اگر دختر حاکم دوبی به ایران بیاید، چه آزادی‌هایی دارد؟

رویداد۲۴ رایان حسینی: خبر زندانی شدن شاهزاده لطیفه دختر حاکم دبی در امارات متحده عربی، واکنش‌های بسیاری را به همراه داشت. فیلم‌ها و تصاویری که به صورت مخفیانه از امارات منتشر شد، حاکی از آن بود که دختر شیخ محمد آل مکتوم زندانی شده است. شاهزاده لطیفه پدرش را متهم کرده که او را به گروگان گرفته است. انتشار این فیلم‌ها و تصاویر در ایران نیز بازتاب‌های بسیاری داشت که مهمترین آن واکنش زهره الهیان نماینده اصولگرای مجلس بود که در توییتی: «پیشنهادی برای دختر در بند حاکم دبی! ‏به ایران بیا. می‌توانی در ایران همچون سایر بانوان و دختران ایرانی هم درس بخوانی و هم زندگی کنی! ‏و هم از نعمت ⁧آزادی⁩ و حقوق بشر بهره‌مند باشی»

جمله زهره الهیان برای مخاطبان ایرانی بسیار جلب توجه کرده بود و این انتقاد مطرح شد که بسیاری از آزادی‌های فردی در ایران همچنان وجود ندارد. در این گزارش برخی محدودیت‌های شرعی و قانونی و مهمتر از آن محدودیت‌های غیرقانونی برای زنان را مرور کرده‌ایم.

دوچرخه سواری زنان

بر اساس قاعده‌ای مبهم و نامعلوم در ایران دوچرخه سواری زنان ممنوع شده است. شرکت‌های اجاره دهنده دوچرخه در ایران اگر به زنان دوچرخه اجاره دهند، جریمه خواهند شد؛ نمونه این اتفاق در اصفهان رخ داد که ستاد امر به معروف و نهی از منکر از یک شرکت پیمانکار اجاره دوچرخه در اصفهان شکایت کرد. این سیاست‌گذاری‌ها هیچ مبنای قانونی ندارد و اتفاقا در مواقع خاص از آن حمایت می‌شود؛ مثلا در راهپیمایی ۲۲ بهمن پلیس به راحتی اجازه داد زنان دوچرخه سوار حضور داشته باشند و مسیر را برای راهپیمایی آنها آماده می‌کرد. 

دختر حاکم امارات اگر به دوچرخه‌سواری  علاقه داشته باشد، باید کشور آزادتری از ایران را انتخاب کند، چراکه آنقدرها هم که خانم زهره الهیان ادعا کرده، همه چیز گل و بلبل نیست.

موتورسواری زنان

همانطور که دوچرخه سواری زنان در ایران ممنوع است، سایر وسایل دو چرخ دیگر هم ممنوع هستند. در این مورد هم هیچ قانون خاصی وجود ندارد که گفته شود زنان حق موتورسواری یا گرفتن گواهینامه موتور را ندارند، وجود ندارد اما سیاستگذاران صلاح دیده‌اند بهتر است فرمان موتور دست زنان نباشد!

یکی از تناقض‌های عجیب این سیاست اینجاست که زنان می‌توانند ترک موتور بنشینند اما حق ندارند چند سانتی متر جلوتر بنشینند و فرمان موتور هم دستشان باشند. اگر کل فرآیند موتورسواری نادرست است، پس ترک موتور نشستن هم معنا ندارد و غیرقانونی است.

چندی پیش یکی از زنان ایرانی از طریق دادگاه و دیوان عدالت اداری پیگیری کرد تا حق خود برای گرفتن گواهینامه موتورسیکلت را به دست بیاورد. این پرونده مدت‌هاست در دادگاه‌ها خاک می‌خورد و سرنوشت آن هم مشخص نشد. فعلا بر اساس قانونی که وجود ندارد، اگر دختر حاکم دوبی زمانی هوس موتور سواری به سرش زد یا خواست با موتور به این طرف و آن طرف برود، باید بداند ایران انتخاب مناسبی برای او نیست.

حق خروج از کشور زنان

اگر دختران بخواهند از کشور خارج شوند و به سفر خارجی بروند، حتما باید اجازه ولی خود را بگیرند. اگر زنی ازدواج کرده باشد، سفر خارجی او کاملا منوط به اجازه شوهر است؛ در آخرین نمونه سمیرا زرگری عضو تیم ملی اسکی ایران به خاطر نداشتن اجازه همسرش از سفر تیم ملی بازماند!  این در حالی است که مرد برای خروج از کشور نیازی به اجازه از زن خود ندارد. بنابراین به دختر حاکم دوبی توصیه می‌شود با مرد ایرانی ازدواج نکند تا دچار چالش خروج از کشور نشود!

حق طلاق زنان

بر  اساس یک قانون دیگر مرد هر زمان که اراده کند، می‌تواند همسر خود را طلاق دهد اما قانونگذار چنین اجازه‌ای به زنان نداده است و حتما زن باید ثابت کند که شوهرش یا معتاد است یا بیکار است و ... تا بتواند حکم جدایی بگیرد.

