اولین مذاکرات مخفیانه ایران و آمریکا پس از انقلاب
رویداد۲۴ علیرضا نجفی: تصویر ثبت شده در سال ۱۹۸۵ که رونالد ریگان با کاسپار واینبرگر وزیر دفاع، جرج پی.شولتس وزیر امور خارجه و اد میس دادستان کل و رئیس کارکنان کاخ سفید در دفتر بیضی شکل رییس جمهور آمریکا دیدار می‌کند. دستور مذاکرات مخفیانه مک فارلین که به ایران - کنترا نیز مشهور شد، در جریان این دیدار صادر شده است.
موفقیت ایران در ابتدای جنگ هشت ساله چند عامل اصلی داشت؛ یکی اینکه ایران در خاک خود می‌جنگید و جنگ حالت دفاعی داشت و مردمی که تازه انقلاب کرده بودند، حاضر نبودند آنرا به راحتی از دست بدهند. دوم تسلیحات ارتش که در سال‌های پیش از انقلاب توسط محمدرضاشاه پهلوی خریداری شده بود، بسیار برتر از ادوات نظامی عراقی‌ها بود. اما با فرسایشی شدن جنگ ادوات نظامی ایران نیز فرسوده شد و به علت تحریم تسلیحاتی در نتیجه گروگانگیری در سفارت امکان نوسازی تسلیحات وجود نداشت. این کمبود تسلیحات باعث شکست‌های پیاپی ایرانی‌ها و بالارفتن بیش از حد نیرو‌های انسانی شده بود و همین امر باعث تمایل عده‌ای از سیاسیون ایران به مذاکره و رابطه با آمریکا شد.
از طرفی آمریکا نیز به میانجی‌گری ایران برای آزادسازی هفت گروگان آمریکایی نیاز داشت که در لبنان توسط نیرو‌های عماد مغنیه به گروگان گرفته شده بودند.
در ژانویه ۱۹۸۶ ریگان دستور داد تا چهار هزار موشک تاو توسط سازمان سیا از وزارت دفاع خریده شود و از طریق اسرائیل به ایران فروخته شود. در این زمان ریگان، رابرت مک فارلین مشاور پیشین امنیت ملی را برای نزدیک شدن بیشتر به ایران و مذاکره با افرادی، چون هاشمی رفسنجانی به ایران فرستاد.
برنامه از این قرار بود که اسرائیل از انبار مهمات خود تسلیحاتی را به ایران می‌داد و ایالات متحده جایگزین آن‌ها را برای اسرائیلی‌ها می‌فرستاد و پولش را از طریق اسرائیل دریافت می‌کرد. تسلیحات توسط یک دلال اسحله به نام منوچهر قربانی‌فر به ایران آورده می‌شدند که وی را می‌توان از نخستین «کاسبان تحریم» در ایران دانست.
بیشتر بخوانید: مذاکرات مک فارلین؛ اولین تلاش برای بهبود روابط با آمریکا
به گزارش رویداد۲۴ محسن کنگرلو مشاور امنیت ملی میرحسین موسوی و یکی از افراد کلیدی در ماجرای مک فارلین نقل می‌کند که «در جربان مذاکراتش با الویه نورث در آلمان رونالد ریگان برای آن‌ها پیامی فرستاده به این مضمون که ما هیچ مشکلی با آیت الله خمینی نداریم و با ایشان می‌توانیم کار کنیم. برای اینکه مرد است و هرچه می‌گوید انجام می‌دهد. ما هم مثل او هستیم. اگر حرف بزنیم، حرفمان را انجام می‌دهیم.»
هاشمی رفسنجانی در بخشی از خاطرات ۶۴ خود در مورد مذاکرات پنهانی با آمریکایی‌ها نوشته: «عصر آقای کنگرلو، مشاور نخست وزیر، آمد و راجع به آوردن موشک تاو توسط قربانی‌فر و آوردن پیام از بوش و معاون رئیس جمهور آمریکا گزارش داد. ایران بر اساس توافقات موشک‌های ضد تانک تاو دریافت کرد و به روایت کنگرلو ۱۱۰ هزار قطعه شامل حدود ۱۰۰ نوع قطعه و مدل قطعه هاوک را ما وارد ایران کردیم. همین موشک‌های هاوک باعث پیروزی ما در عملیات فاو شد. هفتاد مورد پرواز جنگنده‌های عراقی را زدیم.»
تسلیحات وارده باعث جان گرفتن ارتش ایران شد و نتیجه آن عملیات والفجر هشت و فتح فاو بود که بزرگترین پیروزی ایران بعد از آزادسازی خرمشهر به حساب می‌آید.
