سرلشکر باقری در مسکو/ سکوت روسیه در قبال تحولات ایران و آذربایجان شکسته می‌شود؟

رویداد۲۴  سرلشکر محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران عصر روز گذشته برای دیدار با مقامات روسیه عازم این کشور شد. سرلشکر باقری در این سفر ماموریت‌های سنگینی در دوران حساسی از یک سری تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی مهم مرتبط با ایران از جمله جنوب قفقاز و بحران با آذربایجان، پرونده هسته‌ای ایران و تشدید اختلافات با غرب و تحولات در سوریه و افغانستان را دنبال می‌کند.

روزنامه العربی الجدید چاپ دوحه در گزارشی به ابعاد مختلف این سفر پرداخته و نوشت: سفر باقری به روسیه در صدر هیئت بلندپایه نظامی و در پاسخ به دعوت سرگئی شویگو همتای روس وی برای گفتگو پیرامون روابط دو-جانبه و پرونده‌های منطقه‌ای و بین‌المللی صورت می‌گیرد. سرگئی ایستراکوف نائب رئیس ستاد نیروهای مسلح روسیه در فرودگاه مسکو از باقری استقبال کرد.

بیشتر بخوانید:پیام آذربایجان به ایران و آمریکا چیست؟

رضا خسروی مقدم وابسته نظامی سفارت ایران در مسکو روز جمعه گذشته از سفر رئیس ستاد مشترک ارتش ایران به روسیه در ابتدای هفته جاری خبر داده و گفت که باقری در این سفر گفتگو‌هایی را پیرامون همکاری‌های دفاعی، نظامی، «مبارزه با تروریسم» و تحولات منطقه‌ای و بین المللی انجام خواهد داد.

سفر باقری به روسیه یک روز پس از پایان سفر همتای روس او به پاکستان که چهار روز طول کشید، انجام شد. وی در این سفر با عمران خان، نخست وزیر پاکستان و همچنین ژنرال قمر جاوید باجوا رئیس ارتش این کشور دیدار و گفتگو کرد.

باقری همچنین در جریان نارضایتی ایران از مشارکت پاکستان در مانور مشترک نظامی با عنوان «دوستی سه برادر ۲۰۲۱» با ترکیه و آذربایجان در خاک آذربایجان در ماه سپتامبر گذشته و در سایه تنش در روابط ایران و آذربایجان به پاکستان سفر کرد.

باقری پس از سفر به پاکستان در گفتگو با ایرنا خبرگزاری رسمی دولت ایران از دستیابی به «توافقات خوب» با مسئولان پاکستانی خبر داد و گفت که طرفین بر برگزاری مانور‌های مشترک نظامی دریایی در آینده نزدیک در آب‌های پاکستان و ایران به توافق رسیدند.

توجه ایران به شرق در دولت ابراهیم رئیسی

سفر رئیس ستاد مشترک نیرو‌های مسلح ایران به روسیه پیرامون پنج حوزه صورت می‌گیرد: موضوع اول در راستای استراژی توجه به شرق است که دولت جدید ایران در سایه تنش با غرب و شکست توافق هسته‌ای ایران است که می‌تواند به مثابه دروازه‌ای برای پایان دادن به بحران‌های مستمر میان ایران و غرب در چهار دهه گذشته باشد، آن را دنبال می‌کند.

ایران تلاش می‌کند تا از طریق توجه به شرق گزینه‌های پیش روی خود در سیاست خارجی را برای مواجه با فشار‌های آمریکا و اروپا متنوع کند که این سیاست نیازمند تقویت روابط دوجانبه ایران در حوزه‌های مختلف با روسیه و چین است، تهران تاکید می‌کند که روابطش با این دو کشور استراتژیک است.

در همین ارتباط، سفر باقری با هدف توسعه روابط دفاعی، امنیتی و نظامی ایران با روسیه است. باقری پس از ورود به روسیه در گفتگو با تلویزیون ایران تاکید کرد که همکاری نظامی میان ایران و روسیه در سایه توجه به سمت شرق که دولت سیزدهم در ایران دنبال می‌کند، افزایش پیدا خواهد کرد.

باقری همچنین افزود که ایران با روسیه در تمامی ابعاد نظامی همکاری خواهد کرد، وی همچنین تاکید کرد که همکاری میان نیروی مسلح ایرانی و روسی حتما تقویت خواهد شد.

پایان ممنوعیت تسلیحاتی ایران ؛تهران به دنبال خرید سلاح‌های پیشرفته از مسکو

مورد دوم سفر اخیر باقری به روسیه که تکمیل کننده موضوع اول است، مغتنم شمردن فرصت پایان یافتن ممنوعیت تسلیحاتی بین المللی علیه ایران پس از پایان این ممنوعیت از هجدهم اکتبر، به موجب توافق ۲۲۳۱ مکمل توافق هسته‌ای ایران در سال ۲۰۱۵ میلادی است. این در حالی است که دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا با صدور یک فرمان اجرایی ممنوعیت تسلیحاتی علیه ایران را تمدید کرد و به دیگر کشور‌ها نسبت به نقض این ممنوعیت هشدار داد.

در همین ارتباط، سرلشکر باقری پس از رسیدن به مسکو به تلویزیون ایران گفت که یکی از اهداف سفر وی از روسیه پیگیری توافقات خرید اسلحه از این کشور پس از پایان ممنوعیت تسلیحاتی ایران است.