پا روی پا انداختن زنان !

چندی پیش یکی از برنامه‌سازان تلویزیون خبر داد که زنان نمی‌توانند پا روی پا بگذارند! او گفته بود: «ناظران تلویزیون در مورد مهمانان برنامه ها علی الخصوص مهمانان زن بسیار سختگیر هستند. مثلاً منهای آرایش و لباس حتی طرز نشستن آنان در برنامه ها نیز زیر ذره‌بین است؛ آنان نباید مقابل مجری پاهای خود را روی هم بگذارند زیرا ممکن است تحریک کننده باشد.» شاهزاده لطیفه باید دقت کند اگر روزی به تلویزیون ایران دعوت شد، پا روی پا نگذارد، مبادا تحریک‌کننده باشد. 

خوانندگی زنان

امیدواریم اگر روزی گروگان‌گیری شاهزاده لطیفه پایان یافت و طبق توصیه خانم زهره الهیان برای درک آزادی به ایران آمد، به خوانندگی علاقه نداشته باشد، چراکه در این صورت مشکل دیگری پیش خواهد آمد. خوانندگی زنان در ایران مجاز نیست؛ مگر آنکه ایشان فقط در گروه کر به همراه دیگران حضور داشته باشند یا فقط برای زنان بخوانند، در غیر اینصورت شرمنده ایشان خواهیم شد.

ورود زنان به ورزشگاه

امیدواریم شاهزاده لطیفه علاقه‌ای به ورزش نداشته باشد چراکه در این مورد نیز شرمنده ایشان می‌شویم که برای حضور او در ورزشگاه‌ها کاری از دستمان برنمی‌آید. بر اساس سیاست دیگری که آن هم بر پایه هیچ قانونی نیست، زنان در ایران حق ورود به ورزشگاه‌ها را ندارند. چندی پیش با فشار فیفا زنان توانستند به برای دیدار بازی تیم ملی فوتبال به ورزشگاه بروند و قرار بود با فشارهای بیشتر فیفا زنان حق خود را کاملا به دست آورند اما ویروس کرونا این بار همچون امداد غیبی به کمک سیاستگذاران در جمهوری اسلامی ایران آمد و کلا حضور مردم در ورزشگاه‌ها منتفی شد.

زنان و ریاست جمهوری

در ایران بر اساس تفسیر مردسالارانه از قانون اساسی که «رجل سیاسی» را مرد می‌داند، زنان حق ریاست جمهوری ندارند. در سال‌های مختلف چهره‌هایی همچون اعظم طالقانی دختر مرحوم آیت الله طالقانی تلاش کردند این تفسیر از قانون اساسی را به چالش بکشند. معمولا در ایران تنها اجازه ثبت نام دارند و در فرآیند بررسی صلاحیت، رد می‌شوند و کار به انتخاب مردم نمی‌رسد.

استانداری زنان

اگر ریاست جمهوری زنان بر اساس تفسیر شورای نگهبان از قانون انجام می‌شود، در ماجرای استانداری زنان وضعیت فرق می‌کند و قانونی وجود ندارد و عرف اینگونه است که زنان حق استانداری ندارند و تا کنون هیچ وزیر کشوری به خود جسارت چنین انتخابی نداده است. استاندار به عنوان رییس شورای تامین استان‌ها محسوب می‌شوند. معمولا بر پایه قواعد مردسالارانه هیچ فرمانده نظامی تمایل ندارد جلوی خانم‌ها پا بچسباند و احترام نظامی بگذارد. یکی از دلایل اصلی ممانعت از استانداری زنان، اتفاقات عجیبی مثل همین مورد است!

حجاب اجباری زنان

در پانزدهم اسفند سال ۱۳۵۷ هنوز یک ماه از انقلاب نگذشته بود، زمزمه‌های حجاب اجباری در ایران مطرح شد. دور روز پس از آن معترضین و نیرو‌های سکولار علیه اجباری شدن حجاب دست به تظاهرات گسترده‌ای زدند و در نهایت تصمیم با حجاب اجباری مخالفت عمومی مردم اجرایی نشد.

سخنان آیت الله طالقانی باعث شد اعتراضات عمومی پایان یابد. آیت الله طالقانی گفته بود «هیچ اجباری در کار نیست مسئله چادر مطرح نیست، مسئله حجاب یکی از مظاهر این حرکت انقلابی است. حضرت آیت‌الله خمینی نیز اجبار و اکراهی به شکل اکراه بیان نکرده‌اند. هو و جنجال راه نیندازند و همان‌طور که بار‌ها گفتیم همه حقوق حقه زنان در اسلام و در محیط جمهوری اسلامی محفوظ خواهد ماند؛ و از آن‌ها خواهش می‌کنیم که با لباس ساده با وقار، روسری هم روی سرشان بیاندازد به جائی بر نمی‌خورد. اجباری حتی برای زن‌های مسلمان هم نیست.» این سخنان مساله حجاب را موقتا به حاشیه برد، اما با استقرار کامل نیروهای انقلابی قانون حجاب اجباری ابتدا در ادارات و سازمان‌ها و سپس در تمام کشور اجرایی شد. حسن روحانی در یکی از مصاخبه های خود توضیح داده که چگونه حجاب اجباری را از نهادهای نظامی آغاز کرده است.

