نخستین تظاهرات علیه حجاب اجباری در ایران

رویداد۲۴تصویر ثبت شده از نخستین تظاهرات علیه حجاب اجباری که در اسفند 1357 یک ماه بعد از انقلاب ایران انجام شد.

در سال‌های حکومت پهلوی نیرو‌های سکولار و چپ گرا با روحانیون و اسلام گرایان متحد شده بودند و علیه حکومت پهلوی مبارزه می‌کردند. روحانیون مخالف شاه غالبا از نبود آزادی در کشور می‌گفتند و از حکومتی آزاد و مستقل سخن می‌گفتند که به دست خود مردم اداره خواهد شد. با پیروزی انقلاب، اما کفه ترازو به نفع اسلام گرایان سنگین‌تر شد و قوانین جدید اعمال شد. در پانزدهم اسفند سال ۱۳۵۷ هنوز یک ماه از انقلاب نگذشته بود که آیت الله خمینی بنیانگذار انقلاب ایران چنین گفت: «وزارتخانه اسلامى نباید در آن معصیت بشود. در وزارتخانه‏ هاى اسلامى نباید زن‌هاى لخت بیایند؛ زن‌ها بروند، اما باحجاب باشند. مانعى ندارد بروند؛ اما کار بکنند، لکن با حجاب شرعى باشند.» (صحیفه امام، ج‏۶، ص ۳۲۹)

داماد آیت الله خمینی مصاحبه‌ای با رادیو کرد و گفت قوانین اسلامی مو به مو باید طبق نظر امام اجرا شوند که این مصاحبه زنگ خطری برای نیرو‌های غیر اسلامی بود که در انقلاب و سقوط شاه نقش موثری بازی کرده بودند.

دور روز پس از آن در روز جهانی زن، بسیاری از معترضین و نیرو‌های سکولار علیه اجباری شدن حجاب دست به تظاهرات گسترده‌ای زدند.

بیشتر بخوانید:دختران ارمنی در دوره قاجار

روزنامه اطلاعات در این باره چنین نوشت: «در راهپیمائی‌های امروز زنان، تعداد زیادی از دانش‌آموزان مدارس دخترانه نیز شرکت داشتند. آن‌ها ضمنا علیه کسانی که به زنان بی‌حجاب در روز‌های اخیر حمله کرده‌اند، شعار می‌دادند... بحث و گفتگو درباره حجاب از دیروز در تهران بالا گرفته است و از صبح امروز به دنبال مصاحبه تلفنی رادیو ایران با داماد امام خمینی اوج گرفت.»

این نخستین تظاهرات علیه قانونگذاری در جامعه‌ای که قرار بود آزاد باشد. البته این تظاهرات با خشونت متوقف شد. آیت الله خمینی در پی این اتفاق اعلام کرد کسی حق تعرض به معترضان را ندارد و دادستان تهران نیز حملات را محکوم کرد و چنین گفت: «هر کس در اماکن عمومی یا معابر به هر عنوان و بهانه اعم از نحوه لباس پوشیدن و ... متعرض یا مزاحم بانوان بشود یا با الفاظ و حرکات مخالف شئون به حیثیت آنان توهین کند طبق ماده ۲ و ماده ۴ قانون مجازات عمومی مجازات می‌شود.».

اما عاملی که فضا را موقتا آرام کرد سخنان آیت الله طالقانی بود که تمام گروه‌ها به او حسن ظن داشتند: «هیچ اجباری در کار نیست مسئله چادر مطرح نیست، مسئله حجاب یکی از مظاهر این حرکت انقلابی است. حضرت آیت‌الله خمینی نیز اجبار و اکراهی به شکل اکراه بیان نکرده‌اند. هو و جنجال راه نیندازند و همان‌طور که بار‌ها گفتیم همه حقوق حقه زنان در اسلام و در محیط جمهوری اسلامی محفوظ خواهد ماند؛ و از آن‌ها خواهش می‌کنیم که با لباس ساده با وقار، روسری هم روی سرشان بیاندازد به جائی بر نمی‌خورد. اجباری حتی برای زن‌های مسلمان هم نیست.»

این سخنان مساله حجاب را موقتا به حاشیه برد، اما یک سال بعد دوباره مطرح شد و به تدریج حجاب اجباری در کشور غالب شد. حسن روحانی در یکی از مصاخبه های خود توضیح داده که چگونه حجاب اجباری را از نهادهای نظامی آغاز کرده است