وزیر دفاع ترامپ سد راه پاره شدن برجام

رویداد۲۴- آوریل گذشته ژنرال جیمز ماتیس بازنشسته مقابل مخاطبان عالی‌مقام مرکز مطالعات امنیتی و بین‌المللی در واشنگتن ایستاد و اعلام کرد که به عقیده او ایران تنها تهدید پایدار برای صلح و ثبات در خاورمیانه ایران است. این بیانه‌ای بود که با توجه به چالش‌های داعش، القاعده، جنگ داخلی سوریه و مداخله نظامی نخست روسیه در خاورمیانه در 30 سال صادر شد. اما ازنظر ماتیس، اولویت اصلی کاملاً آشکار است: ایران.

به گزارش رویداد۲۴ به نقل از نشریه فورچون آمریکا، ماتیس شش ماه پس‌ازآن سخنرانی، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور جدید آمریکا ماتیس را نامزد پست وزارت دفاع ایالات‌متحده کرد. مردی که چنین پست مهمی را برای مقابله با رفتار ایران اشغال می‌کند، ممکن است یکی از اصلی‌ترین حامیان توافق هسته‌ای باشد که ترامپ در طول مبارزات انتخاباتی خود آن را به دشت مورد انتقاد قرار می‌داد.

برای درک چرایی این مسئله باید نگاهی دقیق‌تر به پیشینه نظامی ماتیس داشت. تمرکز ماتیس بر ایران باتجربه نظامی آمریکا طی 35 سال اخیر شکل گرفته است. بسیاری از دیپلمات‌های آمریکایی تجربه‌ای از روزهای بحران گروگان‌گیری در اواخر دهه 70 و اوایل دهه 80 میلادی دارند و طی سال‌های گذشته در ارتباط با دیپلمات‌های ایرانی تحصیل‌کرده در غرب، دیدگاهشان نرم‌تر شده است. اما ماتیس و همراهان نظامی‌اش، تقابل آن‌ها با ایران از سال 1979 تاکنون تردید شدید خود را نسبت به نیات ایران به داخل پنتاگون نیز رسانده‌اند.

انتقاد ماتیس به دولت اوباما به چگونگی رسیدگی این دولت به پرونده هسته‌ای ایران بازنمی‌گردد، بلکه شامل چگونگی عدم رسیدگی به تهدیدات ناشی از رفتار منطقه‌ای ایران مربوط می‌شود. ماتیس در سخنرانی ماه آوریل خود هیچ حمایتی از برچیدن برنامه هسته‌ای ایران نکرد و به‌جای آن تأکید کرد که با عدم نقض برجام از سوی ایران، رئیس‌جمهور جدید آمریکا قادر به عقب‌نشینی از این توافق، بدون به انزوا کشاندن آمریکا و قدرت بخشیدن به ایران نخواهد بود.

ماتیس احتمالاً به‌جای از بین بردن برجام، خواستار تندروی بیشتر در مورد دیگر مسائل مربوط به ایران خواهد شد. نخست، وی خواستار موضع‌گیری سخت‌تر در مورد تحرکات ایران در آب‌های خلیج‌فارس خواهد شد. این معنای دستور شلیک به کشتی‌های ایرانی از سوی وی نیست، بلکه ترسیم خطوط واقعی برای ایران از پیامدهای اقدامات تحریک‌آمیز در خلیج‌فارس و اقدام عملی در صورت عبور ایران از این خطوط است. شهرت ماتیس و غیرقابل‌پیش‌بینی بودن ترامپ می‌تواند چنین رویکردی را مؤثرتر نیز جلوه دهد. ایران به‌هیچ‌وجه به دنبال مقابله مستقیم با آمریکا در خلیج‌فارس نیست و بنابراین پیش از آزمودن ماتیس، خوب فکر خواهد کرد.

و تمام این سیاست‌ها می‌تواند با تداوم پایبندی‌های مربوط به برنامه هسته‌ای قابل‌اجرا است. ترامپ اهمیت زیادی به بهبود روابط با روسیه می‌دهد و این در حالی است که روسیه مخالف پاره کردن برجام است و شدیداً با گزینه نظامی آمریکا علیه برنامه هسته‌ای ایران مخالفت می‌کند.

ترامپ که خود را به‌عنوان شخصی اشتغال‌زا معرفی کرده، خواهان عقب‌نشینی از توافق چندمیلیاردی بوئینگ که اخیراً میان این شرکت هواپیمایی و ایران منعقد شد، نیست. ضمن اینکه وی یکی دیگر از اولویت‌هایش را شکست داعش قرار داده و دستیابی به چنین هدفی در دنیایی که به سمت یک درگیری جدید با ایران بر سر برنامه هسته‌ای می‌رویم، بسیار دشوار خواهد بود.