دورنمای مبهم احیای برجام/ ۳ سناریوی امریکا برای برنامه هسته‌ای ایران کدامند؟

رویداد۲۴ انریکه مورا مذاکره کننده ارشد اتحادیه اروپا در توییتر خود تاریخ از سرگیری دور سوم مذاکرات هسته ای وین را اعلام کرده و گفته قرار است در این دور دیپلمات‌ها با هم دیدار کنند و درباره تعیین راه پیش رو گفتگو خواهند کرد.

به گزارش رسانه‌های آمریکایی، هشتمین دور مذاکرات هفته گذشته به این دلیل به پایان رسید که علی باقری کنی مذاکره کننده ارشد ایرانی تصمیم به بازگشت به تهران و مشورت با پایتخت گرفته بود. باقری کنی همان زمان اعلام کرد مذاکرات چند روز دیگر از سر گرفته می‌شود.

نمایندگان مذاکره کننده از آلمان، فرانسه و بریتانیا در بیانیه مشترکی ضمن احترام به تصمیم باقری کنی، توقف مذاکرات را «ناامیدکننده» خواندند.

بیشتر بخوانید: سرگذشت اسرارآمیز حسن ایرلو سفیر ایران در یمن / حاکم مطلق سرزمین حوثی‌ها و مرد تحت تعقیب آمریکا

مذاکره کنندگان اروپایی هفته پیش نسبت به طولانی شدن مذاکرات هشدار داده‌اند و نماینده آمریکا در مذاکره به سی ان ان گفته تهران در مقطع کنونی فقط چند هفته فرصت دارد و اگر این زمان تمام شود به این نتیجه خواهیم رسید که هیچ توافقی قرار نیست احیا شود.

دورنمای مبهم احیای برجام

راب مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران به سی ان ان گفته در آینده نه چندان دور به این نتیجه خواهیم رسید که دیگر برجامی وجود ندارد و باید بر سر یک توافق کاملا متفاوت مذاکره کنیم و قطعا در حال ورود به یک دوران پر تنش بحرانی خواهیم شد.

مالی البته تاکید کرده ما آماده اجرای هر سیستمی که مشخص کند هر کدام از دو طرف قرار است چه زمانی چه کاری را انجام دهند هستیم و آماده‌ایم که درباره آن مذاکره کنیم.

ظاهرا استراتژی ایران برای رسیدن به یک توافق بهتر چندان خریداری در وین ندارد. آمریکا و اتحادیه اروپا از پیشنهاد‌های ایران برای بازگشت به تعهداتش ابراز نگرانی کرده‌اند. مالی گفته به نظر می‌رسد ایران سعی دارد نوعی اهرم فشار با توسعه برنامه هسته‌ایش ایجاد کند و امیدوار است با این اهرم بتواند به توافق بهتری دست پیدا کند.

دو هفته پیش هم فرانسه از رویکرد ایران ابراز تاسف کرده بود. وزیر خارجه فرانسه ژان ایو لودریان ایران را به وقت کشی متهم کرده و گفته بود پیشنهاد‌هایی که ایران در گفتگو‌های وین با هدف بازگشت به برجام ارائه کرده است پاسخگوی نیاز‌ها نیست.

او گفته پیشنهاد‌های تیم ایرانی مبنای منطقی ندارد و با هدف طرف‌های گفتگو برای رسیدن به یک جمع بندی سریع همخوانی ندارد.

اظهارات هشدارآمیز و نا امید طرف فرانسوی یادآور سنگ اندازی فرانسه بر سر رسیدن ایران به توافق برجام در سال ۲۰۱۵ است. زمانی که لوران فابیوس وزیر خارجه وقت فرانسه یک ماه قبل از امضای توافق برجام و در مقطعی که می‌توانست به امضای برجام بیانجامد مذاکرات هسته‌ای را ترک کرد و عملا رسیدن به توافق را به تاخیر انداخت. این اقدام فرانسه در آن مقطع خشم مذاکره کنندگان آمریکایی را هم به دنبال داشت.