اخیرا طباطبایی نژاد امام جمعه اصفهان و یعقوبی امام جمعه بجنورد درخواست ناامن کردن فضا برای افرادی که پوشش اسلامی ندارند را مطرح کرده‌اند. بخشی از حاکمیت خواستار تساهل در موضوع حجاب هستند و گروهی دیگر معتقدند با ادامه این روند، دینداری مردم تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد. با وجود اختلاف در برخورد با بی‌حجابی، بخشی از بودجه کشور هر ساله برای تجهیز گشت‌های ارشاد و تامین نیروی انسانی آن هزینه می‌شود. حاکمیت هنوز نتیجه دلخواهی در موضوع حجاب به دست نیاورده، اما همچنان اصرار دارد برخورد قهری بهترین روش است.

بیشتر بخوانید: ناامنی با مجوز/ وقتی فرمان خشونت از تریبون نماز جمعه صادر می‌شود (فیلم)

شهادت دادن زنان در دادگاه

در قوانین ایران اعتبار شهادت زنان در دادگاه نصف اعتبار مردان است. امروزه در قوانين اغلب كشورها شرط مرد بودن در زمره شرايط لازم برای اعتبار شهادت نيست ولی در مقررات قانونی ايران، تفاوت‌هايي در اعتبار شهادت زن، نسبت به شهادت مرد وجود دارد. در برخی موارد حتی شهادت زنان به حساب نمی‌آید؛ مثلا در ماده ۱۱۷ قانون مجازات اسلامی «حد لواط با شهادت چهار مرد عادل که آن را مشاهده کرده باشند، ثابت می‏‌شود» یا در ماده ۱۱۹ تصریح شده که «شهادت زنان به تنهایی یا به ضمیمه مرد، لواط را ثابت نمی‏‌کند.» مواد ۱۲۸ و ۱۳۷ نیز به همین موضوع در جرایم دیگر تاکید کرده است. در ماده ۱۷۰ نیز آمده که «در صورتی که طریق اثبات شرب خمر، شهادت باشد، فقط با شهادت دو مرد عادل ثابت می‌‏شود.» در نمونه دیگر در ماده ۱۸۹ آمده است: «محاربه و افساد فی الارض از راه‌های زیر ثابت می‏‌شود: الف ـ با یک بار اقرار به شرط آنکه اقرار کننده بالغ و عاقل و اقرار او با قصد و اختیار باشد؛ ب ـ با شهادت فقط دو مرد عادل.»

دیه و ارث زنان در قوانین ایران

همچنان که در قوانین ایران، شهادت زنان چندان اهمیتی ندارد و در بهترین حالت شهادت یک زن، نصف مرد اعتبار دارد، در موضوع دیه و سهم الارث زنان نیز ماجرا به همین شکل است و قانونگذار دیه زنان و ارث آنها را نصف مردان محاسبه کرده است. ماجرا جایی حساس می‌شود که اگر مردی زنی را به قتل برساند، برای قصاص مرد باید به خانواده او پول هم پرداخت شود!

انتخاب وزرای زن

جمع نمایندگان مجلس از ابتدای تشکیل تا کنون که یازدهمین دوره آن می‌گذرد، به حدود صد نفر می‌رسد. بیشترین رکورد مربوط به مجلس دهم بود که هفده نماینده زن داشت. از این جهت شانس زنان برای حضور در مجلس بسیار پایین است. برای حضور در دولت نیز از ابتدای انقلاب تا کنون تنها یک وزیر زن حضور داشته است. 

چاپ عکس زنان روی سنگ قبر

امیدواریم عمر شاهزاده لطیفه به دنیا باشد اما اگر روزی توصیه خانم الهیان مورد پذیرش ایشان قرار گرفت و به ایران آمدند و بعد از صد سال اتفاقی برایشان افتاد، باید بدانند اینجا نه عکسشان روی آگهی ترحیم چاپ می‌شود نه روی سنگ قبر. امیدواریم بعد صد سال شانس بیاورند که اگر عکس هم روی آن حک شد، جایی نباشد که روی عکس را با سیمان بپوشانند.

موارد دیگر از جمله حق حضانت فرزند، گواهی بکارت، عدم امکان تصدی پست‌های ریاست قوه قضائیه و حتی قضاوت زنان (به جز قاضی ایستاده) مسائل دیگری است که زنان با آن دست به گریبان هستند. عجیب‌تر آنکه در برخی موارد این تصمیمات، تصمیمات حاکمیتی نیست؛ مثلا در یکی از احزاب که اتفاقا خود را در زمره دموکراسی‌خواهان ایران دسته‌بندی می‌کند، وقتی یکی از زنان رای بالاتری برای دبیرکلی داشت، دوستانه او را کنار گذاشتند تا یکی از مردان حزب دبیر کل شود.