از جامعه این تفکر وجود دارد که آمدن بایدن به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده می‌تواند تفاوتی در رابطه بین تهران و واشنگتن ایجاد کند.
بیشتر بخوانید: احیای برجام دشوار است/ اقدامات احتمالی بایدن برای بازگشت به میز مذاکره چیست؟
تقریبا دو ماه دیگر بایدن وارد کاخ سفید می‌شود تا جای ترامپ را بگیرد. به نظر شما مسیر بازگشت احتمالی او به برجام یا تلاش برای حل بحران‌های به وجود آمده با ایران در دوره رئیس جمهور قبلی، چه روندی را طی خواهد کرد؟
بایدن از زمانی که کاخ سفید را تحویل بگیرد، فرصت کمی دارد تا حسن نیت خود را به ایران نشان دهد. به ویژه اینکه گروه‌هایی در داخل کشور معتقدند که آمدن رئیس جمهور جدید نمی‌تواند تغییر عمده‌ای ایجاد کند و بهتر است که تهران راه هر گونه گفتگو و حل مسائل مرتبط با توافق را ببندد. پس فرصت زیادی نیست که او بخواهد آن را هدر دهد.
حسن نیتی که از آن حرف می‌زنیم هم لزوما نباید اقدامی بسیار بزرگ و ویژه باشد. یکی از این اقدامات می‌تواند کاهش بخشی از تحریم‌های ایران باشد، روشی که قبلا اوباما آن را امتحان کرده است. او باید نشان دهد که می‌خواهد و می‌تواند تحریم‌ها علیه ایران را لغو و فشار‌ها علیه کشورمان را از بین ببرد.
سیاست رسمی وزارت خارجه ایران را چطور ارزیابی می‌کنید؟ به نظر شما این سیاست با روی کار آمدن بایدن چه شکلی به خود خواهد گرفت؟
همانطور که قبلا هم گفتم رفتار ایران بسیار وابسته به آمریکاست. ایران به برجام متعهد بوده و اقدامات خصمانه علیه توافق هسته‌ای کاری بود که ایالات متحده آن را آغاز کرد. تا اینجا تهران فرکانس‌های مثبتی فرستاده که اگر بایدن هم رفتار مثبتی از خودش نشان دهد، می‌تواند شروعی برای حل مشکلات باشد. اما در وضعیت فعلی ایران نیازی ندارد تا بیشتر از این کاری کند.
من فکر می‌کنم که بایدن درک می‌کند که ترامپ و تصمیماتش در خصوص ایران و دیگر کشور‌ها تصمیمات خوبی نبوده اند. شناخت بایدن از برجام و روابط دو کشور به خاطر اینکه در دوران اوباما معاون اول او بوده، باعث می‌شود که امید زیادی در مورد بازگشت او به توافق با ایران وجود داشته باشد. دولت ایران، اما با وجود اینکه تفاوت میان ترامپ و بایدن در سیاست خارجی را درک می‌کند، بیش از اندازه امیدوار نیست و برنامه توسعه و حل مشکلات خود را به تصمیم امریکا متکی نمی‌داند.
تهران شروطی را برای ایالات متحده تعیین کرده. از جمله اینکه در مورد مسائلی که قبلا مذاکره کرده، حاضر به گفتگو نیست و .... این شروط را چطور می‌بینید؟
این فقط از سوی ایران نیست. اتفاقی که افتاده این است که بایدن و مشاورانش هم در رابطه با برگشت به توافق به تازگی شروطی را مطرح کرده اند و اصلا بحث شرط و شروط گذاشتن را آن‌ها آغاز کردند و در جواب ایران هم گفت که مثلا واشنگتن باید غرامتی را به خاطر تحریم گسترده ایران، پرداخت کند. این شرط گذاشتن‌ها می‌تواند کار را سخت‌تر و پیچیده‌تر و البته زمانبرتر کندو، اما چاره‌ای نیست وقتی که می‌بینیم طرف مقابلی که خودش از توافق خارج شده چنین رفتاری دارد.
اگر بایدن در ماه‌های پیش رو بخواهد بدون شرط گذاشتن به برجام برگردد و در قالب ۵+۱ با ایران گفتگو کند، ممکن است که تهران هم شرایط را کمی نرم‌تر کند. اما اگر بخواهد از تحریم علیه ایران به عنوان ابزار فشار استفاده کند، وضعیت بدتر و پیچیده‌تر خواهد شد.
چقدر احتمال دارد که دولت بایدن دست به چنین کاری بزند؟ در تهران برخی معتقدند که بایدن هم بهتر از ترامپ نیست و نمی‌شود هیچ امیدی به سیاست‌های او داشت. برخی هم به موضوع تحریم‌های گسترده علیه ایران در دوران اوباما اشاره می‌کنند.
یک برداشت غلط در آمریکا بین جمهوری خواهان و دموکرات‌ها به صورت مشترک وجود دارد و آن هم این است که تحریم‌ها ایران را تحت فشار شدید قرار داده و ایران بسیار مشتاق رفع آنهاست و با این حساب اگر ایالات متحده بتواند از این حربه استفاده کند، می‌شود ایران را به پای میز مذاکره‌ای کشاند که در آن آمریکایی‌ها برد کنند. این دیدگاه خطرناک است. نگاه کردن به تحریم‌های ایران به عنوان ابزار چانه زنی می‌تواند ضربه‌ای اساسی بزند و این ضربه متوجه خود بایدن هم خواهد شد چرا که برای همه روشن است آن کسی که از برجام خارج شده و عهد شکنی کرده است، آمریکاست و ادامه آن سیاست می‌تواند وجهه بین المللی آمریکا را بیش از پیش در خطر قرار دهد. از سوی دیگر چنین تکنیکی در جامعه ایران و در میان حاکمیت هم با واکنش تندی روبه رو خواهد شد.
منبع: خبرآنلاین
خبر های مرتبط
خبر های مرتبط