اما این بار فرانسه تنها کشوری نیست که با مذاکرات وین همدل نیست. مذاکرات در همان ابتدای امر بعد از تلاش تیم مذاکره کننده ایرانی برای ارائه یک طرح جدید و عجیب مبنی بر لغو همه تحریم‌های ۴۰ سال اخیر در ازای بازگشت ایران به تعهدات برجامی متوقف شد و زمانی از سر گرفته شد که ایران قبول کرد به توافق اولیه تیم مذاکره کننده محمد جواد ظریف برگردد.

آمریکا هم ظاهرا عجله‌ای برای لغو تحریم‌های ایران و احیای برجام ندارد. جیک سولیوان مشاور امنیت ملی رئیس جمهور آمریکا اخیرا سفری به اورشلیم داشته و با همتایان اسرائیلی خود درباره روند مذاکرات وین مشورت کرده.

چهار تن از مقامات اسرائیلی که در دیدار‌های جیک سولیوان در اورشلیم حضور داشتند به نشریه آمریکایی اکسیوس گفته‌اند که مشاور امنیت ملی آمریکا اعلام آمادگی کرده که در صورت نیاز با در نظر گرفتن نظرات اسرائیل، آماده سختگیری بیشتر علیه ایران است.

3 سناریوی آمریکا در قبال برنامه هسته‌ای ایران

این مقامات اسرائیلی به اکسیوس گفته‌اند که سولیوان سه سناریوی احتمالی در رابطه با برنامه هسته‌ای ایران را در دیدارهایش در اورشلیم ترسیم کرده: نخست اینکه ظرف هفته‌های پیش رو دو طرف به طور کامل به برجام برگردند که این سناریو بعید به نظر می‌رسد.

سناریوی دوم اینکه دو طرف به یک توافق اولیه «توقف در ازای توقف» دست پیدا کنند و ایران توسعه برنامه هسته‌ایش را متوقف کند. سومین سناریو هم اینکه اساسا هیچ توافقی حاصل نشود و تحریم‌ها و فشار‌ها علیه ایران افزایش پیدا کند.

دفتر نخست وزیر اسرائیل دولت بایدن را برای سناریوی دوم و احتمال رسیدن به یک توافق اولیه که در واقع بار تحریم‌ها را از دوش ایران بدون یک عقب نشینی هسته‌ای قابل توجه برمی‌دارد سرزنش کرده.

به گفته مقامات اسرائیلی آگاه، ایده توافق اولیه «توقف در ازای توقف» در جلسه سولیوان با نفتالی بنت نخست وزیر اسرائیل و بنی گانتز وزیر دفاع و ییر لاپید وزیر خارجه اسرائیل مورد بررسی قرار گرفته است. هر سه مقام اسرائیلی به سولیوان گفته‌اند که با چنین سناریویی مخالفند.

آن‌ها گفته‌اند چنین توافقی ممکن است غنی‌سازی اورانیوم تا سطح مورد نیاز برای بمب اتم را متوقف کند، اما لاپید به سولیوان گفته اسرائیل همین الان معتقد است که ایران به سطح غنی سازی ۹۰ درصد رسیده.

دو مقام اسرائیلی به اکسیوس گفته‌اند که سولیوان به اسرائیلی‌ها گفته روزنه مذاکرات در وین ممکن است قبل از ژانویه و ابتدای فوریه بسته شود. او اعلام کرده که نسبت به رسیدن به یک توافق کامل تا آن زمان خوش بین نیست.

بنت، لاپید و گانتز گفته‌اند که یک توافق اولیه می‌تواند جان دوباره‌ای به اقتصاد ایران بدهد و این یعنی ایران قادر به تامین مالی نیرو‌های نیابتی‌اش در منطقه است.

سولیوان تاکید کرده بایدن به این دلیل در آستانه کریسمس او را راهی اسرائیل کرده که معتقد است باید استراتژیشان را در مورد ایران به شور بگذارند و به یک نظر مشترک درباره چگونگی کار با ایران برای حفظ منافع اسرائیل و آمریکا برسند.

اسرائیلی‌های حاضر در جلسه به این نتیجه رسیده‌اند که مذاکره با سولیوان از چیزی که فکر می‌کردند بهتر بوده و شکاف کمی بین رویکرد دو کشور در قبال ایران وجود دارد. یکی از مقامات حاضر در جلسه گفته دو طرف از هر زمانی بیشتر به فهم مشترک رسیده‌اند.