لوان جاگاریان سفیر روسیه در تهران در آوریل گذشته از برگزاری مذاکرات ایرانی روسی پیرامون فروش اسلحه به ایران خبر داده و گفته بود که دو کشور در حال برگزاری گفتگو‌هایی پیرامون طیف گسترده‌ای از سلاح‌ها پس از پایان ممنوعیت تسلیحاتی بین المللی علیه ایران هستند. سفیر روسیه تاکید کرد که همکاری‌های فنی نظامی میان روسیه و ایران تاریخچه طولانی دارد که عمر آن از ۵۰ سال می‌گذرد.

تاریخ اعمال تحریم ممنوعیت تسلیحاتی علیه ایران مبنی بر ممنوعیت خرید و فروش اسلحه به ایران به ۱۳ سال پیش باز می‌گردد، زمانی که رسانه‌های غربی در سال ۲۰۰۲ بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران متمرکز شده بودند. این ممنوعیت در پاسخ به نگرانی‌های زیاد غرب پیرامون فعالیت‌های هسته‌ای ایران به شماره ۱۷۴۷ در مارس ۲۰۰۷ صادر شد. این ممنوعیت شامل خرید و فروش هرگونه سلاح می‌شود. این ممنوعیت در اکتبر ۲۰۲۰ به پایان می‌رسد.

به گفته ناظران تهران به دنبال خرید جنگنده‌های پیشرفته روسی و چینی مانند جنگنده‌های میگ ۲۹ و اف سی ۱ و جی ۶ و میگ ۱۹ و سوخوی ۳۰ و جی ۷ و میگ ۲۱ و جی ۱۰ سی است. ایران همچنین به دنبال خرید سلاح‌های پیشرفته دیگری مانند کشتی‌های حمله سریع از نوع تایپ ۰۲ و تانک‌های مدل تی ۹۰ و زیردریایی‌هایی از نوع یوان و همچنین سامانه‌های دفاع هوایی اتش کیو ۱۰ چینی و اس ۴۰۰ روسی است.

اعلام آمادگی مسکو و پکن برای آمادگی این دو کشور برای فروش اسلحه به تهران به معنای اجرای آن به آسانی گفتن آن نیست چرا که این دو کشور با موانع و فشار‌های غرب و همچنین اسرائیل و کشور‌های خلیج فارس مواجه هستند. ایران نیز تجربه طولانی مدتی در این باره با چین دارد چرا که روسیه از تحویل سامانه اس ۳۰۰ به ایران خودداری کرد و تهران را به ارائه شکوایه علیه مسکو به میانجیگران منطقه‌ای مجبور کرد.

بررسی تحولات افغانستان و روسیه در سفر باقری به روسیه

سومین ماموریتی که عالی‌ترین مقام نظامی ایران در این سفر آن را دنبال می‌کند بررسی تحولات سوریه و افغانستان است. باقری در مسکو گفت که در این سفر همکاری برای تامین کامل امنیت در سوریه را دنبال می‌کند؛ و در خصوص افغانستان نیز وی تاکید کرد که طرفین بر پرونده افغانستان متمرکز خواهند شد. وی در این باره گفت که تحولات افغانستان بر کشور‌های منطقه از جمله ایران و روسیه بازتاب خواهد داشت.

توجه فزاینده ایران و روسیه به موضوع افغانستان پس از تسلط طالبان بر این کشور طی دو ماه گذشته صورت می‌گیرد. ایران و روسیه با طالبان که در سال‌های گذشته هیئت‌های سیاسی خود را به پایتخت‌های ایران و روسیه ارسال کرد، ارتباط دارند. ایران و روسیه تلاش می‌کنند میزبانی کنفرانسی پیرامون افغانستان را برعهده بگیرند. بر همین اساس ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران روز گذشته حسن کاظمی قمی دیپلمات سابق این کشور را به سمت نماینده ویژه خود در امور افغانستان انتخاب کرد. قمی پیشتر به عنوان سفیر ایران در عراق حضور داشته است.

تحولات قفقاز و نارضایتی ایران از سکوت روسیه

اما ماموریت چهارم با تحولات جنوب قفقاز در ارتباط است. در شرایط تنش میان ایران و جمهوری اذربایجان، منطقه شاهد تحرکات و تلاش‌های قابل توجهی در میان سکوت روسیه است.

امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران در جریان سفر اوایل ماه جاری خود به روسیه تاکید کرده بود که ایران از روسیه توقع دارد در قبال تغییرات احتمالی در مرز‌های منطقه و حضور تروریست‌ها و تحرکات صهیونیست‌ها در منطقه که تهدیدی برای صلح و ثبات و امنیت در منطقه محسوب می‌شود حساسیت از خود نشان دهد.

تشدید تنش با غرب و آغاز مذاکرات بروکسل

پنجمین ماموریت باقری در سفر به مسکو به ورود پرونده هسته‌ای ایران به مرحله حساس پس از توقف مذاکرات وین برای احیای برجام و عدم بازگشت ایران به مذاکرات علی رغم اعلام اینکه به زودی به مذاکرات بازخواهد گشت ارتباط دارد. در همین حال قرار است مذاکرات از سرگیری گفتگو‌های احیای برجام میان ایران و اروپا از پنجشنبه اینده در بروکسل از سر گرفته شود. پس از اعلام این خبر، میخائیل اولویانوف نماینده روسیه در مذاکرات وین گفت که گفتگو‌های بروکسل نمی‌تواند جایگزین مذاکرات وین پیرامون توافق هسته‌ای باشد. اگر طرف ایرانی نیازمند این مذاکرات است مذاکرات بروکسل می‌تواند مقدمه‌ای برای از سرگیری مذاکرات واقعی در وین باشد.